Darwinowska teoria ewolucji w wypowiedziach Jana Pawła II

• Authors: Piotr Rupiński

Title variants

EN

Darwin’s Theory of Evolution in the Statements of John Paul II

Abstracts

EN

This article is a presentation of the statements of John Paul II in which, as Pope, he referred to the theory of evolution and assessed it from the point of view of the Christian doctrine of cre ation. He is thought to have reconciled Christian creationism with evolution, and has even been explicitly described as an evolution ist. However, on the basis of his actual statements it is argued here that justifying such a thesis runs into difficulties. The paper exam ines the texts of papal catecheses on creation from 1985-1986, as well as messages sent by him to members of the Pontifical Academy of Sciences in 1996. John Paul II pointed out under what conditions evolution would be compatible with Christianity, rejectingthe dogmatic principles that underpin the Darwinian theory of evolution. At the same time, though, he postulated a position in whichthe scientific vision of the world does not contradict the religiousvision, and where they complement one another, describing different dimensions of reality.

PL

Artykuł omawia wypowiedzi Jana Pawła II, w których jako papież odnosił się do teorii ewolucji i podejmował się jej oceny z punktu widzenia chrześcijańskiej nauki o stworzeniu. Zgodnie z popularnym poglądem Jan Paweł II pogodził chrześcijański kreacjonizm z ewolucjonizmem i nawet wprost określany jest jako ewolucjonista. Na podstawie konkretnych wypowiedzi papieża został wykazany szereg trudności w uzasadnieniu tak postawionej tezy. Analizie zostały poddane teksty papieskich katechez na temat stworzenia z lat 1985–1986, a także przesłania, które w 1996 roku wystosował do członków Papieskiej Akademii Nauk. Jan Paweł II zaznaczył, pod jakimi warunkami ewolucjonizm jest możliwy do pogodzenia z nauką chrześcijańską, odrzucając dogmatyczne zasady, które stały u podstaw darwinowskiej teorii ewolucji. Postulował jednak stanowisko, w którym naukowa wizja świata nie jest niezgodna z wizją religijną, a obie uzupełniają się, opisując inne wymiary rzeczywistości.

Keywords

PL

Jan Paweł II; teoria ewolucji; teistyczny ewolucjonizm; Karol Darwin; nauka a religia

EN

John Paul II; theory of evolution; theistic evolution; Charles Darwin; science and religion

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2021
• Issue: 18
• Pages: 113-138

