Geneza materii i mechanizm ewolucji w Filozofii ewolucji kosmicznej Feliksa Młynarskiego (1884-1972)

• Authors: Zenon Roskal

Title variants

EN

The Origin of Matter and the Mechanism of Evolution in Philosophy of Cosmic Evolution by Feliks Młynarski (1884–1972)

Abstracts

EN

The article presents the philosophical views of Feliks Młynarski on the genesis of matter and mechanisms of evolution included in the unpublished dissertation entitled Philosophy of Cosmic Evolution. I argue that these views - contrary to the author’s declaration - are not a kind of ontological dualism, but one of the versions of panpsychism known as pan(proto)cosmic psychism, which is a form of monism.

PL

W artykule zostały zaprezentowane poglądy filozoficzne Feliksa Młynarskiego na genezę materii i mechanizmy ewolucji zawarte w nieopublikowanej rozprawie zatytułowanej Filozofia ewolucji kosmicznej. Argumentuję, że poglądy te - wbrew deklaracji autora - nie są rodzajem dualizmu ontologicznego, ale jedną z wersji panpsychizmu znanej jako pan(proto)psychizm kosmiczny, który jest formą monizmu.

Keywords

PL

panpsychizm; geneza materii; mechanizmy ewolucji; Feliks Młynarski

EN

panpsychism; the genesis of matter; mechanisms of evolution; Feliks Młynarski

• Publisher: Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
• Journal: Filozoficzne Aspekty Genezy
• Year: 2022
• Volume: 19
• Issue: 1
• Pages: 23-45

