ОСОБЛИВОСТІ ФРАЗЕМНОЇ НОРМИ В ПОЧАТКОВИЙ ПЕРІОД ПРЕСКРИПЦІЇ В БІЛОРУСЬКІЙ ТА УКРАЇНСЬКІЙ ЛІТЕРАТУРНИХ МОВАХ У ПЕРШІЙ ПОЛ. ХХ СТ.

• Authors: ОЛЕКСАНДР СКОПНЕНКО

Title variants

EN

FEATURES OF THE PHRASE NORM IN THE INITIAL PERIOD OF PRESCRIPTION IN THE BELARUSIAN AND UKRAINIAN LITERARY LANGUAGES IN THE FIRST HALF OF 20TH CENTURIES

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule opisano specyfikę formowania się norm frazeologicznych nowego białoruskiego i nowego ukraińskiego języka literackiego w pierwszej połowie XX wieku na materiale największych słowników tych idiomów. Większość norm literackich wymienionych języków (leksykalne, gramatyczne, akcentologiczne) w tym okresie przechodziła etap aktywnej kodyfikacji, a frazeologiczne normy literackie języka ukraińskiego i białoruskiego dopiero zaczynały się formować. Aktualność badań opiera się na fakcie, że dotychczas nie przeprowadzono analizy porównawczej procesów rozwoju norm frazeologicznych w białoruskim i ukraińskim języku literackim. Zadaniem artykułu jest wykazanie сech tworzenia się białoruskich i ukraińskich norm frazeologicznych w pierwszej połowie XX wieku. Ustalono, że w słownikach języka ukraińskiego frazeologia została opisana i zaprezentowana pełniej i dokładniej niż w kodeksach białoruskich. Słowniki języka białoruskiego i ukraińskiego, które zostały wydane po reformach językowych w 1933 r., zawęziły zakres norm frazeologicznych badanych idiomów.

EN

The article sets out to describe the specificity of formation of phraseological norms of the Belarussian and Ukrainian literary languages in the first half of the 20th century and presents the case study of the most representative dictionaries of idioms. The majority of the literary norms of the languages analysed (lexical, grammatical, accentological) in this period passed the stage of active codification, and phraseological Belarussian and Ukrainian literary norms only began their formation. The topicality of the research is accounted for by the lack of the comparative analysis of the processes of the development of phraseological norms in the Belarussian and Ukrainian literary languages. The article aims to demonstrate the specificity of formation of the Belarussian and Ukrainian phraseological norms in the first half of the 20th century. It has been proved that in the dictionaries of the Ukrainian language the phraseology was described and represented more fully and thoroughly than in Belarussian codes. Dictionaries of the Belarussian and Ukrainian languages, published after the language reforms of 1933, narrowed the scope of phraseological norms of the idioms analysed.

Keywords

PL

język ukraiński; język białoruski; norma literacka; normalizacja; kodyfikacja; frazeologia; słownik; preskrypcja

EN

Ukrainian language; Belarussian language; literary norm; normalization; codification; phraseology; dictionary; prescript; Ukrainian language; Belarussian language; literary norm; normalization; codification; phraseology; dictionary; prescript

• Publisher: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
• Journal: Studia Ukrainica Posnaniensia
• Year: 2020
• Volume: 8
• Issue: 1
• Pages: 167-177

