Treści ideowe polichromii w kościele pw. św. Michała Archanioła w Żernicy

• Authors: Jerzy Gorzelik

Title variants

EN

Ideological Content of Polychrome Decorations in the Church of St. Michael the Archangel in Żernica

Abstracts

PL

Polichromie wzniesionego w 1661 roku drewnianego kościoła św. Michała Archanioła w Żernicy, zrealizowane zapewne w dwóch etapach w 2. połowie XVII wieku, stanowią jeden z bardziej interesujących zespołów malowideł doby potrydenckiej na Górnym Śląsku. Program ikonograficzny zdeterminowany został przez dwa główne czynniki: imperatyw wyznaniowego odgraniczenia, towarzyszący procesowi konfesjonalizacji, oraz związki z zakonem cystersów, w których dobrach położona była żernicka parafia. W przestrzeni kościoła szczególnie wyeksponowano malowidła prezentujące katolicką naukę o sakramentach i ofiarnym charakterze mszy świętej oraz tradycję kultu obrazów. W pierwszym z przypadków ukazano charakterystyczną dla zreformowanego, potrydenckiego katolicyzmu praktykę udzielania sakramentów. W drugim przedstawiono grupę postaci adorujących niezachowany do dziś obraz Marii z Dzieciątkiem w typie Hodegetrii aplikowany do belek. Na pozostałych ścianach umieszczono między innymi wizerunki świętych szczególnie czczonych w zakonie cystersów – Benedykta z Nursji i Bernarda z Clairvaux. W malowidłach czytelne są również nawiązania do mistycznego modelu pobożności, propagowanego przez zgromadzenie na Śląsku. Za sprawą polichromii kościół w Żernicy stał się przestrzenią katechizacji wiernych w duchu Tridentinum.

EN

Polychrome decorations of built in 1661 the wooden Church of St. Michael the Archangel in Żernica, completed probably in two stages in the second half of the seventeenth century, are one of the most interesting painting series of the post-Tridentine times found in the Upper Silesia region. Iconographic program was determined by two main factors: the imperative of religious demarcation accompanying the process of confessionalization, and connections with the Cistercian Order on whose estate the parish of Żernica was located. In the space of the church a special place belongs to paintings presenting Catholic teaching on the sacraments, the sacrificial nature of the Mass and the tradition of the worship of images that were exposed in particular. The first of the analyzed paintings shows characteristics of the reformed, post-Tridentine Catholic practice of the sacraments. The second depicts a group of people adoring the image of the Virgin and Child in the Hodegetria type applied to the wooden beams that unfortunately did not manage to survive to this day. On the church’s remaining walls there were placed images of saints particularly venerated by the Cistercian Order, including Benedict of Nursia and Bernard of Clairvaux. Furthermore, the paintings are also full of clear references to mystical devotion model propagated by the Assembly in Silesia. Because of the analyzed in the article polychrome decorations the church of Żernica became a catechization space of the faithful in the spirit of Tridentium.

Keywords

EN

Church of St. Michael the Archangel in Żernica; polychrome; The Wooden Architecture Route in Silesian Voivodeship

PL

kościół pw. św. Michała Archanioła w Żernicy; polichromie; szlak architektury drewnianej województwa śląskiego

• Publisher: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Journal: Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Year: 2016
• Volume: 4
• Issue: 4
• Pages: 167-183

Dates

published

2016

Contributors

author

Jerzy Gorzelik

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Gorzelik Jerzy, Obraz i słowo. Wyznaniowy dwugłos w sztuce Górnego Śląska, „Szkice Archiwalno-Historyczne” 2014, nr 11, s. 29-43
• Gorzelik Jerzy, Rezydencja – klasztor – miasto. Sztuka Górnego Śląska wobec trydenckiej konfesjonalizacji, Gliwice 2014
• Harasimowicz Jan, Rola klasztorów cysterskich w kształtowaniu się tożsamości kulturowej Śląska w dobie nowożytnej, [w:] Krzeszów uświęcony łaską, red. Dziurla Henryk, Bobowski Kazimierz, Wrocław 1997, s. 154-170.
• Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. VI, Województwo katowickie, red. Rejduch-Samkowa Izabela, Samek Jan, z. 5, Powiat gliwicki, opr. Dwornik-Gutowska Ewa, Gutowski Maciej, Kutrzebianka Kazimiera, Warszawa 1966
• Kozieł Andrzej, Angelus Silesius, Bernhard Rosa i Michael Willmann, czyli sztuka i mistyka na Śląsku w czasach baroku, Wrocław 2006
• Visitationsberichte der Diözese Breslau, t. 1, Archidiakonat Oppeln, red. Jungnitz Josef, Breslau 1904

Identifiers

Biblioteka Nauki

2056935