Les deux Guenièvres ou la féminité séductrice dans le Lancelot du Lac

• Authors: Aneta Pytka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Postać królowej Ginewry, żony króla Artura i kochanki Lancelota, nie przestaje fascynować,a różnorodność świadectw literackich ukazuje pełny obraz jej bogatej osobowości. Przedstawienietej postaci zmienia się w zależności od prądów i myśli danej epoki, dlatego teżz dwornej damy, jaką jest w powieściach XII wieku, Ginewra staje się, w XIII-wiecznejprozie, kobietą cudzołożną, uwodzicielką, której grzeszna miłość będzie miała tragicznekonsekwencje dla całego arturiańskiego świata. Epizodyczna postać fałszywej Ginewry,związana nierozłącznie z historią królowej, także doskonale wpisuje się w literacką koncepcjękobiety uwodzicielki, będącej jednocześnie uosobieniem zła i perfidii. Obydwie Ginewry sąbohaterkami Lancelota prozą, anonimowego dzieła z pierwszej połowy XIII wieku, należące go do cyklu Lancelota-Graala. Specyfika i charakter tego utworu, wyrastającego z tradycjidwornej, lecz naznaczonego duchem mistycyzmu i głębokiej religijności, jak i prądy oraztendencje ideologiczne epoki, których jest wyrazem, nie pozostają bez znaczenia dla literackiegoprzedstawienia kobiety i miłości.Kobieta w zhierarchizowanym społeczeństwie feudalnym długo podlegała męskiej dominacji.Dopiero pojawienie się, w XII wieku, fenomenu miłości dwornej (amour courtois) orazideałów z nim związanych zmieniło tę sytuację, dając przewagę kobiecie. Dworna miłość,w jej wyidealizowanej formie nazywana fin’amor, posiadała określone reguły i sławiłazwiązki pozamałżeńskie. Oparta na świadomej decyzji kochanków, miała prowadzić do doskonałościi nigdy nie była ślepą ani fatalną, w przeciwieństwie do fole amor, miłości szalonej,będącej pewnego rodzaju zniekształceniem amour courtois, a charakterystycznej dlabohaterów cyklu Lancelota-Graala. W świetle XIII-wiecznych ideałów, skłaniających się kuwartościom duchowym, kobiety cudzołożne, obdarzone były złą i perfidną naturą, wzbudzałyuczucie grzeszne, zgubne i wyniszczające, które nieuchronnie prowadziło do nieszczęścia,a niekiedy śmierci.W twórczości XII-wiecznej, Ginewra, której prototypy odnaleźć można w podaniach i legendachceltyckich, była żoną króla Artura, kobietą najpiękniejszą, posiadającą wszelkiemożliwe cnoty i zalety. Chrétien de Troyes jako pierwszy wprowadził do powieści motywmiłości Lancelota i Ginewry, czyniąc z królowej uwielbianą dworną damę. Zarówno w literaturzeXII, jak i XIII wieku, Ginewra postrzegana była jako niewierna, jednak u Chrétienauczucie, które łączyło parę kochanków, nie tylko nie było potępione, lecz prowadziło także dodoskonałości, podczas gdy w Lancelocie prozą, jest ono powodem ich degradacji, przeszkodąw rozwoju moralnym, która zamyka Lancelotowi drogę do odkrycia duchowych tajemnic.Występna miłość czyni Lancelota niegodnym odnalezienia świętego Graala, a Ginewra świadomajest swojej winy. Przez nią również niegdyś najlepszy rycerz nie dopełnia swych powinności,w tym także obowiązku lojalności wobec króla Artura. W Lancelocie prozą doskonalezarysowuje się ewolucja postaci królowej Ginewry, która, będąc początkowo mądrą,piękną i dworną damą, nabiera cech uwodzicielki. Wzbudzając w Lancelocie miłość, staje siępowodem jego cierpienia, jakiego nie zdołały wynagrodzić nawet krótkie chwile radościspędzone z ukochaną. To grzeszne uczucie, które nie mogło przetrwać w feudalnej rzeczywistościchrześcijańskiej, doprowadziło Lancelota do szaleństwa, a w konsekwencji spowodowałotakże upadek arturiańskiego świata. Tylko rozstanie i rezygnacja z ziemskiego życiamogły odkupić ich winy.Postać fałszywej Ginewry, uzurpatorki, próbującej zająć miejsce prawdziwej królowej,obdarzona jest również cechami kobiety kusicielki. Podstępem uprowadza króla Artura, więzigo, zdobywając jednocześnie nad nim władzę. Mimo iż obca nadprzyrodzonemu światu,fałszywa Ginewra ucieka się do magii, jak i wykorzystuje swe kobiece wdzięki, aby uwieśćArtura. Król, zaślepiony miłością, łatwo ulega zwodniczej namiętności i, gdyby nie prawdawyjawiona w odpowiednim momencie, jej konsekwencje mogłyby okazać się tragiczne.Chociaż działa za namową człowieka, który pragnie zemścić się na Arturze, fałszywa Ginewraświadoma jest swojej winy. Mimo szczerej skruchy, ponosi zasłużoną karę.Postacie królowej oraz fałszywej Ginewry łączy jedynie fizyczne podobieństwo, ich charakterynatomiast pozostają diametralnie różne. Jednak istnieje cecha wspólna im obydwóm,mianowicie zdolność uwodzenia i wzbudzania miłości, która niszczy swoje ofiary.

Keywords

PL

• Publisher: Uniwersytet Jagielloński
• Journal: Studia Litteraria Universitatis Iagellonicae Cracoviensis
• Year: 2006
• Volume: 1
• Issue: 1

Dates

published

2006

online

2015-03-23

Contributors

author

Aneta Pytka