Godność ludzka w hierarchii wartości podstawowych społeczeństwa polskiego w świadomości młodzieży licealnej i akademickiej. Studium socjologiczne.

• Authors: Józef Baniak

Title variants

EN

Human dignity in the hierarchy of the fundamental values of Polish society in the consciousness of high school youth and academic youth. A sociological study

Abstracts

EN

In this article, I present the result of my sociological research, which shows the attitudes and assessments, as components of consciousness, of high school students and university students as to the place of human dignity in the hierarchy of basic values recognized and implemented, and of the values postulated by young people for acceptance and implementation in Polish society. The respondents include human dignity within basic values. I carried out these studies in 2011 among 456 high school students in Kalisz and among 426 university students in Poznan. The total number of the respondents was 508 women and 374 men. The research shows that today’s Polish youth in the predominant majority (80%) perceives human dignity as a basic value which is necessary in the personal and social life of people. At the same time, the youths in the study know that human dignity is not a permanent value in the life of every human being, because it is constantly threatened by various obstacles that underestimate its meaning or cause its disappearance. The respondents also point out that some Poles do not perceive basic values in human dignity, they neglect its role and significance in their individual and of the social lives. The respondents want human dignity to regain its rightful place in the hierarchy of the basic and solemn values, recognized and implemented in the Polish society. Dignity guarantees people personal freedom, self-esteem and security, correct relationships with other people and social groups, gives meaning and purpose to their lives. Individuals, caring for their own dignity, should also accept and respect the personal dignity of every human being.

PL

W artykule tym prezentuję wyniki moich badań socjologicznych, które ukazują postawy i oceny jako składniki świadomości, licealistów i studentów wobec miejsca godności człowieka w hierarchii wartości podstawowych uznawanych i realizowanych oraz wobec wartości postulowanych przez młodzież do akceptacji i realizacji w społeczeństwie polskim. Do wartości podstawowych respondenci włączają też godność osobową człowieka. Badania te zrealizowałem w 2011 roku wśród 456 licealistów w Kaliszu i wśród 426 studentów uniwersytetu w Poznaniu. W całej zbiorowości było 508 kobiet i 374 mężczyzn. Badania wykazały, że dzisiejsza polska młodzież w zdecydowanej większości (80%) godność człowieka postrzega jako wartość podstawową, która jest konieczna w osobistym i społecznym życiu ludzi. Jednocześnie młodzież badana wie, że godność ta nie jest wartością stałą w życiu każdego człowieka, gdyż ciągle zagrażają jej różne czynniki, zaniżają jej znaczenie lub powodują zanikanie. Respondenci zaznaczają, że niektórzy Polacy nie dostrzegają w godności ludzkiej wartości podstawowej, lekceważą jej rolę i znaczenie we własnym życiu indywidualnym i społecznym. Respondenci chcą, żeby godność ludzka odzyskała właściwe miejsce w hierarchii wartości podstawowych i uroczystych, uznawanych i realizowanych w polskim społeczeństwie. Godność zapewnia ludziom wolność osobistą, poczucie własnej wartości i bezpieczeństwa, właściwych relacji z innymi osobami i grupami społecznymi, nadaje sens ich życiu. Troszcząc się o własną godność, jednostka powinna także akceptować i szanować godność osobową każdego człowieka.

Keywords

PL

godność człowieka; hierarchia wartości; wartości podstawowe i uroczyste; wartości uznawane i realizowane; wartości postulowane; licealiści; studenci; społeczeństwo polskie

EN

human dignity; hierarchy of values; basic and solemn values; values recognized and implemented; postulated values; high school youth; university students; Polish society

• Publisher: Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
• Journal: Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne
• Year: 2017
• Volume: 21
• Issue: 4
• Pages: 21-39