Dates

published

2021

Contributors

author

Piotr Rupiński

• Uniwersytet Zielonogórski

References

• BYLICA Piotr, „Darwin o celowości w przyrodzie”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 2008,nr 3–4, s. 259–273
• BYLICA Piotr, „Darwinizm i koncepcja wieloświata a religijne wyjaśnienie racjonalnego porządku i poznawalności przyrody”, Zagadnienia Naukoznawstwa 2012, nr 3 (193), s. 185–204.
• CHABEREK Michał, „Jan Paweł II, teoria ewolucji i inteligentny projekt”, w: KASTELIK, KRUPKA i WOŹNIAK (red.), Jan Paweł II..., s. 291–318.
• CHABEREK Michał, Kościół a ewolucja, Wydawnictwo Fronda, Warszawa 2012.
• CHABEREK Michał, „Pochodzenie człowieka a chrześcijański personalizm”, Studia Teologiczne. Białystok, Drohiczyn, Łomża 2012, nr 30, s. 279–292.
• CISZEK Mariusz, „Problem pochodzenia człowieka z perspektywy ewolucjonizmu teistycznego”, Studia Philosophiae Christianae 2008, nr 44/1, s. 192–205.
• CRACRAFT Joel, „Phylogenetic Analysis, Evolutionary Models, and Paleontology”, w: CRACRAFT I ELDREDGE (eds.), Phylogenetic Analysis and Paleontology..., s. 7–39.
• CRACRAFT Joel i ELDREDGENiles (eds.), Phylogenetic Analysis and Paleontology, ColumbiaUniversity Press, New York 1979.
• DARWIN Karol, O powstawaniu gatunków drogą doboru naturalnego, czyli o utrzymywaniu się doskonalszych ras w walce o byt, przeł. Szymon Dickstein i Józef Nusbaum, Wydawnictwo MG, Kraków 2019.
• DAWKINS Richard, Ślepy zegarmistrz, czyli jak ewolucja dowodzi, że świat nie został zaplanowany, przeł. Antoni Hoffman, Biblioteka Myśli Współczesnej, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1994.
• DĘBOWSKI Józef i HETMAŃSKI Marek(red.), Poznanie. Człowiek. Wartości. Prace ofiarowane Profesorowi Zdzisławowi Cackowskiemu, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
• HELLER Michał, „Ewolucja i stworzenie”, w: HELLER i ŻYCIŃSKI, Dylematy ewolucji..., s. 153–159.
• HELLER Michał i ŻYCIŃSKI Józef, Dylematy ewolucji, Universum, Wydawnictwo Biblos, Tarnów 1996.
• HUNTER Cornelius G., „Dlaczego teoria ewolucji nie spełnia kryterium naukowości”, przeł. Izabela Janus, Filozoficzne Aspekty Genezy 2012, t. 9, s. 53–78.
• JAN PAWEŁ II, „Człowiek - obraz Boży - istotą duchowo-cielesną” (katecheza z 16 kwietnia1986 roku), w: Katechezy Ojca Świętego..., s. 151–154.
• JAN PAWEŁ II, „Dowody na istnienie Boga” (katecheza z 10 lipca 1985 roku), w: Katechezy Ojca Świętego..., s. 69–70 [67–70].
• JAN PAWEŁ II, Fides et ratio, Acta Apostolicae Sedis 1999, Vol. 91, s. 5–89.
• JAN PAWEŁ II, „Orędzie życia. Przesłanie Ojca Świętego do członków Papieskiej Akademii Nauk”, W Drodze 1997, nr 9 (289), s. 43–46.
• JAN PAWEŁ II, „Stworzenie: Bóg powołuje z nicości do istnienia świat i człowieka” (katecheza z 29 stycznia 1986 roku), w: Katechezy Ojca Świętego..., s. 135–138.
• JAN PAWEŁ II, „Stworzyciel: Bóg Trójjedyny” (katecheza z 5 marca 1986 roku), w: Katechezy Ojca Świętego..., s. 138–141.
• JAN PAWEŁ II, „Tajemnica stworzenia” (katecheza z 8 stycznia 1986 roku), w: Katechezy Ojca Świętego..., s. 129–132.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Darwinowska teoria ewolucji jako teoria filozoficzna”, w: KONSTAŃCZAK i TUROWSKI (red.), Filozofia jako mądrość bycia..., s. 17–23.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Dlaczego ewolucjonizm prowadzi do ateizmu?”, w: DĘBOWSKI i HETMAŃSKI (red.), Poznanie. Człowiek. Wartości..., s. 65–76.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Klasyfikacja stanowisk kreacjonistycznych”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2005/2006, t. 2/3, s. 241–269.
• JODKOWSKI Kazimierz, Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm, Realizm. Racjonalność. Relatywizm, t. 35, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1998.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Naturalizm ewolucjonizmu a wiara religijna. Przypadek Darwina”, Przegląd Religioznawczy 1999, nr 1 (191), s. 17–34.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Niedocenianie filozofii. Błąd Phillipa E. Johnsona”, Na Początku...2002, nr 1–2 (151–152), s. 14–19.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Poglądy teologiczne Darwina”, w: LESZCZYŃSKI(red.), Ewolucja, filozofia, religia..., s. 59–84.
• JODKOWSKI Kazimierz, Spór ewolucjonizmu z kreacjonizmem. Podstawowe pojęcia i poglądy, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 1, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2007.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Twarde jądro ewolucjonizmu”, Roczniki Filozoficzne 2003, t. 51, z. 3, s. 77–117.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Zapis kopalny. O konflikcie faktów i teorii - rozważania metodologiczne”, Na Początku... 2003, R. 11, nr 7–8 (170–171), s. 295–320.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Zasadnicza nierozstrzygalność sporu ewolucjonizm-kreacjonizm”, Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria 2012, R. 21, nr 3 (83), s. 201–222.
• JOHNSTON George Sim, Czy Darwin miał rację? Katolicy a teoria ewolucji, przeł. Joanna Kaliszczyk, Wydawnictwo WAM, Kraków 2005, s. 24–25.
• KASTELIK Bogusław, KRUPKA Aneta i WOŹNIAK Robert(red.), Jan Paweł II. Posługa myślenia, t.2, Studia nad myślą Jana Pawła II, t. XVII, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, Kraków 2015
• Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Bóg Ojciec, Apostolicum, Wydawnictwo M, Kraków 1998.
• KONSTAŃCZAK Stefan i TUROWSKI Tomasz (red.), Filozofia jako mądrość bycia. Profesorowi Krzysztofowi Kaszyńskiemu w darze z okazji 70. urodzin, Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2009.
• LESZCZYŃSKI Damian (red.), Ewolucja, filozofia, religia, Lectiones & Acroases Philosophicae2010, Vol. III.
• MALEC Grzegorz, „Teologiczne dylematy Karola Darwina”, Roczniki Filozoficzne 2012, t. 60,nr 1, s. 67–85.
• MALEC Grzegorz, „«Wzniosły jest pogląd, że Stwórca...», czyli łapówka Darwina dla chrześcijan”, Filozoficzne Aspekty Genezy 2014, t. 11, s. 187–204.
• SAGAN Dariusz, „Kościół a ewolucyjny materializm”, Edukacja Filozoficzna 2005, Vol. 40, s.223–228.
• SAGAN Dariusz, Metodologiczno-filozoficzne aspekty teorii inteligentnego projektu, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 6, Instytut Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2015.
• SAGAN Dariusz, Spór o nieredukowalną złożoność układów biochemicznych, Biblioteka Filozoficznych Aspektów Genezy, t. 5, Wydawnictwo MEGAS, Warszawa 2008.
• ŻYCIŃSKI Józef, Bóg i ewolucja. Podstawowe pytania ewolucjonizmu chrześcijańskiego, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002.
• ŻYCIŃSKI Józef, „Cel i konieczność w ewolucji”, w: HELLER i ŻYCIŃSKI, Dylematy ewolucji...,s.108–116.
• ŻYCIŃSKI Józef, „U źródeł biologii niearystotelesowskiej”, w: HELLER i ŻYCIŃSKI, Dylematy ewolucji..., s. 44–55.
• ŻYCIŃSKI Józef, Wszechświat emergentny, Wydawnictwo KUL, Lublin 2009.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2082433