The Religious Values and the Ritual Orientations of Contemporary Youth in Sociological Reflection

• Authors: Maria Sroczyńska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto refleksję na temat wartości religijnych i orientacji rytualnych współczesnej młodzieży, w kontekście ich wzajemnych związków i implikacji. W tym celu odwołano się do wybranych rezultatów autorskich badań empirycznych, przeprowadzonych pod koniec pierwszej dekady XXI wieku, wśród młodzieży maturalnej województwa świętokrzyskiego. Wartości religijne (sacrum) posiadają mniejsze znaczenie dla młodych, w porównaniu z innymi treściami aksjologicznymi (grupami wartości). Cechy „osobowości rytualnej” częściej przejawiają dziewczęta, osoby wierzące, głęboko wierzące i systematycznie praktykujące, pochodzące raczej z mniejszych środowisk lokalnych. Wydaje się, że zachodzące w Polsce przemiany cywilizacyjne osłabiają wpływ tradycyjnych instytucji socjalizacji religijnej, znacznie rzadziej wywołując pogłębienie zaangażowania kultowego w środowisku młodzieżowym. Niemniej, orientacje rytualne nabyte w okresie socjalizacji pierwotnej stanowią „pas transmisyjny” dla uczestniczenia w różnego typu rytuałach. Brak takich kompetencji utrudnia przeżywanie „tego, co niecodzienne”.

EN

The article reflects upon the religious values and ritual orientations of the contemporary youth in the context of their mutual connections and implications. For this purpose, the results of the author´s empirical research conducted at the end of the first decade the 21st century among the high school seniors from the Świętokrzyskie region have been invoked. The religious values (sacrum) have less significance for young people in comparison with other axiological issues (the groups of values). The features of a “ritual personality” are more often displayed by the female students, believers and deep believers, those who systematically participate in religious practices, students coming from small local environments. It seems that the civilization transformations in Poland weaken the influence of traditional institutions of religious socialization. Moreover, the cult involvement in the youth environment rarely grows deeper. However, the ritual orientations acquired in the time of primary socialization constitute a “conveyor belt” for the participation in different types of rituals. The lack of such competence makes it difficult to experience the “unusual.”

Keywords

PL

wartości religijne; orientacje rytualne; młodzież; socjologiczne analizy i implikacje

EN

religious values; ritual orientations; youth; sociological analyses and implications

