Aktualność arystotelizmu w kontekście poszukiwań ontologicznego fundamentu informacji biologicznej

• Authors: Mariusz Tabaczek

Abstracts

EN

Despite difficulties in formulating an unambiguously agreed and strictly scientific definition of information, including biological information, the remarkable success of the paradigm and methodology of molecular biology and genetics led to genocentrism, which elevated genes (understood as carriers of biological information) to the rank of basic biological entities, subject to natural selection and evolution. The article shows the way from questioning genocentrism to a multi-faceted approach to biological information, against the background of historical development and the current state of philosophical research on the essence of information in general. In reference to the ontological dimension of biological information, an argument is presented in favor of the timeliness of the key categories of Aristotle’s philosophy of nature as fundamental for understanding and defining the most important aspects of information stored and expressed in the functioning of living systems (beings).

PL

Pomimo trudności w sformułowaniu jednoznacznie uzgodnionej i ściśle naukowej definicji informacji, w tym także informacji biologicznej, niebywały sukces paradygmatu i metodologii biologii molekularnej i genetyki, doprowadził do genocentryzmu, który podniósł geny (rozumiane jako nośniki informacji biologicznej) do rangi podstawowych jednostek biologicznych, podlegających działaniu doboru naturalnego i ewolucji. Artykuł ukazuje drogę od zakwestionowania genocentryzmu do wieloaspektowego ujęcia informacji biologicznej, na tle historycznego rozwoju oraz aktualnego stanu badań filozoficznych nad istotą informacji w ujęciu ogólnym. W odniesieniu do ontycznego wymiaru informacji biologicznej, zostaje przedstawiony argument na rzecz aktualności kluczowych kategorii filozofii przyrody Arystotelesa jako fundamentalnych dla rozumienia i definiowania najważniejszych aspektów informacji zapisanej i znajdującej wyraz w funkcjonowaniu systemów (bytów) ożywionych.

Keywords

PL

Arystoteles; biologia systemów; genocentryzm; hylemorfizm; informacja biologiczna; kontekstualizacja DNA; ontologia informacji; systemowa teoria rozwoju; teleologia

EN

Aristotle; biological information; contextualization of DNA; developmental system theory; genocentrism; hylomorphism; ontology of information; systems biology; teleology

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2019-2020
• Issue: 16-17
• Pages: 47-81

Dates

published

2019-2020

Contributors

author

Mariusz Tabaczek

• Graduate Theological Union, Berkeley (CA)

