Between Imperative and Choice: Contraception and Abortion in the Opinion of High School Students and University Students on the Basis of Author's Research

• Authors: Józef Baniak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Antykoncepcja i aborcja ściśle łączą się z odpowiedzialnym rodzicielstwem w formalnych wiązkach małżeńskich, jak i w innych typach związków heteroseksualnych. Metody poczęcia życia ludzkiego są obecnie postrzegane i oceniane z wielu punktów widzenia, choćby świeckiego i religijnego, wskazując na odmienne ich znaczenie w życiu małżeńskim i rodzinnym ludzi. Nierzadko są one ujmowane kontrowersyjnie – jedni postrzegają je krytycznie i kwestionują ich zasadność, drudzy zaś dostrzegają ich potrzebę i widzą w nich sposób na rozwiązanie osobistych i rodzinnych dylematów moralnych. Metody te są przedmiotem zainteresowania osób dorosłych, tkwiących już we własnych związkach seksualnych, małżeńskich i rodzinnych, jak i osób młodych, dopiero rozpoczynających lub planujących rozpoczęcie współżycia seksualnego czy też założenie własnej wspólnoty małżeńskiej i rodzinnej. W tym opracowaniu, opartym na wynikach autorskich badań socjologicznych z 2011 roku, omawiam nastawienie licealistów z Kalisza (456) i studentów z Poznania (426) do antykoncepcji i aborcji, lokując to ich nastawienie w opiniach i ocenach. Inaczej mówiąc, odpowiadam tu na pytanie: czy i w jakim stopniu licealiści i studenci akceptują normy moralne dotyczące naturalnych i sztucznych metod regulacji poczęć, a w jakim zakresie kontestują te normy, sprzeciwiając się ich zakazowi czy ograniczaniu praktycznemu w małżeństwie i w związkach nieformalnych. Respondenci w obu środowiskach liczniej opowiadają się za stosowaniem przez małżonków antykoncepcji niż metod naturalnych, a zarazem sprzeciwiają się kościelnemu zakazowi ich stosowania. Wśród kwestionujących antykoncepcję i aborcję ilościowo dominują osoby głęboko religijne i uznające moralny autorytet Kościoła rzymskokatolickiego nad osobami obojętnymi religijnie i niereligijnymi oraz kwestionującym autorytet Kościoła. Natomiast osoby niewierzące i  religijne najliczniej kontestują normy moralne Kościoła zabraniające stosowania w małżeństwach antykoncepcji i aborcji.

EN

The contraception and abortion are closely connected with a responsible parenthood in formalised marriages, as well as in other types of heterosexual relationships. In this study, based on the results of sociological research from the year 2011, I discuss the attitudes of high school students from Kalisz (456) and students from Poznan (426) towards contraception and abortion, locating students' attitude in their opinions and assessments. In other words, I answer the question whether and to what extent the high school and university students accept moral standards on natural and artificial methods of birth control, and the extent to which they contest these standards, opposing the ban or practical limitation in marriages and in informal relationships. Respondents in both environments often favor the use of contraception by married couples over natural methods, and also oppose the church ban on their use.Among the people who are questioning contraception and abortion quantitatively dominate those who are deeply religious who recognize the moral authority of the Roman Catholic Church over those who are indifferent or non-religious and question the authority of the Church. In contrast, non-believers and religious persons most strongly oppose the moral norms of the Church forbidding contraceptives and abortion in marriages.

Keywords

PL

antykoncepcja; naturalne metody zapobiegania ciąży; aborcja; seksualność; moralność małżeńska i rodzinna; akceptacja; kontestacja; wybór; zakaz; licealiści; studenci

EN

contraception; natural methods of contraception; abortion; sexuality; marriage and family morality; acceptance; contestation; choice; prohibition; high school students.

