Podmiotowość w neokantyzmie

• Authors: Małgorzata Czarnocka

Title variants

EN

Subjectivity in Neo-Kantianism

Abstracts

EN

The paper analyses Neo-Kantianism views on cognitive subjectivity: constructions by Heinrich Rickert (valuing subject and epistemological subject), by Bruno Bauch (proper subject – principium), by Hermann Cohen (a logical substitution linking rules of thinking, methods and cognitive procedures) and Paul Natorp’s exclusion of subjectivity. The Neo-Kantianism conceptions of subjectivity are determined by the Neo-Kantianism metatheses: anti-psychologism, objectivism, and epistemological fundamentalism. It is demonstrated that Neo-Kantianism elaborated a foundation to philosophize without the category of subject, and initiated the metaphilosophical transformation to the linguistic paradigm. The basis of this change holds that only the objective subject is able to acquire objective knowledge.

PL

W tekście analizuję neokantowskie poglądy w kwestii podmiotowości poznawczej, skupiając uwagę na relewantnych konstrukcjach Heinricha Rickerta (podmiot wartościujący oraz podmiot epistemologiczny), Bruno Baucha (podmiot właściwy – principium), Hermanna Cohena (logiczny zastępnik wiążący zasady myślenia, metody i procedury poznawcze) oraz Paula Natorpa wykluczenie podmiotowości. Stosunek neokantystów do podmiotowości jest określany przez trzy ich główne metatezy: antypsychologizm, obiektywizm oraz fundamentalizm epistemologiczny. Pokazuję, że neokantyzm dokonał destrukcji kategorii podmiotowości, wypracował podstawy do filozofowania bez pojęcia podmiotu, zainicjował metafilozoficzną zmianę do paradygmatu lingwistycznego. Aktualizując koncepcję Kanta neokantyści doprowadzili do porzucenia jej podstaw – poprzez przyjęcie aksjomatu głoszącego, iż wiedzę obiektywną jest w stanie uzyskać tylko niesubiektywny podmiot.

Keywords

PL

neokantyzm; podmiot poznania; antypsychologizm; obiektywizm; fundamentalizm epistemologiczny

EN

Neo-Kantianism; cognitive subject; the paradigm of consciousness; linguistic paradigm

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
• Journal: Filozofia i Nauka
• Year: 2015
• Volume: 3
• Pages: 119-139

Dates

published

2015

Contributors

author

Małgorzata Czarnocka

• Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Polska

Identifiers

Biblioteka Nauki

31342326