Ritual of Protest as a Factor of Social Change

• Authors: Magdalena Tendera
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest uzasadnienie tezy, że rytuały społeczne - postrzegane zwykle jako konserwatywne formy działania kolektywnego społeczeństw prostych - w istocie grają kluczową rolę w procesach zmiany społecznej w epoce ponowoczesności. Teza o wpływie rytuałów na zmiany społeczeństw została uzasadniona w oparciu o analizę klasycznej literatury przedmiotu oraz uzupełniona o analizę konkretnego przypadku, ponowoczesnego rytuału społecznego, jakim jest protest społeczny. Zdaniem autorki potraktowanie protestu społecznego jako rytuału stało się możliwe dopiero po nastaniu epoki ponowoczesnej, w której protesty weszły trwale do kanonu rytuałów interakcyjnych społeczeństw cywilizacji zachodniej. W epoce modernizmu protesty uchodziły za zjawisko marginalne, symptom dysfunkcji systemu politycznego i w konsekwencji obawy przed chaosem były konsekwentnie tłumione. Zdaniem autorki świadczy to o fakcie, że protest może być postrzegany w dwojaki sposób. Część społeczeństw - cechujących się wysokim poziomem inercyjności struktur - postrzega protest analogicznie do rewolucji, której celem jest absolutna wymiana struktur rządzących, w innych zaś, społeczeństwach zachodniej demokracji, protesty są doskonale tolerowane i stanowią narzędzie reakcji na zmianę społeczną. Protest wydaje się być tym fenomenem, który godzi potrzebę stabilności w kulturze i ciągłą zmianę społeczną. Współcześnie obserwowana intensyfikacja protestów może być zatem rozumiana jako eskalacja form rytualnych na skutek silnych zmian społecznych. Będąc częścią procesów kulturowych, protesty pozostają tym samym elementem szerokich, społecznych procesów interakcyjnych.

EN

The aim of this paper is to justify the thesis that social rituals - usually perceived as conservative forms of collective action of simple societies - play an essential role in the processes of postmodern social change. The argument of the influence of rituals was motivated by analyzing classical subject literature and complemented with a description of a specific example of postmodern social ritual - the contemporary social protest. In the author’s opinion considering social protest as a ritual was possible after the ensuing of the postmodern age, in which social protests became an inseparable part of the canon of social interactional rituals in the societies of the western civilization. In the modern age protests were viewed as a marginal phenomenon, an indication of dysfunction of the political system, and as a consequence of fear, that they may spread chaos, they were consistently suppressed. In the author’s mind a protest can be understood twofold. Some of the societies - those that do have a high degree of structures’ inertness - consider protests as similar to revolutions, that aim at the total turnover of the power structures. In the other societies, the societies of the western democracies, social protests are well tolerated and act as a usual mechanism of social reaction on social change. Protest seems to be the phenomena that reconciles both the need for stability within the culture, and for the continuous social change. The intensification of social protests, as seen today, can be understood as an escalation of ritual forms of social behavior in the effect of intensive social changes. Being a part of culture’s processes, the social protests remain a part of the wide, social interactional processes.

Keywords

PL

rytuał; zmiana społeczna; protest społeczny

EN

ritual; social change; social protest

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2013
• Volume: 1
• Issue: 1

Dates

published

2013

online

2020-11-11

Contributors

author

Magdalena Tendera

References

• Barthes, Roland. 1970. Mit i znak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Baumann, Gerd. 2003. Ritual implicates 'Others': rereading Durkheim in aplural society. W: D. de Coppet (red.), Understanding rituals, London and New York: Routledge.
• Berger, Peter i Thomas Luckmann. 1983. Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• de Coppet, Daniel. 2003. Understanding rituals. London and New York: Routledge.
• della Porta, Donatella i Diani, Mario. 2009. Ruchy społeczne. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Douglas, Mary. 2008. W obronie zakupów. W: P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Socjologia codzienno­ści. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 334-354.
• Dubin, Robert. 1959. Deviant Behavior and Social Structure: Continues in Social Theory. "American Sociological Review", nr. 24, s. 147-164.
• Eliade, Mircea. 1998. Aspekty mitu. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Eliade, Mircea. 2008. Sacrum a profanum. O istocie sfery religijnej. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Eliade, Mircea. 1966. Traktat o historii religii. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Geertz, Clifford. 2005. Interpretacja kultur. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Goffman, Erving. 2006. Rytuał interakcyjny. Warszawa: PWN.
• Goody, James. 1977. Against „Ritual": Loosely Structure Thoughts on a Loosely Defined Topie. W: S.F. Moore, B.G. Myerhoff (red.), Secular Ritual, Assen-Amsterdam: Van Gorcum.
• Koselleck, Reinhard. 2009. Dzieje pojęć. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Lipsky, Michael. 1968. Protest as aPolitical Resource. "The American Political Science Review", vol. 64, nr 10, s. 1144-1158.
• Levi-Strauss, Claude. 1970. Antropologia strukturalna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Merton. Robert. 1938. Social Structure and Anomie. "American Sociological Review", vol. 3, nr. 5, s. 672-682.
• Rappaport. Roy. 2007. Rytuał i religia w rozwoju ludzkości. Kraków: «NOMOS».
• Parkin, David. 2003. Ritual as spatial direction and bodily division.
• W: D. de Coppet (red.), Understanding rituals. London and New York: Routledge.
• Strathern, Marilyn. 2003. Część i całość. Przeobrażenia związków w świecie postpluralistycznym. W: E. Nowicka, M. Kempny (red.), Badanie Kultury. Warszawa: PWN.
• Tilly, Charles. 1983. Speaking Your Mind Without Elections, Surveys, or Social Movements. "The Public Opinion Quarterly", vol. 47, nr 4, s. 461-478.
• Turner, Ralph. 1969. The Public Perception of Protest. "American Sociological Review", vol. 34, nr 6, 815-831.
• Turner, Victor. 2010. Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Turner, Victor. 2005. Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• van Gennep, Arnold. 2005. Obrzędy przejścia. W: L. Kolankiewicz (red.), Antropologia widowisk. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.