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2015
• Volume: 3
• Issue: 2

Dates

published

2015

online

2020-11-19

Contributors

author

Józef Baniak

References

• Adamski, F. (1977). Młodzi przed ślubem. Koncepcje modelowe małżeństwa i rodziny świadomości nupturientów. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Aftyka, A., Deluga, A. (2009). Współczesne metody planowania rodziny. Życie i Płodność, (4), 1-10.
• Babbie, E. (2007). Badania społeczne w praktyce (W. Betkiewicz i inni, tłum.). Warszawa: PWN.
• Baniak, J. (2007). Miłość małżeńska w wyobrażeniach katolików polskich. Poznańskie Studia Teologiczne”, 21, 285-306.
• Baniak, J. (2008). Między buntem a potrzebą akceptacji i zrozumienia. Świadomość religijna i moralna a kryzys tożsamości osobowej młodzieży gimnazjalnej. Studium socjologiczne. Kraków: Homini.
• Baniak, J. (2015). Od akceptacji do kontestacji. Moralność katolicka w krytycznym ujęciu i ocenie młodzieży polskiej. Warszawa: Difin.
• Baranowska, B. (2009). Regulacja poczęć w okresie laktacji. Magazyn Pielęgniarki i Położnej, (3), 28-42.
• Biernat, T. (2002). Światopogląd młodego pokolenia a środowisko życia codziennego. W: A. Radziewicz-Winnicki (red.), Edukacja a życie codzienne (t. 1, s. 144-156). Katowice: Uniwersytet Śląski.
• Blalock, H.M. (1977). Statystyka dla socjologów (M. Tabin, I. Topińska, K. Starzec, tłum.). Warszawa: PW.
• Boguszewski, R. (2012). Religijność i moralność w społeczeństwie polskim: zależność czy autonomia? Studium socjologiczne. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Cerańska-Goszczyńska, H. (2005). Karmienie piersią. Laktacyjna niepłodność poporodowa. W: M. Troszyński (red.), Naturalne planowanie rodziny. Podręcznik dla nauczycieli naturalnego planowania rodziny (s. 161-169). Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Naturalnego Planowania Rodziny.
• Czarnecki, P. (2002). Dylematy etyczne współczesności. Warszawa: Difin.
• Deluga, A., Szymański, Z. (2004). Metodyka samoobserwacji objawów cyklu miesiączkowego. W: Z. Szymański (red.), Płodność i planowanie rodziny. Kompendium dla pracowników służby zdrowia oraz instruktorów poradnictwa rodzinnego (s. 65-75). Szczecin: Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Medycznej.
• Dudziak, U. (2001). Postawy wobec norm moralnych i przestępczości seksualnej. Badania empiryczne wśród młodzieży licealnej. W: B. Urban (red.), Dewiacje wśród młodzieży. Uwarunkowania i profilaktyka (s. 146-164). Kraków: Nomos.
• Dyczewski, L. (1994). Rodzina, społeczeństwo, państwo. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Fijałkowski, W. (2001). Ekologia rodziny. Kraków: Rubikon.
• Franczak, P. (2001). Środowiskowe uwarunkowania religijności uczniów szkół rolniczych w województwie lubelskim. Przegląd Religioznawczy, (2), 46-58.
• Fedyszak-Radziejowska, B. (2009). Ludzkie życie – wartość kontrowersyjna? W: T. Żukowski (red.), Wartości Polaków a dziedzictwo Jana Pawła II (s. 27-39). Warszawa: Centrum Myśli Jana Pawła II.
• Flynn, M., Brooks, M. (1996). A Manual of natural family planning. London-Sydney-Wellington: Thorsons.
• Giddens, A. (2001). Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności (A. Szulżycka, tłum.). Warszawa: PWN.
• Giddens, A. (2004). Socjologia (A. Szulżycka, tłum). Warszawa: PWN.
• Halmann, L. (2001). The European Values Study: A Third Wave. Source Book of the 1999-2000, European Study Suveys (s. 15-52). Tilburg: EVS, WORC, Tilburg University.
