The Institutional Church in Poland in The Perceptions and Evaluations of High School and University Students: From Acceptance to Contestation

• Authors: Józef Baniak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule tym prezentuję fragment wyników moich badań socjologicznych na temat nastawienia młodzieży licealnej i akademickiej w Polsce do religii i Kościoła instytucjonalnego – do ich roli w religijności i moralności ludzi. Badania te zrealizowałem w latach 2007 – 2011 wśród licealistów w Kaliszu (456) i wśród studentów Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania w Poznaniu (426) z pomocą ankiety audytoryjnej, a także wśród 58 respondentów (po 29 z każdej grupy) stosując technikę wywiadu swobodnego. W tym artykule analizuję wyobrażenia i oceny badanych licealistów i studentów dotyczące Kościoła instytucjonalnego, które lokuję w paradygmacie „od akceptacji do kontestacji”. Ważną kwestią jest tu właśnie kontestacja respondentów wobec Kościoła instytucjonalnego – jego doktryny religijno-moralnej i niektórych działań świeckich, widoczna w ich sprzeciwie, oporze i buncie. Treść tego artykułu stanowią następujące problemy: istota Kościoła w ujęciu badanych; lęk badanych przed Kościołem i jego doktryną; zaufanie i nieufność badanych do Kościoła i uwarunkowania tego zaufania; społeczna aktywność Kościoła w ocenie badanych; wpływ Kościoła na świeckie sfery życia społecznego; autorytet Kościoła w społeczeństwie i państwie; świadomość kościelna badanych licealistów i studentów. W analizie tej weryfikuję następujące hipotezy badawcze: o związku cech demograficznych respondentów z ich nastawieniem do Kościoła; o związku wierzeń i praktyk religijnych respondentów z ich wyobrażeniami i ocenami dotyczącymi Kościoła; o związku wierzeń i praktyk religijnych z poziomem świadomości kościelnej respondentów.

EN

In this article, I present the results of my sociological research related to the attitudes of high school and university students towards institutional religion and the Church in Poland. The research was also focused on the role of the Church in religiosity and morality of the people. The studies were conducted in the years 2008 - 2011 among high school students in Kalisz (456) and students of the College of Communications and Management in Poznan (426). The method of research involved the use of an audit questionnaire, as well as the technique of “free interview” among 58 selected respondents (divided into two groups of 29 members). On the basis of the research results I present the perceptions and evaluations of the institutional Church by high school and university students, locating them within the paradigm of “acceptance to contestation.” The important aspects is the contestation of respondents towards the institutional Church – its religious and moral doctrines and certain actions of secular nature – observed in respondents’ opposition, resistance and rebellious attitudes. The article touches upon the following problems: the essence of the Church from the perspective of the respondents; fear of the Church and its related rites; trust and distrust of the respondents to the Church and its structures; social and political activity of the Church; the influence of the Church on the secular spheres of life and social development of a nation; authority of the Church in the society and the state; religious awareness of high school students. With this analysis, the following hypotheses are being verified: the relationships between demographic characteristics of respondents to their perception of the Church; the relationship between beliefs and practices of respondents to their perception of the Church; the relationship of faith and religious practices of the respondents to the levels of their awareness of the Church.

Keywords

PL

religia; religijność; praktyki religijne; Kościół instytucjonalny; świadomość kościelna; wyobrażenia; oceny; licealiści; studenci

EN

religion; religiosity; religious practices; the Institutional Church; institutional awareness of the Church; ideas; evaluations; high school students; university students

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2015
• Volume: 3
• Issue: 1

Dates

published

2015

online

2020-11-19

Contributors

author

Józef Baniak

References

• Anzenbacher, A. (1995). Die Kompetenzen der Kirche in gesellschaftlichen Fragen. W: M. Heimbach-Steins, A. Lienkamp, J. Wiemeyer (red.), Brennpunkt Sozialethik. Theorien, Aufgaben, Methoden (s. 280-293). Freiburg-Basel-Wien: Herder
• Baniak, J. (2005). Zaangażowanie społeczne i polityczne Kościoła i księży w Polsce w wyobrażeniach katolików. Społeczeństwo i Kościół, 2, 107-154.
• Baniak, J. (2012). Wprowadzenie: Demokracja i społeczeństwo a religia i Kościół. W: J. Baniak (red.), Religia i Kościół w społeczeństwie demokratycznym i obywatelskim. Między losem a wyborem (s. 7-19). Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Bartoszek, A. (2003). Zaufanie jako czynnik aktywności obywatelskiej na lokalnej scenie politycznej. W: E. Nycz (red.), Budowa lokalnego społeczeństwa obywatelskiego w perspektywie integracji europejskiej (s. 128-142). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
• Beyer, P. (2003). Contemporary Social Theory as it Applies to the Understanding in Crisis-cultural Perspective. W: R. K. Fenn (red.), The Blackwell Companion to Sociology of Religion (s. 67-82). Malden: Blackwell Publishers.
• Dubach, A. (1999). Communio-Ekklesiologie: eine zeitadequate Konzeption von Kirche?. W: B. J. von Hilberath (red.), Communio-Ideal oder Zerbild von Kommunikation? (s. 47–58). Freiburg-Basel-Wien: Herder.
• Kurczewska, J. (2001). Lokalne społeczeństwo obywatelskie w Polsce w latach dziewięćdziesiątych. Próba diagnozy. W: E. Hałas (red.), Rozumienie zmian społecznych (s. 111-142). Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Kwiatkowski, M. (2002). Zaufanie i nieufność w Kościele. Perspektywa socjologiczna, W: J. Baniak (red.), Katolicyzm polski na przełomie wieków. Teologiczny, instytucjonalny i wspólnotowy wymiar Kościoła (s. 95-110). Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Mariański, J. (2005). Emigracja młodzieży z Kościoła?, Socjologia Religii, 3, 183–200.
• Mariański, J. (2011). Przemiany moralności polskich maturzystów w latach 1994–2009. Studium socjologiczne. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Marody, M. (2002). Przemiany religijności Polaków. W: A. Jasińska-Kania, M. Marody (red.). Polacy wśród Europejczyków. Wartości społeczeństwa polskiego na tle innych krajów europejskich (s. 146-167). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Potocki, A. (2005). Dlaczego młodzież boi się Kościoła?. Socjologia Religii, 3, 167–182.
• Szawiel, T. (1999). Kościół polski – spojrzenie z zewnątrz. Civitas. Studia z Filozofii Polityki, (3), 117–132.
• Sztompka, P. (1999). Kulturowe imponderabilia szybkich zmian społecznych: zaufanie, lojalność, solidarność. W: P. Sztompka (red.), Imponderabilia wielkiej zmiany: mentalność, wartości i więzi społeczne czasów transformacji (s. 95-109). Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Świątkiewicz, W. (2004). Portret księdza. W: W. Zdaniewicz, S.H. Zaręba (red.), Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków (s. 107-120). Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.
• Weigel, G. (2001/2003). Czym jest katolicyzm? Dziesięć kontrowersyjnych pytań (A. Gomola, tłum.). Kraków: Instytut Wydawniczy Znak.
• Wiśniewski, J. (2002). Kościół katolicki w Niemczech – wyzwanie czy schyłek? Przegląd Powszechny, (7-8), 64-78.
• Wnuk–Lipiński, E. (2003). Granice wolności. Pamiętnik polskiej transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Zaręba, S. H. (2008). W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.