References

• ADRIAANS Pieter, „Information”, w: ZALTA (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy…, https://plato.stanford.edu/archives/fall2020/entries/information/ [08.10.2020].
• ALEXANDER Richard D., Darwinism and Human Affairs, University of Washington Press, Seattle 1979.
• ALLIS C. David, CAPARROS Marie-Laure, JENUWEIN Thomas, and REINBERG Danny (eds.) Epigenetics, 2nd ed., Cold Spring Harbor, New York 2015.
• ARYSTOTELES, Fizyka, przeł. Kazimierz Leśniak, Dzieła wszystkie, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• ARYSTOTELES, Metafizyka, przeł. Kazimierz Leśniak, Dzieła wszystkie, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• ARYSTOTELES, O częściach zwierząt, przeł. Paweł Siwek, Dzieła wszystkie, t. 3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
• ARYSTOTELES, O powstawaniu i niszczeniu, przeł. Kazimierz Leśniak, Dzieła wszystkie, t. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• BAR-HILLEL Yehoshua and CARNAP Rudolf, „Semantic Information”, British Journal for the Philosophy of Science 1953, vol. 14, no. 4, s. 147-157.
• BARNES Gordon P., „The Paradoxes of Hylomorphism”, The Review of Metaphysics 2003, vol. 56, s. 501-523.
• BEDAU Mark, „Where’s the Good in Teleology?”, Philosophy and Phenomenological Research 1992, vol. 52, s. 781-806.
• BERGSTROM Carl T. and ROSVALL Martin, „The Transmission Sense of Information”, Biology and Philosophy 2011, vol. 26, no. 2, s. 159-176.
• BOOGERD Fred, BRUGGEMAN Frank J., HOFMEYR Jan-Hendrik S., and WESTERHOFF Hans V. (eds.), Systems Biology: Philosophical Foundations, Elsevier, Amsterdam 2007.
• BRAILLARD Pierre-Alain and MALATERRE Christophe (eds.), Explanation in Biology: An Enquiry into the Diversity of Explanatory Patterns in the Life Sciences, Springer, Dordrecht 2015.
• CHODASEWICZ Krzysztof, GRABIZNA Adrianna, PROSZEWSKA Agnieszka, STENCEL Adrian i ZIEMNY Aleksander (red.), Główne problemy filozofii biologii, IFiS PAN, Warszawa 2017.
• CRAVER Carl and TABERY James, „Mechanisms in Science”, w: ZALTA (ed.) The Stanford Encyclopedia of Philosophy…, https://plato.stanford.edu/archives/spr2017/entries/science-mecha nisms/ [08.10.2020].
• CRAVER Carl F. and DARDEN Lindley, In Search of Mechanisms: Discoveries across the Life Sciences, University of Chicago Press, Chicago 2013.
• CUMMINS Robert, „Neo-Teleology”, w: ROSENBERG and ARP (eds.), Philosophy of Biology…, s. 164-174.
• DAWKINS Richard, Samolubny gen, przeł. Marek Skoneczny, Prószyński i S-ka, Warszawa 1996.
• DEACON Terrence W., „Reciprocal Linkage Between Self-Organizing Processes Is Sufficient for Self-Reproduction and Evolvability”, Biological Theory 2006, vol. 1, s. 136-149.
• DRETSKE Fred, Knowledge and the Flow of Information, The MIT Press, Cambridge 1981. FINE Kit, „Things and Their Parts”, Midwest Studies in Philosophy 1999, vol. 23, s. 61-74. FLORIDI Luciano, The Philosophy of Information, Oxford University Press, Oxford 2011.
• GALILEI Galileo, Il Saggiatore, Rome; The Assayer, trans. Stillman Drake and C.D. O’Malley, w: The Controversy on the Comets of 1618…, s. 151-336.
• GODFREY-SMITH Peter and STERELNY Kim, „Biological Information”, w: ZALTA (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2016 Edition), https://plato.stanford.edu/archives/sum 2016/entries/information-biological/ [08.10.2020].
• GODFREY-SMITH Peter, „Genes and Codes: Lessons from the Philosophy of Mind?” w: HARDCASTLE (ed.), Where Biology Meets Psychology…, s. 305-331.
• GOTTHELF Allan, Teleology, First Principles, and Scientific Method in Aristotle’s Biology, Oxford University Press, Oxford 2012.
• GREEN Sara, „Philosophy of Systems and Synthetic Biology”, w: ZALTA (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy…, https://plato.stanford.edu/archives/win2017/entries/systems-synthetic-biology/ [08.10.2020].
• GREEN Sara (ed.), Philosophy of Systems Biology: Perspectives from Scientists and Philosophers, Springer, Copenhagen 2017.
• GRIFFITHS Paul E. and GRAY Russell D., „Developmental Systems and Evolutionary Explanation”, Journal of Philosophy 1994, vol. 91, no. 6, s. 277-304.
• GRIFFITHS Paul E. and NEUMANN-HELD Eva M., „The Many Faces of the Gene”, BioScience 1999, vol. 49, no. 8, s. 656-662.
• HAMILTON W., „The Genetical Evolution of Social Behaviour I-II”, Journal of Theoretical Biology 1964, vol. 7, no. 1, s. 1-52.
• HARDCASTLE Valerie (ed.), Where Biology Meets Psychology: Philosophical Essays, MIT Press, Cambridge 1999.
• HELANTERÄ Heikki and ULLER Tobias, „The Price Equation and Extended Inheritance”, Philosophy and Theory in Biology 2010, vol. 2, no. 1, s. 1-17.