• Izdebski, Z. (2012). Seksualność Polaków na początku XXI wieku. Studium badawcze. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Jan Paweł II. (2000). Przemówienie do lekarzy katolickich 07 lipca 2000 roku. L’Osservatore Romano, (9), 36.
• Kippley, J.F., Kippley, S. (2002). Sztuka naturalnego planowania rodziny. Kraków: Wydawnictwo LMM.
• Kowalczuk, K. (2010). Opinie na temat dopuszczalności aborcji (Komunikat z badań CBOS). Warszawa: BS/100/2010/.
• Kramarek, T. (2001). Rozpoznawanie okresowej płodności małżeństw. Poznań: Fundacja „Głos dla życia”.
• Kurzępa, J. (2007). Zagrożona niewinność. Zakłócenia rozwoju seksualnego współczesnej młodzieży. Kraków: Impuls.
• Kurzępa, J. (2012). Młodzi, piękne i niedrodzy… Młodzi w objęciach seksbiznesu. Kraków: Rubikon.
• Langwiński, R., Kleinrok, Z. (2007). Środki antykoncepcyjne. W: W. Kostowski, Z. S. Herman (red.), Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy (t. 1, wyd. III poprawione i uzupełnione, s. 368-382). Warszawa: PZWL.
• Leppert, R. (2002). Młodzież – świat przeżywany i tożsamość. Studium empiryczne nad bydgoskimi licealistami. Kraków: Impuls.
• Łepkowska-Klusek, C. (2003). Planowanie rodziny. W: C. Łepkowska-Klusek, J. Czelej (red.), Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii (s. 49-67). Lublin: UM.
• Mariański, J. (2003). Miedzy sekularyzacją i ewangelizacją. Wartości prorodzinne w świadomości młodzieży szkół średnich. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
• Marianowski, L., Lew-Starowicz, Z. (1990). Antykoncepcja współczesna. Warszawa: PZWL.
• Obara, M. (1996). Psychospołeczne problemy rozwoju rodziny. W: T. Pisarski (red.), Położnictwo i ginekologia (s. 44-59). Warszawa: PZWL.
• Pawelczyk, L. (1998). Antykoncepcja. W: T. Pisarski (red.), Położnictwo i ginekologia. Podręcznik dla studentów (wyd. IV unowocześnione, s. 257-273). Warszawa: PZWL.
• Raith, E., Frank, P., Freundl, G. (1997). Naturalne metody planowania rodziny. Warszawa: PWN.
• Rotzer, J. (2001). Naturalna regulacja poczęć. Poznań: Wydawnictwo II, Hlondianum.
• Singer, P. (1997). O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej (A. Michniewicz, A. Szczęsna, tłum.). Warszawa: PWN.
• Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Kraków: ZW Nomos.
• Speroff, L., Darney, P.D. (2007). Antykoncepcja. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna.
• Szlendak, T. (2008). Supermarketyzacja. Religia i obyczaje seksualne młodzieży w kulturze konsumpcyjnej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Szymański, Z. (red.). (1999). Słownik Małżeństwa i Rodzin. Warszawa – Łomianki: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej.
• Szymański, Z. (2004). Wybrane problemy kontroli urodzeń z uwzględnieniem medycznych aspektów sztucznych poronień. W: Z. Szymański (red.), Płodność i planowanie rodziny. Kompendium dla pracowników służby zdrowia oraz instruktorów poradnictwa rodzinnego (s. 213-227). Szczecin: Pomorska Akademia Medyczna.
• Ślizień-Kuczapska, E. (2006). Podstawy naukowe naturalnego planowania rodziny. W: U. Dudziak, A. Deluga (red.), Naturalne planowanie rodziny (s. 57-71). Warszawa: Fundacja „Nasza Przyszłość”.
• Wenzel, M. (2007). Opinie na temat aborcji (Komunikat z badań CBOS). Warszawa: BS/152/2007/.
• WHO, (1987). Fertility awareness metods (s. 38-40). Kopenhaga.
• Zamojska, E. (1998). Kulturowa tożsamość młodzieży. Z badań nad młodzieżą szkół średnich. Studium empiryczne. Poznań: UAM; Toruń: UMK.
• Zdulska, R., Zdulski, P. (2007). Od pigułki antykoncepcyjnej do metody Rotzera (Newsletter, Metody profesora Rotzera, uaktualnione 2008). Pobrane z: http://szansaspotkania.net/index.php?Page 9904.