Koncepcja intelektu a rozumienie wiary. Zestawienie poglądów Tomasza z Akwinu, Immanuela Kanta i Augusta Comte’a

• Authors: Marcin Sieńkowski

Title variants

EN

The conception of the intellect and the understanding of faith.A juxtaposition of the views of Thomas Aquinas, Immanuel Kant and Auguste Comte

Abstracts

EN

Faith is a complex activity, which consists of the action of the intellect and the will. The understanding of these two authorities affects the understanding of faith. Therefore, it can be concluded that a specific conception of faith is associated with a specific conception of the intellect. The reason justifying this conclusion is the ability of the intellect to demonstrate the existence of God. The conception of the intellect showing that God exists creates the pos-sibility of receiving revelation, or the supernatural faith that is the recognition of what God has revealed. This type of intellect is characteristic of the realistic philosophy represented by Thomas Aquinas. Kantʼs conception of intellect is related to the very study of phenomena. In the order of theoretical knowledge, it is not possible to show that God exists because He is not a phenomenon. This possibility exists in a practical order, where God is the idea of reason. Therefore, the recognition of the existence of God is made thanks to the rational faith present only on the ground of morality. In turn, Comteʼs understanding of the intellect associated with the knowledge of facts and permanent relationships between them in the form of laws precludes the possibility of stating that God exists. The positivist understanding of the intel-lect is in no way connected with searching for the existence of God. This kind of intellect does not include Godʼs reach because it is limited to the examination of facts and laws. The only faith accepted by him is the natural faith that constitutes trust in the person who conveys the heritage of positivism.

Keywords

PL

intelekt; wiara; Tomasz z Akwinu; Immanuel Kant; August Comte

EN

intellect; faith; Thomas Aquinas; Immanuel Kant; Auguste Comte

• Publisher: Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
• Journal: Rocznik Tomistyczny
• Year: 2019
• Volume: 8
• Pages: 139-156

