Sebastian Petrycy – „polski Arystoteles”

• Authors: Danilo Facca

Title variants

EN

Sebastian Petrycy - the „Polish Aristotle”

Abstracts

PL

Wydana w 1602 r. Oekonomika arystotelesowa (dalej Oekonomika) zapoczątkowała cykl edycji arystotelesowskich (przekładów i komentarzy w języku polskim) Sebastiana Petrycego z Pilzna, jeden z pomników polskiej literatury filozoficznej późnego renesansu. Już w pierwszej publikacji występują formy literackie i motywy filozoficzne, które odnajdziemy w późniejszych pracach Petrycego nad Polityką i Etyką Nikomachejską. Artykuł nawiązuje do badań W. Wąsika nad kwestią tekstu, na którym Petrycy opierał swoją wersję, i analizuje jego stanowisko w odniesieniu do dwóch zagadnień ideologiczno-filozoficznych, szeroko dyskutowanych w tradycji arystotelesowskiej, scholastycznej i nowożytnej: stosunku/różnicy między wspólnotą polityczną a rodzinną oraz niewolnictwa jako stanu „naturalnego”.

EN

In 1602, a series of Aristotelian publications (translations and commentaries in Polish) by Sebastian Petrycy of Pilzno, one of the monuments of Polish philosophical literature of the late Renaissance, began with Aristotle’s Economics. Already in this work literary forms are present, as well as philosophical motifs that can be found in later Petrycy’s works on Politics and Nicomachean Ethics. The article refers to W. Wąsik’s research on the question of the text on which Petrycy based his version, and analyzes his views on two ideological and philosophical issues that were widely discussed in the Aristotelian tradition, especially scholastic and early modern: 1) the relation/difference between the political community and the family 2) slavery as a “natural” state.

Keywords

PL

Arystoteles; ekonomia; gospodarstwo; niewolnictwo; wspólnota polityczna

EN

Aristotle; Economics; family; slavery; political community

• Publisher: Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Journal: Język. Religia. Tożsamość
• Year: 2022
• Issue: 2 B (26)
• Pages: 69-84