• HELLER Michał, LUBAŃSKI Mieczysław i ŚLAGA Szczepan W., Zagadnienia filozoficzne współczesnej nauki, wyd. 4, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1997.
• HINTIKKA Jaakko, Knowledge and Belief: An Introduction to the Logic of the Two Notions , Cornell University Press, Ithaca 1962.
• HUME David, Badania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. Dawid Misztal i Tomasz Sieczkowski, Wielkie dzieła filozoficzne, Zielona Sowa, Warszawa 2005.
• JABLONKA Eva, „Genes as Followers in Evolution - A Post-Synthesis Synthesis?”, Biology and Philosophy 2010, vol. 21, no. 1, s. 143-154.
• JABLONKA Eva and LAMB Marion J., Evolution in Four Dimensions, MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2005.
• JADACKI Jacek Juliusz (red.), Analiza pojęcia informacji, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2003.
• JAWORSKI William, Structure and the Metaphysics of Mind: How Hylomorphism Solves the Mind-Body Problem, Oxford University Press, Oxford 2016.
• JOHNSON Monte R., Aristotle on Teleology, Clarendon Press, Oxford 2005.
• JOHNSTON Mark, „Hylomorphism”, Journal of Philosophy 2006, vol. 103, no. 12, s. 652-698.
• KIM Jaegwon, „Supervenience as a Philosophical Concept”, Metaphilosophy 1990, vol. 21, no. 1-2, s. 1-27.
• KOSLICKI Kathrin, The Structure of Objects, Oxford University Press, Oxford 2010.
• KOSZTEYN Jolanta (red.), Vivere et Intelligere. Wybrane prace Piotra Lenartowicza SJ wydane z okazji 75-lecia jego urodzin, WAM, Kraków 2009.
• KÜPPERS Bernd-Olaf, Geneza informacji biologicznej. Filozoficzne problemy powstania życia, przeł. Włodzimierz Ługowski, PWN, Warszawa 1991.
• LATAWIEC Anna i in. (red.), Filozoficzne i naukowo-przyrodnicze elementy obrazu Świata, vol. 1-8, Wydawnictwo ATK, Warszawa 1996-2010.
• LEHRER Jonah, Proust Was a Neuroscientist, Houghton Mifflin Company, Boston, New York 2007.
• LENARTOWICZ Piotr, „Czy istnieją «dusze» roślin i zwierząt, a jeśli tak, to skąd się one biorą?”, w: KOSZTEYN (red.), Vivere et Intelligere…, s. 317-336.
• LENARTOWICZ Piotr, „Mitologia programu genetycznego DNA”, w: KOSZTEYN (red.), Vivere et Intelligere…, s. 101-114.
• LENARTOWICZ Piotr, „Sens i zakres pojęcia informacji genetycznej”, w: KOSZTEYN (red.), Vivere et Intelligere…, s. 133-144.
• LENARTOWICZ Piotr, „Struktura bytu żywego w arystotelizmie”, w: KOSZTEYN (red.), Vivere et Intelligere…, s. 355-379
• LENARTOWICZ Piotr, „Totipotencjalność - kluczowe pojęcie biologii rozwoju”, w: KOSZTEYN (red.), Vivere et Intelligere…, s. 145-171.
• LENARTOWICZ Piotr, „Trzy koncepcje dynamiki biologicznej: Arystotelesowska, neodarwinowska, inteligentnego projektu”, w: KOSZTEYN (red.), Vivere et Intelligere…, s. 285-303.
• LENARTOWICZ Piotr, „Wyjściowe przesłanki teorii życia biologicznego”, w: KOSZTEYN (red.), Vivere et Intelligere…, s. 305-315.
• LENARTOWICZ Piotr and KOSZTEYN Jolanta, Wprowadzenie do zagadnień filozoficznych, WAM, Kraków 2000.
• LEWONTIN Richard and LEVINS Richard, Biology Under the Influence: Dialectical Essays on the Coevolution of Nature and Society, NYU Press, New York 2007.
• LEWONTIN Richard, It Ain’t Necessarily So: The Dream of the Human Genome and Other Illusions, New York Review Books, New York 2001.
• LOCKE John, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, przeł. Bolesław J. Gawecki, Biblioteka Klasyków Filozofii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1955, I, 4, 25.
• LOWE E.J., „A Neo-Aristotelian Substance Ontology: Neither Relational nor Constituent”, w: TAHKO (ed.), Contemporary Aristotelian Metaphysics…, s. 229-248.
• LUBAŃSKI Mieczysław, „O pojęciu informacji”, Studia Philosophiae Christianae 1974, t. 10, nr 1, s. 73-99.
• MACHAMER Peter, DARDEN Lindley, and CRAVER Carl F., „Thinking about Mechanisms”, Philosophy of Science 2013, vol. 67, s. 1-25.
• MAREK-BIENIASZ Anna, „Genocentryczny paradygmat rozumienia przyrody i jego zasadność w R. Dawkinsa interpretacji ewolucji”, Studia Philosophiae Christianae 2009, t. 45, nr 1, s. 163- 178.
• MARMODORO Anna „Aristotle’s Hylomorphism Without Reconditioning”, Philosophical Inquiry 2013, vol. 37, s. 5-22.
• MAZIERSKI Stanisław (red.), Zarys filozofii przyrody ożywionej, KUL, Lublin 1980.
• MEKIOS Constantinos, „Explanation in Systems Biology: Is It All About Mechanisms?”, w: BRAILLARD and MALATERRE (eds.), Explanation in Biology…, s. 47-72.
• MIKUŁOWSKI-POMORSKI Jerzy, Informacja i komunikacja: pojęcia, wzajemne relacje, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1988.
