Urbarz wsi Siemianowice z 1789 roku jako źródło do badań powinności chłopów wobec górnośląskich właścicieli ziemskich

• Authors: Marcin Wądołowski

Title variants

EN

The Urbarium of the Village of Siemianowice of 1789 as a Source for Research on the Peasants’ Duties to the Upper Silesian Landowners

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje refleksję na temat relacji społecznych między właścicielami dawnych dworów górnośląskich a podległą im ludnością. Problem przedstawiony został na przykładzie wsi Siemianowice. Podstawę analiz stanowił urbarz wsi, sporządzony w 1789 roku. Na podstawie tekstu dokumentu zarysowana została struktura siemianowickiej warstwy chłopskiej, kulturotwórcza rola dworu oraz wzajemne zobowiązania i prawa dworu oraz podległej jej ludności, oparte na systemie feudalnym. Wywód uzupełniony został przedstawieniem charakterystyki Siemianowic oraz specyfiką górnośląskich urbarzy z analizowanego okresu.

EN

The article is a reflection on social relations between the owners of the old manors in the Upper Silesia region and their subordinate population. The problem has been discussed on the example of the village Siemianowice. The basis for the analysis was the urbarium of the village, which was written down in 1789. Analyzing the text of the document the article’s author managed to outline the structure of peasantry in Siemianowice, culture-forming role of the mansion and mutual obligations and rights of landowners and their subordinate population, which were based on the feudal system. The text is supplemented by a presentation of characteristics of Siemianowice and specifics of the Upper Silesian urbariums originating from the analyzed period.

Keywords

EN

Henckel von Donnersmarck; palace and park estate in Siemianowice Śląskie; Upper Silesian urbarium

PL

urbarz górnośląski; Henckel von Donnersmarck; zespół pałacowo-parkowy w Siemianowicach

• Publisher: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Journal: Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Year: 2016
• Volume: 4
• Issue: 4
• Pages: 87-98

Dates

published

2016

Contributors

author

Marcin Wądołowski

• Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Gawrecká M., Od podziału Śląska do Wiosny Ludów (1740-1848), [w:] Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, red. J. Bahlcke, D. Gawrecki, R. Kaczmarek, Gliwice 2011.
• Gojniczek W., Urzędy książęce i ziemskie w ustroju księstwa cieszyńskiego (1477–1653), Katowice 2014.
• Halor A., Opowieści miasta z rybakiem w herbie, Siemianowice Śląskie 1997.
• Inglot S., Okres folwarczno-pańszczyźniany (1527-1763), [w:] Historia chłopów śląskich, red. S. Inglot, Warszawa 1979.
• Janeczek Z., Od Sancovic do Siemianowic. Szkice z dziejów miasta i okolic, Katowice 1993.
• Jedynak Z., Urbarze górnośląskie i ich znaczenie dla badań regionalnych, "Archeion" 1997, nr 97.
• Klotz E., Die schlesische Gutsherrschaft des ausgehenden 18. Jahrhunderts. Auf Grund der friederzianischen Urbare und mit besenderer Berucksichtigung der alten Kreise Breslau und Bolkenhain-Landeshut, Breslau 1932.
• Koenig W., Chronik von Siemianowitz, Laurahütte, Fannygrube und Georgshütte. Mit Einschluss des Wichitigsten aus der Kulturgeschichte Schlesiens und insbesondere des Oberschlesischen Industriebezirks, Laurahütte 1902.
• Korzeniowska W., Kulturotwórcze aspekty funkcjonowania ziemiaństwa górnośląskiego (wiek XIX i pierwsza połowa XX), Bielsko-Biała 2011.
• Korzeniowska W., Ziemiaństwo na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku. Studium monograficzne, Opole 1997.
• Kreis Beuthen. Kreiskarten von Schlesien, herausgegeben nach der von Generalstabs-Offiziren und nach den Generalstabs-Karten [1849-1865].
• Lewandowski J. F., Wojciech Korfanty, Chorzów 2009.
• Michalkiewicz S., Wiatrowski L., Historia chłopów śląskich w latach 1763-1918. Okres kształtowania się kapitalizmu, [w:] Historia chłopów śląskich, red. S. Inglot, Warszawa 1979.
• Orzechowski K., Szkurłatowski Z., Wstęp, [w:] Urbarze śląskie. T. II. Urbarze śląskie z końca XVIII wieku, oprac. K. Orzechowski, Z. Szkurłatowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.
• Pampuch P., Usamowolnienie i uwłaszczenie polskich chłopów górnośląskich (1807-1865), "Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku" 1929, t. I.
• Pampuch P., Zarys historji chłopów górnośląskich, "Strażnica Zachodnia" 1928, nr 2.
• Sarna K., Z najdawniejszej historii, [w:] Siemianowice. Zarys rozwoju miasta, red. H. Rechowicz, Katowice 1969.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, T. X, red. B. Chlebowski, W. Walewski, F. Sulimierski, Warszawa 1889.
• Śreniowski S., Historia ustroju Śląska, Katowice-Wrocław 1948.
• Urbarium, [w:] Słownik wyrazów obcych. Wydanie nowe, red. E. Sobol, Warszawa 1996.
• Urbarze śląskie. T. II. Urbarze śląskie z końca XVIII wieku, oprac. K. Orzechowski, Z. Szkurłatowski, Wrocław-Warszawa-Kraków 1961.
• Wądołowski M., Jakubowice jako miejsce siemianowicko-czeladzkich sporów granicznych na przestrzeni dziejów, "Siemianowicki Rocznik Muzealny" 2014, nr 13.
• Zamorski K., Dziwna rzeczywistość. Wprowadzenie do ontologii historii, Kraków 2008.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2057004