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2015
• Volume: 3
• Issue: 1

Dates

published

2015

online

2020-11-19

Contributors

author

Maria Sroczyńska

References

• Babbie, E. (2004). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Baniak, J. (2013). Globalne deklaracje wiary, praktyk religijnych i niewiary młodzieży polskiej. Studium socjologiczne na przykładzie badań w Kaliszu i w Poznaniu. Humaniora. Czasopismo Internetowe, (4), 13-27.
• Bauman, Z. (2011). Kultura w płynnej nowoczesności. Warszawa: Narodowy Instytut Audiowizualny, Agora S.A.
• Bauman, Z. (2007). Szanse etyki w zglobalizowanym świecie. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Bellah, R. N. (2003). The Ritual Roots of Society and Culture. W: M. Dillon (red.), Handbook of the Sociology of Religion (s. 31-44). Cambridge, U.K.: Cambridge University Press.
• Buber, M. (1986). Opowieści chasydów. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.
• Brzozowski, P. (1995). Skala Wartości Schelerowskich – SWS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Choińska, A. K. (2012). Rytuały świętowania w ujęciu Pierre´a Bourdieu. Kultura i Społeczeństwo, (4), 24-43.
• Dróżka, W. (2010). Triangulacja badań. Badania empiryczne ilościowo-jakościowe. W: S. Palka (red.), Podstawy metodologii badań w pedagogice (s. 124-135). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum. O istocie religijności. Warszawa: Wydawnictwo KR.
• Dyczewski, L. (2004). Sacrum. W: M. Libiszowska-Żółtkowska, J. Mariański (red.), Leksykon socjologii religii (s. 358-359). Warszawa: Verbinum.
• Fatyga, B. (2002). Polska młodzież w okresie przemian. W: M. Marody (red.), Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku (s. 302-326). Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Hervieu–Léger, D. (1999). Religia jako pamięć. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Kołakowski, L. (2000). Czy już w po-chrześcijańskim czasie żyjemy? W: R. Rubinkiewicz, S. Zięba (red.), Sacrum i kultura. Chrześcijańskie korzenie przyszłości (s. 43-58). Lublin: Towarzystwo Naukow KUL.
• Lesh, K. (2005). „Wierzę w coś mistycznego”. Obrazy Boga u młodych chrześcijan. Keryks. Międzynarodowy Przegląd Katechetyczno-Pedagogicznoreliginy, 6(1), 89-106.
• Libiszowska-Żółtkowska, M. 2007. Nowe ruchy religijne w globalnej przestrzeni. W: M. Libiszowska-Żółtkowska (red.), Religia i religijność w globalnej przestrzeni (s. 196-210). Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Luckmann, T. (1996). Niewidzialna religia. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Maisonneuve, J. (1995). Rytuały dawne i współczesne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Mielicka, H. (2006). Antropologia świąt i świętowania. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.
• Mielicka, H. (2010). Neutralne sacrum. W: J. Baniak (red.), W poszukiwaniu sensu. O religii, moralności i społeczeństwie (s. 39-48). Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Mikołejko, Z. (2014). Religia bez właściwości. W: T. Chachulski, J. Snopek, M. Ślusarska (red.), Religijność w dobie popkultury (s. 11-17). Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Mariański, J. (2008). Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Mariański, J. (1995). Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Mariański, J. (2006). Socjologia moralności. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Mariański, J. (2014b). Wiara i wierzenia Polaków w niestabilnej nowoczesności. Analiza socjologiczna. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Mariański, J. (2014a). Kontrowersje wokół relacji religii i moralności. Tożsamość czy rozbieżność? Studium socjologiczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Mead, M. (2000). Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Nowak, S. (red.). (1989). Ciągłość i zmiana tradycji kulturowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Ossowski, S. (1967). Z zagadnień psychologii społecznej (Dzieła, t. 3). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pacholski, M., Słaboń, A. (1997). Słownik pojęć socjologicznych. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej .
• Piwowarski, W. (red.). (1993). Słownik Katolickiej Nauki Społecznej. Warszawa: IW PAX, Wydawnictwo „Palabra”.
• Piwowarski, W. (1996). Socjologia religii. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Pollack, D., Müller, O. (2006). Religiousness in Central and Eastern Europe. Towards Individualization? W: I. Borowik (red.), Religions Churches and Religiosity in Post-Communist
• Europe (s. 22-36). Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Rappaport, R. A. (2007). Rytuał i religia w rozwoju ludzkości. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Rocznik Statystyczny Województw. (2013). Warszawa: GUS.
• Ryczan, K. (1992). Wartości katolików a typ środowiska miejskiego. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Ryś, G. bp. (2014). Kościół. Franciszek. Świat (Rozmawia T. Ponikło). Kraków: Wydawnictwo M.
• Sroczyńska, M. (2012a). Wiara religijna jako przejaw sacrum w postawach młodzieży (aspekty generacyjne). W: I. Borowik (red.), W poszukiwaniu ciągłości i zmiany. Religia w perspektywie socjologicznej (s. 189-210). Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
• Sroczyńska, M. (2012b). Młodzież wobec instytucjonalizacji i prywatyzacji rytuału religijnego (wybrane aspekty). W: J. Baniak (red.), Religia i Kościół w społeczeństwie demokratycznym i obywatelskim w Polsce. Między losem a wyborem (s. 241-258). Poznań: Wydawnictwo WNS UAM.
• Sroczyńska, M. (2013). Rytuały w młodzieżowym świecie. Studium socjologiczne. Kraków: Wydawnictwo FALL.
• Świda-Ziemba, H. (2000). Obraz świata i bycia w świecie (z badań młodzieży licealnej). Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
• Walasek–Jarosz, B. (2013). Pomiar cech w badaniach społecznych. Zmienne nieobserwowalne. Pedagogika. Badania. Dyskusje. Otwarcia”. Specyfika pomiaru w badaniach społecznych, (2), Kielce: Oficyna Wydawnicza StSW, 131-150.
• Wnuk-Lipiński, E. (1996). Demokratyczna rekonstrukcja. Z socjologii radykalnej zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wójtowicz, A. (2004). Współczesna socjologia religii. Założenia - idee – programy. Tyczyn: Wydawnictwo WSSG.
• Zaręba, S. H. (2010). Koncepcja religijności instytucjonalnej wśród teorii socjologicznych młodzieży, W: S. H. Zaręba (red.), Socjologia życia religijnego: tradycje badawcze wobec zmiany kulturowej (s. 302-319). Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Zaręba, S. H. (2012). Religijność młodzieży w środowisku zurbanizowanym. Socjologiczne studium teoretyczno-empiryczne. Warszawa-Rzeszów 2012: Oficyna Pobitno.