Dates

published

2022

Contributors

author

Zenon Roskal

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie

References

• AKER Max et al., „An Improved Upper Limit on the Neutrino Mass from a Direct Kinematic Method by KATRIN” Physical Review Letters 2019, Vol. 123, numer artykułu: 221802, https://tiny.pl/963hb [07.02.2022].
• ALPHER Ralph A., BETHE Hans, and GAMOW George, „The Origin of Chemical Elements”, Physical Review 1948, Vol. 73, No. 7, s. 803–804.
• AMBROŻEWICZ Zbigniew, „Feliks Młynarski - indywidualizm i interakcjonizm po polsku”, Diametros 2010, nr 23, s. 124–144.
• BEDNARCZYK Andrzej, „Pierre Louis Moreau de Maupertuis (1698–1759): atomizm biologiczny i panpsychizm”, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1981, t. 26, nr 2, s. 335–362.
• BOLIN Paul, „Imagination and Speculation as Historical Impulse: Engaging Uncertainties within Art Education History and Historiography”, Studies in Art Education 2009, Vol. 50, No. 2, s. 110–123.
• BORZYM Stanisław, „Światopogląd Feliksa Młynarskiego”, Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej 2007, t. 52, s. 271–294.
• CAI Yi et al., „From the Trees to the Forest: A Review of Radiative Neutrino Mass Models”, Frontiers in Physics 2017, Vol. 5, numer artykułu: 63, https://tiny.pl/963hz [03.02.2020].
• CHALMERS David, MANLEY David, and WASSERMAN Rayan, Metametaphysics: New Essays on Foundation of Ontology, Oxford University Press, Oxford 2009.
• CLINE James, „The Origin of Matter: The Question of How Matter Triumphed over Antimatter in the Formation of the Universe Still Awaits a Satisfactory Answer”, American Scientist 2004, Vol. 92, No. 2, s. 148–157.
• COC Alain and VANGIONI Elisabeth, „Primordial Nucleosynthesis”, International Journal of Modern Physics E 2017, Vol. 26, No. 08, numer artykułu: 1741002, https://arxiv.org/pdf/1707.01004.pdf [31.01.2022].
• COELHO Riccardo Lopes, „On the Concept of Energy: How Understanding Its History Can Improve Physics Teaching”, Science & Education 2009, Vol. 18, No. 8, s. 961–983.
• ELLS Peter, Panpsychism: The Philosophy of the Sensuous Cosmos, John Hunt Publishing Ltd., Washington 2011.
• FENG Yu, „Pan(proto)psychism and the Relative-State Interpretation of Quantum Mechanics”, SSRN Electronic Journal 2020, https://tiny.pl/963hl [03.02.2022].
• GAWECKI Bolesław, Filozofia rozwoju. Zarys stanowiska filozoficznego, PAX, Warszawa 1967.
• GŁOWIŃSKI Tomasz, Feliks Młynarski 1884–1972, Wydawnictwo Gajt, Wrocław 2012.
• GOFF Philip and MORAN Alex, „Is Consciousness Everywhere? Essays on Panpsychism”, Journal of Consciousness Studies 2021, Vol. 28, No. 9, s. 9–15.
• GOFF Philip, Błąd Galileusza. Fundamenty nowej nauki o świadomości, przeł. Jacek Jarocki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2022.
• GOFF Philip, „Czy Wszechświat jest świadomym umysłem?”, tłum. Maria Minik i Małgorzata Kuśmieruk, Filozofuj! 2019, nr 11, s. 1–5.
• GOFF Philip, Galileo’s Error: Foundations for the New Science of Consciousness, Rider, London 2019.
• GRZYBEK Dariusz, „Wolność indywidualna, wspólnota narodowa i gospodarka pieniężna - główne idee w myśli Feliksa Młynarskiego”, Politeja 2010, t. 13, s. 151–188.
• HOCKEY Thomas et al., Biographical Encyclopedia of Astronomers, Springer, New York 2014.
• HOYLE Fred, „The Synthesis of the Elements from Hydrogen”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 1946, Vol. 106, No. 5, s. 343–383.
• JAROCKI Jacek, „Mind-Body Problem Revisited”, Roczniki Filozoficzne 2021, t. 69, nr 2, s. 347–351.
• JAROCKI Jacek, Świadomość, wolna wola, jaźń. Metafizyka Galena Strawsona, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2020.
• JODKOWSKI Kazimierz, „Filozofia przyrody jako warunek sine qua non powstania i rozwoju nauki”, Roczniki Filozoficzne 2005, t. 53, nr 2, s. 424–427.
• KOSECKI Artur, „O metodach eksplikacji i parafrazy w filozofii W.V. Quine’a”, Przegląd Filozoficzny - Nowa Seria 2020, nr 1 (113), s. 235–249.
• KUŚ Rafał, „Myśl polityczna Feliksa Młynarskiego”, Politeja 2009, t. 11, s. 281–306.
• ŁĘTOCHA Rafał, „Spójne społeczeństwo. Proporcjonalizm i federalizm Feliksa Młynarskiego”, Nowy Obywatel 2012, 13 kwietnia, https://tiny.pl/963hc [03.12.2021].
• MANNING Gideon, „The History of Hylomorphism”, Journal of the History of Ideas 2013, Vol. 74, No. 2, s. 173–187.
• MŁYNARSKI Feliks, Socjologia wobec teorii poznania, Jarosław 1910.
• MŁYNARSKI Feliks, „Stan wyjściowy ewolucji i geneza materii”, Życie i Myśl 1968, t. 18, s. 154–167.
• MŁYNARSKI Feliks, Wspomnienia, PWN, Warszawa 1971.
• Pasquale DI BARI, „On the Origin of Matter in the Universe”, Progress in Particle and Nuclear Physics 2022, Vol. 122, numer artykułu: 103913, https://arxiv.org/abs/2107.13750 [02.03.2022].
• ROGACZ Dawid, „Osoba i wolność w myśli Pierre’a Teilharda de Chardina”, Filozofia Chrześcijańska 2013, t. 10, s. 149–160.
• RYBKA Eugeniusz, Przestrzeń kosmiczna a człowiek, PAN, Warszawa 1966.
• SCHAFFER Jonathan, „On What Ground What”, w: CHALMERS, MANLEY, and WASSERMAN, Metametaphysics…, s. 347–383.
• SKRBINA David (ed.), Mind that Abides: Panpsychism in the New Millennium, John Benjamin’s Publishing Company, Amsterdam 2009.
• SKRBINA David, Panpsychism in the West, MIT Press, Cambridge 2005.
• SOLC Martin, „Vogt, Heinrich”, w: HOCKEY et al., Biographical Encyclopedia of Astronomers…, https://doi.org/10.1007/978-1-4419-9917-7_1430.
• STEIGMAN Gary, „Primordial Nucleosynthesis: Successes and Challenges”, International Journal of Modern Physics E 2006, Vol. 15, s. 1–36.
• STRAWIŃSKI Witold, „Odmiany scjentyzmu”, Filozofia Nauki 1999, t. 7, nr 1–2, s. 43–50.
• STRAWSON Galen, „Realistic Monism: Why Physicalism Entails Panpsychism, and on the Sesmet Theory of Subjectivity”, w: SKRBINA (ed.), Mind that Abides…, s. 33–65.
• TATARKIEWICZ Władysław, Historii filozofii. Filozofia XIX wieku i współczesna, t. 3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2014.
• TAYLOR Henry, „Is Panpsychism Simple?”, Analysis 2019, Vol. 79, No. 2, s. 265–275.
• THIEL Udo, „Priestley and Kant on Materialism”, Intellectual History Review 2020, Vol. 30, No. 1, s. 129–143.
• VOGT Heinrich, Außergalaktische Sternsysteme und Struktur der Welt im Grossen, Akademische Verlagsgesellschaft, Leipzig 1960.
• VOGT Heinrich, Kosmos und Gott, F.H. Kerle Verlag, Heidelberg 1951.
• WOLFE Charles and WUNDERLICH Falk, „Joseph Priestley: Materialism and the Science of the Mind: Foundations, Controversies, Reception”, Intellectual History Review 2020, Vol. 30, No. 1, s. 1–5.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2083965