• NAWROCKI Witold, „W poszukiwaniu istoty informacji”, w: JADACKI (red.), Analiza pojęcia informacji…, s. 37-62.
• NOVOTNÝ Daniel D. and NOVÁK Lukáš (eds.), Neo-Aristotelian Perspectives in Metaphysics, Routledge, New York 2014.
• OYAMA Susan, „Causal Democracy and Causal Contributions in Developmental Systems Theory”, Philosophy of Science 2000, vol. 67, s. S332-S347.
• OYAMA Susan, GRIFFITHS Paul E., and GRAY Richard D. (eds.), Cycles of Contingency: Developmental Systems and Evolution, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts 2001.
• OYAMA Susan, GRIFFITHS Paul E., and GRAY Russell D., „Introduction: What Is Developmental Systems Theory?”, w: OYAMA, GRIFFITHS, and GRAY (eds.), Cycles of Contingency…, s. 1-12.
• OYAMA Susan, The Ontogeny of Information, Duke University Press, Durham 1985.
• PARO Renato, GROSSNIKLAUS Ueli, SANTORO Raffaella, and WUTZ Anton, Introduction to Epigenetics, Springer, Berlin 2021.
• PERLMAN Mark, „The Modern Philosophical Resurrection of Teleology”, w: ROSENBERG and ARP (eds.), Philosophy of Biology…, s. 149-163.
• PUTNAM Hilary, Mind, Language and Reality: Philosophical Papers, Cambridge University Press, Cambridge 1975.
• ROBERT Jason S., „Developmental Systems and Animal Behaviour”, Biology and Philosophy 2003, vol. 18, s. 477-489.
• ROBERT Jason S., „How Developmental Is Evolutionary Developmental Biology?”, Biology and Philosophy 2002, vol. 17, s. 591-611.
• ROSENBERG Alex and ARP Robert (eds.), Philosophy of Biology: An Anthology, Blackwell, Oxford 2010.
• RUSE Michael (ed.), The Oxford Handbook of Philosophy of Biology, Oxford University Press, Oxford, New York 2008.
• SHOEMAKER Sydney, „Kim on Emergence”, Philosophical Studies 2002, vol. 108, s. 53-63.
• SIEDLIŃSKI Radosław, „Genocentryzm versus teoria systemów rozwojowych. Dwa konkurencyjne sposoby rozumienia informacji w biologii współczesnej”, Semina Scientiarum 2018, t. 16, s. 67- 93.
• SIMPSON William M.R., KOONS Robert C., and ORR James (eds.), Neo-Aristotelian Metaphysics and the Theology of Nature, Routledge, New York 2021.
• SIMPSON William M.R., KOONS Robert C., and TEH Nicholas J. (eds.), Neo-Aristotelian Perspectives on Contemporary Science, Routledge, New York 2018.
• STERELNY Kim, SMITH Kelly C., and DICKSON Michael, „The Extended Replicator”, Biology and Philosophy 1996, vol. 11, s. 377-403.
• TABACZEK Mariusz, Emergence: Towards A New Metaphysics and Philosophy of Science, University of Notre Dame Press, Notre Dame 2019.
• TAHKO Tuomas E. (ed.), Contemporary Aristotelian Metaphysics, Cambridge University Press, Cambridge 2011.
• TEMPCZYK Michał, Ontologia świata przyrody, Universitas, Kraków 2005.
• The Controversy on the Comets of 1618, University of Pennsylvania Press, Philadelphia 1960.
• TOMASZ Z AKWINU, Summa contra gentiles, https://tiny.pl/9118g [08.10.2020].
• TOMASZ Z AKWINU, Summa theologiae, https://tiny.pl/9118g [08.10.2020].
• VERSCHUUREN Gerard M., Aquinas and Modern Science: A New Synthesis of Faith and Reason, Angelico Press, Kettering 2016.
• VOIT Eberhad O., A First Course in Systems Biology, Garland Science, New York and London 2013.
• WALSH Denis M. „Teleology”, w: RUSE (ed.), The Oxford Handbook of Philosophy of Biology…, s. 113-137.
• WIERZBICKI Andrzej T., „Dziedziczenie epigenetyczne”, Kosmos 2004, t. 53, nr 3-4, s. 271-280.
• WILLIAMS George C., Adaptation and Natural Selection, Princeton University Press, Princeton 1966.
• WILLIAMS George C., „The Question of Adaptive Sex Ratio in Outcrossed Vertebrates”, Proceedings of the Royal Society of London B 1979, vol. 205, s. 567-580.
• WOJCIECHOWSKI Tadeusz, Teoria hylemorfizmu w ujęciu autorów neoscholastycznych, ATK, Warszawa 1967.
• WOJCIECHOWSKI Tadeusz, Zarys filozofii przyrody ożywionej, Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1997.
• WRIGHT Larry, „Functions”, The Philosophical Review, 1973, vol. 82, s. 139-168.
• ZALTA Edward N. (ed.) The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2017 Edition). ZALTA Edward N. (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2020 Edition). ZALTA Edward N. (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2016 Edition). ZALTA Edward N. (ed.), The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2017 Edition).
• ZIEMNY Aleksander, „Natura dziedziczenia”, w: CHODASEWICZ, GRABIZNA, PROSZEWSKA, STENCEL i ZIEMNY (red.), Główne problemy filozofii biologii…, s. 84-87.
• ZIEMNY Aleksander, „Spór o genocentryzm w filozofii biologii”, Studia Philosophiae Christianae 2017, t. 53, nr 1, s. 146-168.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2082434