Dates

published

2019

Contributors

author

Marcin Sieńkowski

• Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Ełckiej

References

• Arbousse-Bastide P., Auguste Comte et la sociologie religieuse, „Archives de Sciences Social-es des Religions” 22 (1966), s. 3-57.
• Bauerschmidt F. Ch., Thomas Aquinas: Faith, Reason, and Following Christ, Oxford 2013.
• Bobko A., Człowiek w filozofii Immanuela Kanta, w: I. Kant, Antropologia w ujęciu pragmatycznym, tłum. P. Sosnowska, E. Drzazgowska, Wydawnictwo IFIS PAN, Warszawa 2005, s. VII-XXXVII.
• Bobko A., Kant i Schopenhauer. Między racjonalnością a nicością, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 1996.
• Byrne J. M., Religion and the Enlightenment: From Descartes to Kant, Westminster John Knox Pres, Kentucky 1996.
• Collins F. S., Belief: Readings on the Reason for Faith, New York 2010.
• Comte A., Metoda pozytywna w szesnastu wykładach, przeł. W. Wojciechowska, PWN, Warszawa 1961.
• Comte A., Ogólna teoria religii, tłum. W. Bieńkowska, w: B. Skarga, Comte, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977, s. 247-258.
• Comte A., Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, w: tenże, Rozprawa o duchu filozofii pozy-tywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, przeł. J. K., B. Skarga, W. Wojciechow-ska, PWN, Warszawa 1973.
• Comte A., Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, w: tenże, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu, przeł. J. K., B. Skarga, W. Wojciechowska, PWN, Warszawa 1973.
• Comte A., The Catechism of Positive Religion, tłum. R. Congreve, Clifton 1973.
• Coreth E., Ehlen P., Schmidt J., Filozofia XIX wieku, przeł. P. Gwiazdecki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2006.
• Domaradzki J., Religia Ludzkości. Augusta Comteʼa socjologiczna wizja religii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 2005.
• Gérard Ch., Les religions et les cultures dans l Occident européen au XIXe siècle (1800-1914), Karthala, Paris 2014.
• Gilson É., Byt i istota, przeł. D. Eska, J. Nowak, Pax, Warszawa 2006.
• Gilson É., The Christian Philosophy of St. Thomas Aquinas, Toronto 1994.
• Gilson É., Tomizm. Wprowadzenie do filozofii św. Tomasza z Akwinu, przeł. J. Rybałt, Pax, Warszawa 2003.
• Ingram J. K., Human Nature and Morals According to Auguste Comte: With Notes Illustrative of the Principles of Positivism, London 1901.
• Jaroszyński P., Jeden czy wiele celów filozofii?, w: Spór o rozumienie filozofii, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2009, s. 167-175.
• Jaroszyński P., Wokół nowożytnej koncepcji nauki, „Człowiek w Kulturze” 4-5 (1995), s. 91-101.
• Kamiński S., Epistemologiczno-metodologiczne problemy filozoficznego poznania Boga, w: tenże, Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii klasycznej, RW KUL, Lublin 1989, s. 195-227.
• Kant I., Kritik der praktischen Vernunft, w: tenże, Kritik der praktischen Vernunft. Grundlegung zur Metaphysik der Sitten, Leipzig 1983.
• Kant I., Krytyka czystego rozumu, przeł. R. Ingarden, Wydawnictwo Antyk, Kęty 2001.
• Kant I., Krytyka praktycznego rozumu, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa 2012.
• Kant I., Krytyka władzy sądzenia, przeł. J. Gałecki, PWN, Warszawa 1986.
• Kleszcz R., Krytyka rozumu pozytywistycznego, w: tenże, O rozumie i wartościach, Wydaw-nictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2007.
• Kowalczyk S., Filozofia Boga, Wydawnictwo KUL, Lublin 2001.
• Krąpiec M. A., Byt i istota, Wydawnictwo KUL, Lublin 2001.
• Krąpiec M. A., Filozofia co wyjaśnia?, w: tenże, Filozofia co wyjaśnia? Filozofia w teologii, Wydawnictwo KUL, Lublin 2000, s. 5-126.
• Krąpiec M. A., Koncepcje nauki i filozofia, w: Wprowadzenie do filozofii, praca zbiorowa, Lu-blin 2003, s. 17-32.
• Krąpiec M. A., Teodycea. Problem poznawalności istnienia Boga, Wydawnictwo KUL, Lu-blin 2017.
• Kupś T., Filozofia religii Immanuela Kanta, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2008.
• Mazur P. S., O nazwach intelektu, Wydawnictwo KUL, Lublin 2004.
• Mazur P. S., Poznanie Bytu Pierwszego w ujęciu filozofii klasycznej, w: Wiedza, red. D. Lesz-czyński, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2013, s. 55-72.
• Morawiec E., Wybrane filozoficzne koncepcje rozumu ludzkiego i racjonalność, Wydawnictwo Liberi Libri, Warszawa 2014.
• Muglioni J.-M., Le lien social selon Auguste Comte, „Le Philosophoire” 39(2013), nr 1, s. 241-272.
• Pabiasz W., Typ i geneza ateizmu Augusta Comteʼa (1798–1857), w: Poglądy Augusta Com-teʼa z perspektywy schyłku XX wieku, red. I. Świtała, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 1999, s. 23-34.
• Pickering M., Le positivisme philosophique: Auguste Comte, „Revue interdisciplinaire dʼétudes juridiques” 67(2011), nr 2, s. 49-67.
• Potępa M., Filozofia religii Kanta, w: Filozofia Kanta i jej recepcja, red. R. Kozłowski, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, Poznań 2000, s. 45-68.
• Rożdżeński R., Problem metafizyki w filozofii I. Kanta oraz M. Heideggera, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej, Kraków 2006.
• Skarga B., Comte. Renan. Claude Bernard, Wydawnictwo Piotra Marciszuka Stentor, War-szawa 2013.
• Skarga B., Kłopoty intelektu. Między Comteʼem a Bergsonem, PWN, Warszawa 2017.
• Skarga B., Wstęp, w: A. Comte, Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o cało-kształcie pozytywizmu, przeł. J. K., B. Skarga, W. Wojciechowska, Warszawa 1973, s. VII-XLII.
• Stępień T., Wprowadzenie do antropologii filozoficznej św. Tomasza z Akwinu, Warszawskie Towarzystwo Teologiczne, Warszawa 2013.
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 2, PWN, Warszawa 2002.
• Tomasz z Akwinu, Kwestie dyskutowane o prawdzie, t. 2, przeł. A. Aduszkiewicz, L. Kuczyń-ski, J. Ruszczyński, Wydawnictwo Antyk, Kęty 1988.
• Tomasz z Akwinu, O poznaniu Boga, tłum. P. Lichacz, Wydawnictwo M, Kraków 2005.
• Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, przekład zbiorowy pod red. S. Bełcha, t. 1-34, Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas, London 1961-1986.
• Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poga-nami, innowiercami i błądzącymi, t. 1, przeł. Z. Włodek, W. Zega, W drodze, Warszawa 2003.
• Turner D., Faith, Reason and the Existence of God, Cambridge University Press, Cambridge 2004.
• Woroniecki J., Katolicka etyka wychowawcza, t. II/1, Wydawnictwo KUL, Lublin 1986.
• Żydek K., Comte Auguste, w: Powszechna Encyklopedia filozofii, t. 2, red. A. Maryniarczyk, Lublin 2001, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, s. 260-265.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2078911