Religion and Morality in the Minds of Poles: Dependence or Autonomy?

• Authors: Janusz Mariański
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Autor podejmuje kilka wybranych zagadnień związanych z relacją religijności i moralności w wymiarach ogólnych oraz relacje religijności i postaw Polaków wobec norm katolickiej moralności małżeńskiej i rodzinnej. Całość rozważań zamyka krótka diagnoza postaw Polaków wobec zapłodnienia pozaustrojowego in vitro, w której to kwestii szczególnie dobitnie zaznacza się rozziew pomiędzy doktryną moralną Kościoła katolickiego a rzeczywistymi postawami Polaków, w tym i katolików. W analizach socjologicznych odwołujemy się zarówno do wybranych sondaży ogólnopolskich dotyczących religijności i moralności (głównie do sondaży CBOS), ale i do badań socjologicznych. W świetle przeprowadzonych analiz socjologicznych nie można jednoznacznie odpowiedzieć na postawione w tytule artykułu pytanie „zależność czy autonomia”. Bez wątpienia więź religii i moralności słabnie, wzmacniają się procesy autonomizacji moralności, ale precyzyjne określenie zakresu tej ewolucji: od zależności do autonomii, nie jest łatwo zdiagnozować w skali całego społeczeństwa. Proces sekularyzacji moralności trwa.

EN

In the article the author takes up a few selected issues related to the general relationship between religion and morality and analyzes the correlation between religion and the attitudes of Poles towards the norms of the Catholic morality, marriage and family. All these considerations are concluded with a brief diagnosis of Polish attitudes towards in vitro fertilization. This issue is particularly marked by a discrepancy between the moral doctrine of the Catholic Church and the actual attitudes of Poles, including the Catholics. In sociological analyses we refer both to the selected national surveys on religion and morality (mainly CBOS surveys), as well as sociological research. In the light of the conducted sociological analysis one cannot clearly answer the question posed in the title of the article: “dependence or autonomy?” Without a doubt the bond between religion and morality is weakening and the processes leading to morality’s autonomy are reinforcing. However, a precise indication of the scope of this evolution: from dependence to independence, is not easy to establish in the scope of the whole society. The secularization of morality continues.

Keywords

PL

modernizacja społeczna; religia; moralność; sekularyzacja

EN

social modernization; religion; morality; secularization

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2015
• Volume: 3
• Issue: 1

Dates

published

2015

online

2020-11-19

Contributors

author

Janusz Mariański

References

• Adamczyk, T. (2005). Uwarunkowania społeczne religijności katolików (na przykładzie archidiecezji lubelskiej). W: Janusz Mariański (red.), W służbie Ewangelii i człowiekowi.
• Archidiecezja Lubelska (s. 11-317). Lublin: Wydawnictwo Gaudium.
• Bauman, Z. (2006). Płynna nowoczesność (T. Kunz, tłum.). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Boguszewski, R. (2014). Religijność a zasady moralne. Komunikat z badań CBOS (nr 15). Warszawa: CBOS.
• Boguszewski R., Feliksiak M., Gwiazda M., Kalka J. (2014). Młodzież o sobie: wartości, obyczajowość, grupy odniesienia. W: M. Grabowska, J. Kalka (red.), Młodzież 2013 (Opinie i Diagnozy nr 28). Warszawa: CBOS.
• CBOS. (2013a). Komunikat z badań: „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 278). Warszawa: CBOS.
• CBOS. (2013b). Komunikat z badań: „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 280). Warszawa: CBOS.
• CBOS. (2014). Komunikat z badań: „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 289). Warszawa: CBOS.
• CBOS. (2015a). Komunikat z badań: „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 297). Warszawa: CBOS.
• CBOS. (2015b). Komunikat z badań: „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 299). Warszawa: CBOS.
• Jasudowicz, T. (red.). (1998). Europejskie standardy bioetyczne. Wybór materiałów. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”.
• Hipsz, N. (2014). Prawo a moralność – opinie o zachowaniach kontrowersyjnych społecznie. Komunikat z badań CBOS (nr 153). Warszawa: CBOS.
• Hipsz, N. (2015). Pigułka „dzień po” w ocenie społecznej. Komunikat z badań CBOS (nr 27). Warszawa: CBOS.
• Jan Paweł II. (1995). Encyklika Evangelium Vitae. Warszawa: Katolicka Agencja Informacyjna.
• Jasińska-Kania, A. (2011). Dynamika zmian wartości Polaków na tle europejskim: EVS 1990-1999-2008. W: M. Bucholc, S. Mandes, T. Szawiel, J. Wawrzyniak (red.), Polska po 20 latach wolności (s. 225-239). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kozak, J. (2014). Dzieci postmoderny? Studium socjologiczne nad religijnością studentów. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
• Kozielecki, J. (1995). Koniec wieku nieodpowiedzialności. Warszawa: Agencja Wydawnicza Jacek Santorski&CO.
• Koźmiński, A. K., Sztompka, P. (2004). Rozmowa o wielkiej zmianie. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego.
• Majka, J. (1970). Przemiany społeczne a religijność. Ateneum Kapłańskie, (1), 62-76.
• Mariański, J. (2012). Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży maturalnej – stabilność i zmiana. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Marody, M. (2014). Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Naisbitt, J. (1997), Megatrendy. Dziesięć nowych kierunków zmieniających nasze życie (P. Kwiatkowski, tłum.). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
• Nowak, S. (1979). System wartości społeczeństwa polskiego. Studia Socjologiczne, (4), 155-173.
• Podgórecki, A. (1998). Socjologiczna teoria prawa (Ł. M. Kwaśniewska, R. Smogór, tłum.). Warszawa: Wydawnictwo INTERART-TAL.
• Rola, M. (2013). Świadomość moralna maturzystów lubelskich. W: H. Mielicka-Pawłowska (red.), Religijne wymiary życia społecznego (s. 193-207). Kielce: Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
• Štefaňak, O. (2014). Religijni i moralni? Lublin: Wydawnictwo Norbertinum.
• Szostek, A. (2009). Etyczne aspekty zapłodnienia „in vitro”. Chrześcijaństwo – Świat – Polityka. Zeszyty Społecznej Myśli Kościoła, (1), 5-12.
• Touraine, A. (2009). Od rozumienia społeczeństwa do odkrywania podmiotu. W: A. Manterys, J. Mucha (red.), Nowa perspektywa teorii socjologicznej (s. 563-576). Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Vidal, M. (1995). Chrześcijańska wizja rodziny. W: W. Kawecki (red.), Nadzieje i zagrożenia współczesnej rodziny. Międzynarodowe sympozjum moralno-pastoralne (s. 37-53). Kraków: Wydawnictwo Homo Dei.
• Wnuk-Lipiński, E. (2003). Granice wolności. Pamiętnik polskiej transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
• Zaręba, S. H. (2009). Identyfikacje religijne i dylematy moralne uczniów i studentów w Polsce. Collectanea Theologica, (2), 165-195.