Ludwig von Mises as a Philosopher of Science. Towards Epistemological Foundations of Praxeology

• Authors: Norbert Slenzok
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Prezentowany artykuł naświetla metodologiczne podejście do nauki ekonomii rozwinięte przez jednego z najbardziej wpływowych przedstawicieli austriackiej szkoły ekonomicznej Ludwiga von Misesa. Ponieważ głównym zamysłem autora było dokonanie charakterystyki Misesa jako filozofa, jego wkład w dziedzinę metodologii zostały opisany ze szczególnym uwzględnieniem fundamentów filozoficznych (w szczególności: epistemologicznych), z których wyrasta. Z artykułu wyłania się obraz głębokiego myśliciela, który pozostawił po sobie myśl autentycznie wielowątkową, obejmującą zagadnienia takie jak: właściwa metoda ekonomii, metodologiczny monizm i pluralizm, autonomia nauk o człowieku oraz ich epistemologiczny status i wreszcie - klasyczne problemy filozofii Zachodu, a mianowicie pytania o źródła i granice ludzkiej wiedzy, realizm i idealizm, determinizm i indeterminizm, istnienie wolnej woli czy problem ciało-umysł. Mimo że sam Mises uważał się jedynie za ekonomistę i wiele spośród sformułowanych przezeń uwag filozoficznych przybiera w jego dziełach postać zaledwie sugestii, wydaje się on w pełni świadom skomplikowanej filozoficznie materii, na której wspiera się nauka ekonomii. W zakresie metodologii nauk humanistycznych, w szczególności ekonomii, Mises wypracował nowe rozumienie metody apriorycznej jako systemu twierdzeń logicznie wyprowadzanych z oczywistego aksjomatu działania, który stał się odtąd punktem wyjścia dla analizy ekonomicznej prowadzonej w ramach szkoły austriackiej. Zająwszy stanowisko metodologicznego dualizmu, Mises wprowadził wyraźne rozróżnienie pomiędzy domenami nauk przyrodniczych i ekonomicznych, z czym wiązała się jego ostro krytyczna recepcja neopozytywistycznego ideału nauki zunifikowanej. W odniesieniu do fundamentalnych problemów filozofii, Mises prezentuje się jako zwolennik kantow­skiego transcendentalizmu. Niemniej jednak autor artykułu uznaje jego stanowisko za zmodyfikowane w oparciu o kilka innowacji wywodzących się z prakseologii. Na przykład rozumienie apriorycznych form jako narzędzi działania czy też hipoteza o ich ewolucyjnej genezie. W opinii autora daje to podstawę do scharakteryzowania Misesa jako „aktywistycznego kantysty".

EN

Presented paper highlights the methodological approach towards economic science elaborated by one of the most influential proponents of the Austrian School of Economics, Ludwig von Mises. Since author's main attempt was to consider Mises as a philosopher, his contributions to methodology are described with a special regard to their philosophical, particularly epistemologicalfoundations. An image ofMises that emergesfrom the article is the one of a profound thinker who came up with a truly wide-ranging thought, covering issues such as the proper method of economics, methodological monism and pluralism, an autonomy of the humane sciences as well as their epistemological status, and - finally - classical problems of western philosophy, namely the questions of the sources and limits of human knowledge, realism and idealism, determinism and indeterminism, the existence of a free will, and the body-mind problem. Even though Mises declared himself to be just an economist and many philosophical remarks are given in his works merely as hints, it seems as if he was fully aware of the complex matters which the economic science relies upon. In terms of the methodology of humane sciences, primarily economics, Mises invented a new understanding of the a priori method: the system of claims logically derived from the self-evident action axiom that has become a starting point of the contemporary Austrian School of economic analysis ever since. Having taken the position of a methodological dualism, he introduced the distinction between the realms of natural and humane sciences, which was the reason for his sharply critical assessment of the neopositivist ideal of an unified science. In the field offundamental questions ofphilosophy, Mises appears to be supportivefor Kantian trancscendentalism, nonetheless authorfinds his standpoint modified around a couple ofinnovationsfollowingfrom the Misesian praxeology, for instance a theory of a priori forms as tools of action or the hypothesis of their evolutionary genesis. In author's opinion, it makes Mises a so called "activist kantian".

Keywords

PL

prakseologia; epistemologia; Ludwig von Mises; aprioryzm; racjonalizm

EN

praxeology; epistemology; Ludwig von Mises; apriorism; rationalis

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2014
• Volume: 2
• Issue: 1

Dates

published

2014

online

2020-11-16

Contributors

author

Norbert Slenzok

References

• Gabriel, Gottfried. 2007. Teoria poznania od Kartezjusza do Wittgensteina. Kraków. Wydawnictwo WAM.
• Gniadek, Jacek. 2011. Dwaj ludzie z Galicji. Koncepcja osoby ludzkiej według Ludwiga von Misesa i Karola Wojtyły. Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.
• Gordon, David. 1994. The Philosophical Contributions of Ludwig von Mises, „The Review of Austrian Economics" vol. 7, nr 1, s. 95-106.
• Grobler, Adam. 2006. Metodologia nauk. Kraków. Wydawnictwo Znak.
• Hoppe, Hans-Hermann. 2006. Demokracja - bóg, który zawiódł. Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.
• Hoppe, Hans-Hermann. 2011. Ekonomia i etyka własności prywatnej. Studia z zakresu ekonomii politycznej i filozofii, Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.
• Kant, Immanuel. 2001. Krytyka czystego rozumu, Wydawnictwo Antyk. Kęty.
• Kołakowski, Leszek. 2003. Filozofia pozytywistyczna. Od Hume'a do Koła Wiedeńskiego. Warszawa. Wydaw­nictwo Naukowe PWN.
• Noras, Andrzej Jan. 2005. Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice. Wydawnictwo UŚ. Nowaczyk, Adam. 2008. Filozofia analityczna, Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mises, Ludwig von. 1962, The Ultimate Foundation of Economic Science. An Essay on Method. New York. D. van Nostrand Company.
• Mises, Ludwig von. 2001, Liberalizm w tradycji klasycznej, Kraków, Wydawnictwo Arcana.
• Mises, Ludwig von. 2007. Wspomnienia. Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.
• Mises, Ludwig von. 2011a. Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii, Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mises, Ludwig von. 2011b. Teoria a historia. Interpretacja procesów społeczno-gospodarczych. Warszawa. Wydaw­ nictwo Naukowe PWN.
• Skoczyński, Jan i Jan Woleński. 2010. Historia filozofii polskiej. Kraków. Wydawnictwo WAM. Skousen, Mark. 2012. Narodziny współczesnej ekonomii. Warszawa, Wydawnictwo Fijor Publishing.
• Soto, Jesus Huerta de. 2010. Szkoła austriacka. Lad rynkowy, wolna wymiana i przedsiębiorczość, Warszawa. Wydawnictwo Fijor Publishing.
• Such, Jan i Małgorzata Szczęśniak. 2000. Filozofia nauki. Poznań. Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Tatarkiewicz, Władysław. 2005. Historia filozofii,t.l, Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wiśniewski, Jakub Bożydar. 2013. Metodologia szkoły austriackiej. Obecny stan wiedzy; <http://mises.pl/blog/ 2012/12/17/wisniewski-metodologia-austriackiej-szkoły-ekonomii-obecny-stan-wiedzy/>,dostęp 30 czerwca 2014.
• Wittgenstein, Ludwig. 2000. Tractatus logico-philosophicus. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe PWN.