Dates

published

2020-06-30

Contributors

author

ОЛЕКСАНДР СКОПНЕНКО

• Інститут мовознавства імені О. О. Потебні НАН України, Київ — Україна

• https://orcid.org/0000-0002-6814-5041

References

• Bajkow M., Leksykon belaruskaj movy w njameckaj apracowcy [Lexicon of the Belarusian Language in the German Processing], [u:] „Ves"nik Narodnaga Komisaryjata As"vety S.R.R.B”, 1921, № 1, s. 10–12.
• Gurski M. I., Bulahaw M. G., Marchanka M. C., Belaruskaja mova: Leksikalogija, fanetyka i marfalogija [Belarusian Language: Lexicology, Phonetics and Morphology], Minsk: Dzjarzhawnae vuchjebna-pedagag. vyd-va Ministjerstva asvety BSSR, 1961, ch. I.
• Danilovich N. А., Razvitie frazeografii v Belarusi [The Development of Phraseography in Belarus], [v:] K 60-letiyu professora А. V. Zhukova, yub. sb. nauchn. tr., otv. red.V. I. Makarov, Velikij Novgorod: NovGU, 2007, s. 34–40.
• Karatkevich I. I., Sacyjal"nyja aspekty mownaj situacyi 1920 h gg. [Social Aspects of the Language Situation 1920 s.], [u:] Belaruskaja leksika i gramatyka: mownaja styhija i mownaja norma, I. I. Karatkevich, S. A. Vazhnik, V. I. Ulasevich, V. I. Karatkevich, Kiew: Lira-K, 2018.
• Kramko I. I., Jurjevich A. K., Janovich A. I., Gistoryja belaruskaj litaraturnaj movy [History of Belarusian Literary Language], u 2 tomah, Minsk: Navuka i tjehnika, 1968, t. 2.
• Lepeshaw I. Ja., Kul"tura mawlennja [Speech Culture], Grodna: GrDU, 2007.
• Lepeshaw I. Ja., Frazealogija suchasnaj belaruskaj movy [Phraseology of Modern Belarusian Language], Minsk: Vyshjejshaja shkola, 1998.
• Nekrashjevich S. M., Da pytannja ab ukladanni slownika zhyvoj belaruskaj movy [To a Question about Investing Dictionary Belarusian Language Live], [u:] Vybr. navuk. pr. akad. S. M. Nekrashjevicha, da 120-goddzja z dnja naradzh., navuk. rjed. A. I. Padluzhny, Minsk: Belaruskaja navuka, 2004, s. 48–79.
• Samoilovych L. V., Kulchytska S. A., Osoblyvosti tlumachennia znachen frazeolohizmiv u “Slovari ukrainskoi movy” Borysa Hrinchenka [Features of the Interpretation of the Meanings of Phraseology in Borys Hrinchenko’s Dictionary of the Ukrainian Language], [v:] „Kultura narodov Prychernomoria”, 2004, № 49, t. 1, s. 246–248.
• Semenyuk N. N., E’steticheskij kanon i nekotorye yazykovye хarakteristiki nemetskogo prozaicheskogo romana ХIII–ХV vv. [Aesthetic Canon and Some Linguistic Characteristics of the German Prose Novel of the ХIII–ХV Centuries], [v:] Yazykovaya norma i e’steticheskij kanon, otv. red. V.Yа. Porхomovskij, N. N. Semenyuk, Moskva: Yazyki slavyanskiх kul’tur, 2006, s. 37–53.
• Cyhun G., Belaruskaja tjerminalogija w tjerminalagichnyh slownikah (1918–1998) [Belarusian Terminology in Terminological Dictionaries (1918–1998)], [u:] Tjerminalagichnyja slowniki (asobnyja vydanni) 1918–1998 gg., biblijagraf. dav., Minsk: Belaruski knigazbor, 2000, s. 3–8.
• Chabanenko V. A., Stylistyka ekspresyvnykh zasobiv ukrainskoi movy [Stylistics of Expressive Means of the Ukrainian Language], navch. posib., u 3 ch., Zaporizhzhia: Vyd-vo ZDU, 2013. Shakun L. M., Gistoryja belaruskaga movaznawstva [History of the Belarusian Linguistics], Minsk: Universitjeckae, 1995.
• Shevelov Yu., Chomu obshcherusskyi yazyk, a ne vibchoruska mova? Z problem skhidnoslovianskoi hlotohonii: dvi statti pro postannia ukrainskoi movy [Why is the Common Russian Language, and not the Vibchoruska Language? From the Problems of Eastern Slavic Origin: Two Articles on the Origin of the Ukrainian Language], Kyiv: Vyd. dim „KM Akademia”, 1994.
• Schank G., Ansätze zu einer Theorie des Sprachwandels auf der Grundlage von Textsorten [Approaches to a Theory of Language Change Based on Text Types], [in:] Sprachgeschichte. Ein Handbuch zur Geschichte der deutschen Sprache und ihrer Erforschung, hrsg. von W. Besch, O. Reichmann, St. Sonderegger, Berlin, New York 1984, 1 Handbuch, s. 761–768.