Dates

published

2017

Contributors

author

Józef Baniak

• Instytut Socjologii UAM

References

• Annasz W. (1995), Wartości młodego pokolenia w dobie transformacji ustrojowej Polski. Studium teoretyczno-empiryczne. Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
• Anzenbacher A. (2006), Co oznacza godność człowieka?, M. Miś (tłum.). „Horyzonty Wychowania” 9, s. 53-71. Babbie E. (2007), Badania społeczne w praktyce, W. Betkiewicz i in. (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Baniak J. (2015), Od akceptacji do kontestacji. Moralność katolicka w krytycznym ujęciu i ocenie młodzieży polskiej. Warszawa: Difin.
• Blalock H. (1977), Statystyka dla socjologów, M. Tabin i in. (tłum.). Warszawa: PWN.
• Gajda J. (1997), Wartości w życiu człowieka. Prawda, miłość, samotność. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Joas H. (2015), Sind die Menschenrechte westlich?, München: Kosel Verlag.
• Kant I. (1964), Uzasadnienie metafizyki moralności, M. Wartenberg (tłum.). Warszawa: PWN.
• Kiciński K. (1998), Orientacje moralne. Próba typologii. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kozielecki J. (1988), O człowieku wielowymiarowym. Eseje psychologiczne. Warszawa: PWN.
• Luhmann N. (2007), Systemy społeczne. Zarys ogólnej teorii, M. Kaczmarczyk (tłum.). Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
• Mariański J. (2014), Wartości podstawowe w świadomości młodzieży maturalnej [w:] S. Fel, M. Wódka (red.), Godność osoby ludzkiej w społeczeństwie i gospodarstwie. Księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Franciszka Józefa Mazurka. Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 237-255.
• Mariański J. (2016), Godność ludzka jako wartość społeczno-moralna. Mit czy rzeczywistość? Studium interdyscyplinarne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Martini C. (1995), Jaka polityka?, T. Homa (tłum.). Kraków: WAM.
• Mazurek F.J. (1993), Godność osoby ludzkiej jako wartość absolutna. „Roczniki Nauk Społecznych KUL” 21(1), s. 47-58.
• Mądrzycki T. (1970), Psychologiczne mechanizmy kształtowania się postaw. Warszawa: PWN.
• Mead G. (1975), Umysł, osobowość i społeczeństwo, Z. Wolińska (tłum.). Warszawa: PWN.
• Młyński J. (2008), W kręgu aksjologii abiturientów Tarnowa. Wartości osobowe, społeczne i religijno-moralne w świadomości młodzieży. Tarnów: Wydawnictwo Diecezjalne Biblos.
• Nowak S. (1973), Teorie postaw. Warszawa: PWN.
• Obuchowski K. (1965), Psychologia dążeń ludzkich. Warszawa: PWN.
• Ossowska M. (1970), Normy moralne. Próba systematyzacji. Warszawa: PWN.
• Ossowska M. (1983), O pojęciu godności [w:] M. Ossowska, O człowieku, moralności i nauce. Miscellanea. Warszawa: PWN, s. 514-522.
• Piwowarski W. (1990), Stosunek uczniów i studentów do podstawowych wartości społeczeństwa polskiego. „Życie Katolickie” 2, s. 63-68.
• Piwowarski W. (1991), Młodzież a wartości podstawowe [w:] L. Adamczuk (red.), Religia w dobie przełomu w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Teologii Apostolstwa I Zakładu Socjologii Religii SAC, s. 106-134.
• Piwowarski W. (1993), ABC katolickiej nauki społecznej, cz. 1, Wprowadzenie, podstawy, kierunki. Pelplin: Wydawnictwo Diecezjalne.
• Prężyna W. (1981), Funkcja postawy religijnej a osobowość człowieka. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Reykowski J. (1979), Motywacja, postawy a osobowość. Warszawa: PWN.
• Szawarski Z. (1983), Godność i odpowiedzialność. „Studia Filozoficzne” 8-9, s. 93-106.
• Sztaba M. (2011), Troska błogosławionego Jana Pawła II o etyczno-moralne podstawy życia społecznego. Kraków: Tynieckie Wydawnictwo Benedyktynów.
• Szyszka E. (2007), Istota poczucia godności w wybranych koncepcjach współczesnej psychologii [w:] A. Królikowska, Z. Marek (red.), Refleksje nad godnością człowieka. Kraków: WAM, s. 41-47.
• Tinder G. (1995), Myślenie polityczne. Odwieczne pytania, A. Dziurdzik (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Weber M. (1975), Klasy, stany, partie – podział władzy w obrębie wspólnoty [w:] W. Derczyński, A. Jasińska- -Kania, J. Szacki (red.), Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów współczesnej socjologii. Warszawa: PWN, s. 415-428.
• Weber M. (2002), Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, D. Lachowska (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Webers T. (1994), Menschenrechte [w:] S.R. von Dunde (Hrsg.), Wörterbuch der Religionssoziologie. Gutersloh: Guterstofer Verlagshaus, s. 191-198.
• Znaniecki F. (1928-1930), Socjologia wychowania, t. 1-2. Warszawa: Naukowe Towarzystwo Socjologiczne.

Identifiers

Biblioteka Nauki

1367297