Motyw podróży i drogi jako elementy śląskiego folkloru narracyjnego na przykładzie podań ludowych z terenu Siemianowic Śląskich

• Authors: Marcin Wądołowski

Title variants

EN

The Theme of the Journey and Route as the Elements of Silesian Narrative Folklore on the Example of Folk Tales from Siemianowice Śląskie

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje refleksję na temat kontekstów podróży i drogi występujących w śląskim folklorze narracyjnym. Problem został omówiony w oparciu o podania ludowe z terytorium Siemianowic Śląskich. Autor przedstawił specyfikę śląskiego folkloru, na podstawie której omówił występowanie wątku podróży i drogi w powiązaniu z wymiarami: symbolicznym, komunikacyjnym, pielgrzymkowym, demonologicznym, zbójeckim oraz granicznym. Zgodnie z tezą przyjętą w pracy, obraz podróży i drogi w siemianowickich podaniach ludowych ulegał stopniowym przemianom, związanym z rozwojem industrialnym i urbanizacją terenów Siemianowic Śląskich. Aktualizacja treści śląskiego folkloru zaprezentowana została jako proces społeczno-kulturowy, którego oddziaływanie widoczne jest również we współczesności.

EN

The following article reflects on the contexts of journey and route present in the Silesian narrative folklore. The paper discusses the issue basing on the example of folk tales originating from Siemianowice Śląskie. The author presents the specifics of the Silesian folklore, which was the basis for the further analysis of the occurrence of the topic of the journey and route in association with its symbolic, transportation, pilgrimage, demonological, ruffianly and boundary dimension. According to the thesis adopted in the article, the image of the journey and route in folk tales originating from Siemianowice undergoes transformations which are associated with development of the industry and urbanization of the village. The update of the content of the Silesian folklore was shown as a socio-cultural process, which influence is also visible nowadays.

Keywords

EN

journey; route; way; narrative folklore; folk tale; Siemianowice Śląskie

PL

podróż; droga; folklor narracyjny; podanie ludowe; Siemianowice Śląskie

• Publisher: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Journal: Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Year: 2017
• Volume: 5
• Issue: 5
• Pages: 88-106

Dates

published

2017

Contributors

author

Marcin Wądołowski

• Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Adamowski J., Kategoria przestrzeni w folklorze. Studium etnolingwistyczne, Lublin 1999.
• Adamowski J., Motywacje stawiania krzyży i kapliczek przydrożnych, [w:] Krzyże i kapliczki przydrożne jako znaki społecznej, kulturowej i religijnej pamięci, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2011, s. 17–41.
• Bystroń J.S., Kultura ludowa, Warszawa 1936.
• Bystroń J.S., Tematy, które mi odradzano. Pisma etnograficzne rozproszone, oprac. L. Stomma, Warszawa 1980.
• Chudzik A., Droga jako metafora językowa, [w:] Droga w języku i kulturze. Analizy antropologiczne, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin 2011, s. 27–36.
• Cichy M.A., Na staropolskim gościńcu. O motywie drogi i podróży w życiu lubelskich złoczyńców, [w:] Droga w języku i kulturze. Analizy antropologiczne, red. J. Adamowski, K. Smyk, Lublin 2011, s. 221–228.
• Derus M., Z dziejów przemysłu Siemianowic Śląskich, Siemianowice Śląskie 2012.
• Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Nr 18, poz. 147 z 1951 roku, s. 179.
• Filozofia podróży i turystyki, red. M. Zowisło, Kraków 2011.
• Gawrecká M., Od podziału Śląska do Wiosny Ludów (1740-1848), [w:] Historia Górnego Śląska. Polityka, gospodarka i kultura europejskiego regionu, red. J. Bahlcke, D. Gawrecki, R. Kaczmarek, Gliwice 2011, s. 171–192.
• Guzy Cz., Wspomnienia z Bytkowa. O familokach, biedaszybach, szmuglowaniu i dawnym Bytkowie, Siemianowice Śląskie 2002.
• Hajduk-Nijakowska J., Problematyka społeczno-historyczna w śląskich opowiadaniach ludowych, [w:] Śląska kultura ludowa (Stan badań, studia, szkice), red. D. Simonides, Katowice 1989, s. 144–159.
• Halor A., Opowieści miasta z rybakiem w tle, Siemianowice Śląskie 1997.
• Hawranek F., Historyczne uwarunkowania odrębności regionu Górnego Śląska, [w:] Folklor Górnego Śląska, red. D. Simonides, Katowice 1989, s. 19–48.
• Janeczek Z., Od Sancovic do Siemianowic. Szkice z dziejów miasta i okolic, Katowice 1993.
• Köb S., Reisephilosophie. Neue Ziele für Touristen oder Über die Selbstveränderung in alternativen Welten, Gießen 2005.
• Koenig W., Chronik von Siemianowitz, Laurahütte, Fannygrube und Georgshütte. Mit Einschluss des Wichitigsten aus der Kulturgeschichte Schlesiens und insbesondere des Oberschlesischen Industriebezirks, Laurahütte 1902.
• Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2015.
• Kowalski P., Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa 2007.
• Kowalski P., Monstra i podróżnicy. Podróż jako przedmiot zainteresowania antropologii historycznej, [w:] Za miedzę, za morze, w zaświaty… Kulturowe wymiary podróżowania, red. W. Olszewski, V. Wróblewska, Wrocław 2012, s. 11–23.
• Kowalski P., O podróżowaniu, znakach podróży i metaforyzowaniu jej sensów, [w:] Wędrować, pielgrzymować, być turystą. Podróż w dyskursach kultury, red. P. Kowalski, Opole 2003, s. 337-354.
• Kowalski P., Odyseje nasze byle jakie. Droga, przestrzeń i podróżowanie w kulturze współczesnej, Wrocław 2002.
• Krzyżanowski J., Podanie, [w:] Słownik folkloru polskiego, red. J. Krzyżanowski, Warszawa 1965, s. 319–320.
• Kubac R., Piyknie wos witom, Siemianowice Śląskie 2000.
• Musioł L., Michałkowice. Gmina i parafia. Monografia historyczna, Siemianowice Śląskie 2004.
• Perszon J., Antropologiczny i religijny wymiar pielgrzymowania, [w:] Za miedzę, za morze, w zaświaty… Kulturowe wymiary podróżowania, red. W. Olszewski, V. Wróblewska, Wrocław 2012, s. 61–84.
• Podgórska B., Podgórski A., Mitologia śląska czyli przywiarki ślónskie. Leksykon i antologia śląskiej demonologii ludowej, Katowice 2011.
• Przewodnik po Zagłębiu Dąbrowskim, Sosnowiec 1939.
• Simonides D., Rozwój i znaczenie folkloru na Górnym Śląsku, [w:] Folklor Górnego Śląska, red. D. Simonides, Katowice 1989, s. 51–94.
• Simonides D., Wstęp, [w:] Folklor Górnego Śląska, red. D. Simonides, Katowice 1989, s. 11–15.
• Simonides D., Hajduk-Nijakowska J., Opowiadania ludowe, [w:] Folklor Górnego Śląska, red. D. Simonides, Katowice 1989, s. 335–416.
• Smolorz M., Śląsk wymyślony Katowice 2012.
• Wądołowski M., Jakubowice jako miejsce siemianowicko-czeladzkich sporów granicznych na przestrzeni dziejów, "Siemianowicki Rocznik Muzealny 2014, nr 13, s. 257–265.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2057162