Dates

published

2022

Contributors

author

Danilo Facca

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN

References

• Alonzi L., „Economy” in European History, London 2022.
• Arystoteles, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ. Aristotelis Oeconomica, sive de rebus domesticis, opr. J. Toussains, Francofurti 1587
• Arystoteles, Aristote. Économique. Texte établi par B.A. van Groningen et A. Wartelle, traduit et annoté par A.Wartelle, Paris 1968.
• Barycz H., Nad życiem, charakterem i osobowością twórczą Sebastiana Petrycego, [w:] idem, W blaskach epoki Odrodzenia, Warszawa 1968, s. 295-326.
• Berti E., Storicita’ ed attualita’ della concezione aristotelica dello Stato, [w:] idem, Nuovi studi aristotelici, III Filosofia pratica, Brescia 2008, s. 165-209.
• Budzyńska-Daca A. , Cnoty i retoryka w dziele Sebastiana Petrycego, Katowice 2005;
• Żarowski M., Sebastiana Petrycego z Pilzna przestrogi i przydatki do filozofii przystojności ludzkiej, „Studia Philosophica Wratislaviensia”, V/3 2010, s. 115-136.
• Camerarius J. sr., Politicorum et oeconomicorum Aristotelis interpretationes et explicationes accuratae, nunc primum a filiis in lucem editae. Authore Joachimo Camerario Bapenbergensi, Francofurti 1581.
• Czartoryski P., Stanowisko SP w naukach ekonomicznych, [w:] H. D. Facca, Poland observed by Aristotle. Some remarks about the political Aristotelianism od Bartholomaeus Keckermann and Sebastian Petrycy, [w:] Polish culture in the Renaissance. Studies in the arts, humanism and political thought, opr. D. Facca, V. Lepri, Firenze 2013, s. 101-119.
• Fazzo S., L’aristotelismo come tradizione esegetica, “Paradigmi”, XXI/62 2003 Nuova Serie, s. 367-382.
• Hanke L., Aristotle and the American Indians. A Study in Race Prejudice in the modern World, Bloomington 1959.
• Hilfstein E., Sebastian Petrycy. A Polish Renaissance Scholar, „The Polish Review”, 42/1 1997, s. 77-94.
• de Las Casas B., Gines de Sepulveda J., de Soto D., Dysputa w Valladolid (1550/1551), przekład, wstęp i oprac. I. Krupecka, Gdańsk 2014.
• Leniek J., Poglądy pedagogiczne Sebastiana Petrycego, Kraków 1907.
• Michalkiewicz-Gorol A., Język rozważań Sebastiana Petrycego z Pilzna o wychowaniu i edukacji bez kobiet i nie dla kobiet, „ Podstawy Edukacji”, 12 2019, s. 95-107.
• Natali C., Da Senofonte a Via col vento, [w:] Gli antichi e noi. L’esperienza greca e romana alle soglie del 2000, oprac. C. Natali et alii, Rovigo, Accademia dei Concordi, 1990, s. 51-71.
• S. Orzechowski, Policya Królestwa Polskiego na kształt aristotelesowych Polityk wypisana i na świat dla dobra pospolitego trzena księgami wydana przez Stanisława Orzechowskiego Roxolana, Poznań 1859.
• Sebastian Petrycy – uczony doby Odrodzenia, opr. H. Barycz, Wrocław 1957.
• Petrycy S., Oekonomiki Arystotelesowey to jest Rządu domowego z dokłádem Księgi Dwoje, w których się uczy każdy Gospodarz, jako się obchodzić z żoną, ż dziećmi, z czeladzią y z imieniem. Ná końcu ksiąg jest przydatek, w którym się szérzéy i łácniéy dokłada co do téyże máteriiéy należy … w Krakowie w Drukárni Lázárzowej, Roku Pańskiego 1602.
• Petrycy S., Polityki Arystotelesowej tj rządu Rzeczypospolitej z dokładem ksiąg ośmioro … w Krakowie w drukarni Szymona Kempińskiego, 1605.
• Petrycy S., Oekonomiki Arystotelesowej, to jest Rządu domowego z dokładem ksiąg dwoje … w Krakowie w drukarni Macieja Jędrzejowczyka, Kraków 1618.
• Petrycy S., Etyki Arystotelesowej, to jest iako się każdy ma na świecie rządzić z dokładem ksiąg dziesięciorga. Pierwsza część, w której pięcioro ksiąg … w Krakowie w drukarni Macieja Jędrzejowczyka 1618.
• Petrycy S., Sebastian Petrycy z Pilzna Pisma Wybrane, oprac. W. Wąsik, wstępem poprzedził K. Grzybowski, 2 t., Warszawa 1956.
• Petrycy S., Horatius Flaccus w trudach więzienia Moskiewskiego, opr. J. Wójcicki, Warszawa 2006.
• Ruszczyński W., O filozoficznych poglądach Sebastiana Petrycego z Pilzna, Kraków 1908.
• Siraisi N., The Libri Morales in the faculty of arts and medicine at Bologna: Bartolomeo Da Varignana anf the Pseudo-Aristotelian Economics, [w:] Medicine and the Italian Universities 1250-1600, Leiden, Boston. Köln, 2001, s. 101-113.
• Soudek J., The genesis and tradition of Leonardo Bruni’s annotated Latin version of the (Pseudo-) Aristotelian Economics, “Scriptorium, 1958, 12/2, s. 260-8;
• Soudek J., A fifteenth-century humanistic bestseller: the manuscript diffusion of Leonardo Bruni’s annotated latin version of the (pseudo-) aristotelian Economics, [w:] Philosophy and Humanism: Renaissance Essays in Honor of Paul Oskar Kristeller, oprac. P. O. Kristeller, E. P. Mahoney, New York 1976, s. 129-143.
• Śleziński K., Sebastiana Petrycego filozofia wychowania, „Cieszyński Almanach Pedagogiczny”, 1 2012, s. 135-153.
• Stępniewski V., Poglądy filozoficzno-prawne Sebastiana Petrycego, Warszawa 1933.
• Susemihl F., Aristotelis quae feruntur Oeconomica, recensuit Franciscus Susemihl, Lipsiae 1887.
• Victor U., compte-rendu, „L’Antiquité Classique”, 39/2 1970, s. 587-9.
• Wasilewski M., O polskiej filozofii wychowania i terminologii pedagogicznej w dziełach Sebastiana Petrycego, [w:] Wielogłos w myśli o wychowaniu. 100 lat polskiej pedagogii filozoficznej, oprac. S. Sztobryn, K. Dworakowska, Warszawa 2020, s. 64-79.
• Wąsik W., Sebastian Petrycy z Pilzna i epoka. Ze studiów nad dziejami filozofii w Polsce i recepcja Arystotelesa, z. 1-3, Warszawa 1923-1935.
• Wąsik W., Studia nad Sebastianem Petrycym z Pilzna (autoreferat z odczytu wygłoszonego w dniu 8 marca 1957 r. na posiedzeniu naukowym Rady Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej ATK), „Collectanea Theologica 28/2 1957, s. 467-486.

Identifiers

Biblioteka Nauki

12658168