Islamic Revolution in Iran. Causes - Course - Consequences

• Authors: Klaudyna Maria Andrusiewicz
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Rewolucja islamska w 1979 r. była ostatnią "wielką" rewolucją XX wieku. Fasadową monarchię parla­mentarną zastąpiono innowacyjnym tworem, nazwanym "republiką islamską". Przywódcy rewolucyjni inspirowani ideami religijnymi, podjęli próbę zdominowania polityki, kultury i życia obywatelskiego wszechobecnym islamem. Z uwagi na rolę fundamentalizmu religijnego, rewolucja irańska stanowiła zapowiedź silnych relacji między islamem a polityką w XXI wieku. Celem niniejszego artykułu jest charakterystyka przyczyn, przebiegu i gruntownych zmian, jakie dokonały się w wyniku zwycięskiej rewolucji 1979 r. W pierwszej części omówiono uwarunkowania społeczno-polityczne Iranu w okresie panowania szacha Mohammada Rezy i podjęto próbę odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu przyczyniły się one do wybuchu rewolucji. W drugiej części przedstawiono w porządku chronologicznym przebieg rewolucji irańskiej. Ostatnia część stanowi analizę głównych rezultatów rewolucji, ze szczególnym uwzględnieniem przeobrażeń, jakie dotknęły irański system polityczny.

EN

Islamic Revolution in 1979 was the last „great revolution” of the twentieth century. Facade parliamentary monarchy was replaced with the innovative creation, called „The Islamic Republic". Revolutionary leaders, inspired with religious ideas, made an attempt to dominate the politics, the culture and the civil life with the omnipresent Islam. Due to the role of the religious fundamentalism, the Iranian revolution was the announcement of a strong relationship between Islam and politics in the 21st century. The purpose of this article is to characterize the causes, course and the fundamental changes that have occurred as a result of the victorious revolution of 1979. The first part discusses the socio-political conditions in Iran during the reign of Shah Mohammad Reza and attempts to answer the question of the extent, to which they have contributed to revolution. The second part presents the course of the Iranian revolution in chronological order. The last part constitutes the analysis of the consequences of the revolution, especially transformations that affected the Iranian political system.

Keywords

PL

rewolucja islamska; dynastia Pahlavich; Ajatollah Chomejni; monarchia konstytucyjna w Iranie

EN

islamic revolution; Pahlavi’s dynasty; Ayatollah Khomeini; constitutional monarchy in Iran

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2013
• Volume: 1
• Issue: 1

Dates

published

2013

online

2020-11-11

Contributors

author

Klaudyna Maria Andrusiewicz

References

• Abrahamian, Ervand. 2008. A history of modern Iran.Cambridge: Cambridge University Press.
• Abrahamian, Ervand. 1982. Iran between two Revolutions. Princeton: Princeton University Press.
• Ansari, Ali. 2006. Iran, Islam and Democracy. The Politics of Managing Change. London: Royal Institute of International Affairs.
• Bäker, Roman. 2004. Islam a świat. Toruń: Wydawnictwo MADO.
• Behrooz, Maziar. 2000. Rebels with a Cause: The Failure of the Left in Iran. New York: I.B. Tauris.
• Benāb, Younes. 2004. Tārich-e sad sāle-je Ahzāb wa Sāzmānho-je sijāsati-je Irān (۱۳۸۴-۱۲۸۴), ğeld-e۱, Az Enqelāb-e Mašrutijat ۱۲۸۵ tā Enqelāb-e bahman ۱۳۵۷. Washington: Entešārāt-e Rāwandi.
• Brinton Crane, 1958 [1938]. The Anatomy of Revolution. New York: Vintage Books.
• Chodak, Jarosław. 2012. Teorie rewolucji w naukach społecznych. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
• Coughlin, Con. 2009. Khomeini’s ghost, London: Macmillan.
• Coville, Thierry. 2009. Najnowsza historia Iranu. Republika Islamska, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG.
• Davies, James C. 1975 [1962]. Przyczynek do teorii rewolucji. [W:] Włodzimierz Dereczyński, Aleksandra Jasińska-Kania i Jerzy Szacki (wyb.), Elementy teorii socjologicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 389-411.
• Edwards, Lyford P. 1973 [1927]. The Natural History of Revolution. Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Halliday, Fred. 2002. Islam i mit konfrontacji. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG.
• Heravi, Mehdi. 2011. Mārksism. Hezb-e Tude va Goruh-ho-je čap dar Irān, USA: Ibex Publisher.
• Hiro, David. 2006. Iran today. London: Politico’s.
• Huntington, Samuel P., 1968. Political Order in Changing Societies. New Haven: Yale University Press.
• Kapuściński, Ryszard. 1999. Szachinszach. Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
• Keddie, Nikki. 2007. Współczesny Iran. Źródła i konsekwencje rewolucji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Krasnowolska, Anna. 2010. Historia Iranu. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
• Mirsepassi, Ali. 2000. Intellectual Discourse and the Politics of Modernization: Negotiating Modernity in Iran. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ożarowski, Rafał. 2006. Ideologia na bliskim wschodzie, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
• Pacewicz, Piotr. 1983. Pomiędzy myślą a rzeczywistością. Rewolucja społeczna jako zjawisko psychologiczne. Wrocław: Wydawnictwo Ossolineum.
• Smelser, Neil. 1962. Theory of Collective Behavior. New York: The Free Press.
• Spykman, Nicolas. 1944. The Geography of Peace. New York.
• Qānun-e Asāsi Ğomhuri-je Eslāmi-je Irān; Qānun-e Asāsi masub 1358, Eslāhāt wa taqiirāt wa Tatmim Qānun-e Asāsi masub 1368, Tehrān 1382 (Konstytucja Islamskiej Republiki Iranu z roku 1979, wraz z poprawkami z roku 1989).