„Zielone łąki mej duszy” – nazwy barw w poezji Stanisławy Plewińskiej

• Authors: Joanna Rychter

Title variants

EN

“Zielone łąki mej duszy” [Green fields of my soul] – colour names in the poetry of Stanisława Plewińska

Abstracts

PL

W artykule zbadano repertuar nazw barw występujących w lirykach poetki mieszkającej w Deszcznie Stanisławy Plewińskiej, ich frekwencję oraz pełnione funkcje. Materiał badawczy liczy 46 nazw barw w 131 wystąpieniach tekstowych, reprezentujących 13 pól semantycznych, przy czym jedno o charakterze ogólnym oraz 12 wyspecjalizowanych. Paleta stosowanych przez Plewińską w twórczości poetyckiej barw jest dość zróżnicowana. Jej poezja mieni się odcieniami wszystkich kolorów kanonicznych. Preferowanymi barwnymi określeniami są nazwy z pola: zieleni 30 wystąpień tekstowych, bieli 29 użyć tekstowych, czerni 20 użyć tekstowych, co sugeruje uwielbienie poetki dla zjawisk achromatycznych oraz koloru immanentnego dla natury. W dalszej kolejności znajdujemy: złoty 15 użyć, niebieski 7. Rzadko sięga poetka z Deszczna po kolory z pola żółci (4x), szarości (4x), srebra (4x), czerwieni (3x), fioletu (2x) i brązu (1x). Nie wykorzystuje nazw z pola barwy pomarańczowej czy różowej.

EN

This paper explores the range of colour names, their frequency and functions, in the poetry of Stanisława Plewińska from Deszczno, Poland. The research material comprises 46 colour names w 131 text occurrences, representing 13 semantic fields, including one general field and 12 specialised ones. In her poems, Plewińska uses a diverse range of colours. Her poetry is full of all shades of the canonical colour set. She favours colour expressions from the following semantic fields: green (30 occurrences), white (29 occurrences), and black (20 occurrences), which indicates her love for achromatic colour schemes and the colour which is imminent in nature. The analysis also shows that the poet uses: gold (15 occurrences) and blue (7 occurrences). She rarely mentions colours from the semantic field of yellow (4x), grey (4x), silver (4x), red (3x), purple (2x) or brown (1x). The poet never uses the colours from the semantic fields of orange or pink.

Keywords

PL

liryka; poezja ludowa; Stanisława Plewińska; barwy

EN

lyric poetry; folk poetry; Stanisława Plewińska; colours

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2022
• Issue: 2 A (26)
• Pages: 127-148

Dates

published

2022

Contributors

author

Joanna Rychter

• Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

• https://orcid.org/0000000254105727

References

• Plewińska S., Kłosy, Gorzów Wielkopolski 1981 (w skrócie Kł).
• Plewińska S., Mój dom wapnem malowany, Lublin 1998 (w skrócie Mój).
• Plewińska S., Odloty, przyloty, Gorzów Wielkopolski 2004 (w skrócie Przyloty).
• Plewińska S., Polny kwiat, Gorzów Wielkopolski 1976 (w skrócie Pol).
• Dunaj B., Słownik współczesnego języka polskiego, t. I-V, Kraków 2000.
• Czernik S., Stare złoto. O polskiej pieśni ludowej, Warszawa 1962.
• Jastrzębska-Golonka D., Wartościowanie w języku polskich przekładów baśni Hansa Chrystiana Andersena, [w:] Język, społeczeństwo, wartości, red. E. Laskowska, I. Benenowska, M. Jaracz, Bydgoszcz 2008, s. 179-188.
• Kamińska K., hasło: Plewińska Stanisława, [w:] Multimedialna encyklopedia Gorzowa Wielkopolskiego, https://encyklopedia.wimbp.gorzow.pl/p/plewinska_stanislawa/ plewinska_stanislawa.html.
• Karamańska M., Uwagi o losach niektórych zapożyczonych nazw kolorów w języku polskim, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, Prace Językoznawcze VIII” 1994, z. 168, s. 61-66.
• Libera Z., Semiotyka barw w polskiej kulturze ludowej i w innych kulturach słowiańskich, „Etnografia Polska” 1987, t. XXXI, z. 1, s. 122.
• Maczel M., Stanisława Plewińska – poetka z Deszczna, [w:] S. Plewińska, Antologia poezji, wybór M. Maczel, Gorzów Wielkopolski 2020.
• Orzechowska S., Mak w polskich opowieściach folklorystycznych, „Literatura Ludowa” 2020, nr 4-5, s. 19-32.
• Rychter J., Konotacje semantyczne przymiotnika „srebrny” w utworach poetyckich Juliusza Słowackiego, „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny” 2005, t. 4, s. 273-292.
• Skorupka S., Słownik frazeologiczny języka polskiego, t. I-II, Warszawa 1967.
• Skwarczyńska S., Wartość treściowa kolorów w romantyzmie a dzisiaj, „Pamiętnik Literacki” 1932, z. 2, s. 273-301.
• Słownik języka polskiego, t. I-XI, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958-1969.
• Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. I-III, Warszawa 1983-1985.
• Smyk K., Srebrno-złoty świat Jana Pocka, [w:] Jan Pocek – poeta, co śpiewał i orał, red. J. Adamowski i K. Kraczoń, Lublin 2011, s. 32-52.
• Teleżyńska E., Nazwy barw w twórczości Cypriana Norwida, Warszawa 1994.
• Tokarski R., Semantyka barw we współczesnej polszczyźnie, Lublin 1995.
• Waszakowa K., Jakiego koloru jest człowiek? (o podstawowych nazwach barw używanych na określenie koloru twarzy ludzkiej we współczesnym języku polskim), „Prace Filologiczne” 1999, t. XLIV.
• Zaręba A., Nazwy barw w dialektach i historii języka polskiego, Wrocław 1954.

Identifiers

Biblioteka Nauki

11543530