The Young Generation of Poles and the System of the Time of Transformation in Social Reportages Printed by “Gazeta Wyborcza”

• Authors: Eliza Szymanowska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przyjrzę się wydobywaniu i przetwarzaniu faktów społecznych przez autorów Gazety oraz ich interpretacji procesów społecznych, zachodzących w czasie transformacji ustrojowej. Zobrazuję metody swoistej socjografii, lokując jej przedmiot w złożonej w tamtych czasach sytuacji geopolitycznej i społeczno-gospodarczej Polski. Zastanowię się nad skutkami oddziaływania poprzełomowego systemu państwa na życie jednostkowe obywateli i zbiorową egzystencję pokolenia młodych Polaków. W opisie i ocenie transformacyjnego systemu wykorzystam oryginalne teksty zamieszczone na łamach „Gazety Wyborczej” w okresie 1992-2004. Ich analiza pozwoli mi na postawienie hipotez badawczych, a następnie – po ich zweryfikowaniu – na wysnucie odpowiednich wniosków. Wybór reportaży podyktowany jest dominacją w tekstach bohatera młodzieżowego, którego autorzy sytuują w centrum transformacyjnych przemian. Zapisy (z wyjątkiem reportaży Mariusza Szczygła, który o młodzieży w zasadzie nie pisze) wydatnie ukazują rozterki i dylematy młodych Polaków, ulokowanych w tyglu przeobrażeń systemowych, które trwają do dziś. W artykule sporo uwagi poświęcę subkulturom młodzieżowym, traktowanym tu jako zaczyn młodzieńczego buntu i zarzewie działań wspólnotowych młodych bohaterów. Oparcie się na materiale źródłowym (reportażu pisanym – prasowym) zwiększyć ma atrakcyjność odbiorczą niniejszego szkicu  i poszerzyć jego walory poznawcze. Celem artykułu jest zachęcenie potencjalnych czytelników – zarówno uczniów szkolnych i przedstawicieli innych grup społecznych, jak i wykwalifikowanych badaczy tematu – do sięgnięcia po cytowane pozycje.

EN

This article is focused on the way social facts are extracted and processed by authors of the articles of “Gazeta Wyborcza” and their interpretation of the social processes that took place during the political transformation. The method of sociography is described with reference to the complex geopolitical and socio-economic situation of Poland. The influence of post-transformational government system on citizens’ individual lives and collective existence of young generation of Poles is analyzed.  I based my descriptions and assessments of the transformational system on original texts published by “Gazeta Wyborcza” in the period of 1992-2004. Their analysis allowed me to put forward research hypotheses and then, after verification, to come up with a conclusion. The choice of reportages was based on the presence and domination of a youth character placed by authors in the heart of transformational changes. Texts (except for reportages of Mariusz Szczygieł, who actually does not write about young people) present dilemmas and problems of young Poles, located in the melting pot of transformational changes that have been still taking place. I focus a lot on youth subcultures, which are considered an initial stage of youth rebellion and source of collective actions undertaken by young characters. Basing this article on source materials (written reportages - in press) increases its attractiveness and cognitive values. The aim of this article is to encourage potential readers – students, representatives of other social groups as well as qualified researchers – to consult the cited texts.

Keywords

PL

transformacja ustrojowa, system społeczno-polityczny, pauperyzacja, bezrobocie, subkultury młodzieżowe.

EN

political transformation, socio-political system, pauperisation, unemployment, youth sub-cultures.

• Publisher: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
• Journal: Konteksty Społeczne
• Year: 2017
• Volume: 5
• Issue: 2

Dates

published

2017

online

2020-10-23

Contributors

author

Eliza Szymanowska

References

• Gołębiowski, B. (2000). Młode pokolenie przełomu wieków w Polsce: konformizm a kontragresje. Kultura i Społeczeństwo, 44(4), 219-228.
• Jastrzębski, J. (2009). Na rynku wartości. O mediach i etyce dziennikarskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kabzińska, I. (2009). Trauma kulturowa. Doświadczanie zmian systemowych w postsocjalistycznej Polsce. W: K. Górny, M. Marczyk (red.), Antropologiczne badania zmiany kulturowej. Społeczno-kulturowe aspekty transformacji systemowej w Polsce. Wrocław: Katedra Etnologii i Antropologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Kanclerz, B. (2015). Poczucie sprawstwa młodzieży w świecie permanentnej zmiany. W: K. Segiet (red.), Młodzież w dobie przemian społeczno-kulturowych (ss. 195–205). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Kowalczewska, J. (2001). Wizja normalnego świata – ciągłość czy zmiana tożsamości kulturowej młodego pokolenia z perspektywy psychologicznej. W: B. Fatyga, A. Tyszkiewicz (red.), Normalność i normalka. Próba zastosowania pojęcia normalności do badań młodzieży. Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Miszalska, A. (1997). Psychokulturowy kontekst rozwoju kapitalizmu w Polsce. Kultura i Społeczeństwo, (4), 57-58.
• Morawska, I. (1996, 11 maj). Całe miasto zabazgrane. Gazeta Wyborcza, (109), 12.
• Normalsi, odpadnięci, cwaniaczki. (1998, 14 luty), dyskusja z udziałem B. Fatygi, K. Koseły, A. Frączka, A. Sułka (oprac. T. Bogucka, L. Maleszka, W. Staszewski). Gazeta Wyborcza, (38), 14.
• Ostałowska, L., Podgórska, J. (2012). Mój Murzyn zawsze jest biały. W: L. Ostałowska, Bolało jeszcze bardziej (ss. 157-167). Wołowiec: Wydawnictwo Czarne (Gazeta Wyborcza (33), z dn. 09.02.2000).
• Peret-Drążewska, P. (2015). Styl życia współczesnej młodzieży jako kategoria teoretyczna. W: K. Segiet (red.), Młodzież w dobie przemian społeczno-kulturowych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Ruszkowski, P. (2007). Polski konserwatyzm potransformacyjny. Od konserwatyzmu klasycznego do neoklasycznego. W: R. Drozdowski (red.), Końce i początki. Socjologiczne podsumowania, socjologiczne zapowiedzi (ss. 125–137). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Sasińska-Klas, T. (2005). Świadomość społeczeństwa polskiego w okresie 1989-2005. Czego Polacy oczekiwali, a co się okazało? W: K. Wolny-Zmorzyński, W. Furman (red.), Reportaż a przemiany społeczne po 1989 roku (ss. 7-21). Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania.
• Staszewski, W. (1993, 9 sierpień). Cały świat to ONI. Gazeta Wyborcza, (184), 10.
• Staszewski, W. (2004, 3 styczeń). Magister hip-hop. Gazeta Wyborcza, (2), 8.
• Staszewski, W. (1996, 10 luty). Walka o ogień na ulicach. Gazeta Wyborcza, (35), 9.
• Tochman, W. (1992, 26 sierpień). Panny na lodzie. Gazeta Wyborcza, (200), 11.