Z mitologii nauki. Narracje spiskowe związane z genealogią genetyczną

• Authors: Agnieszka Przybyła-Dumin

Title variants

EN

From the Mythology of Science. Conspiracy Narratives Concerning Genetic Genealogy

Abstracts

PL

Genealogia genetyczna jest dziś dziedziną znacząco eksploatowaną w narracjach spiskowych. Jej wyniki są włączane do narracji chrześcijańskiej, występującej zdecydowanie przeciw tej religii, za wrogów przyjmującej Niemców lub inne narody/grupy etniczne, czynią to zaś w formie umiarkowanej lub też radykalnej, łącząc się z innymi dociekaniami paranaukowymi i narracjami spiskowymi lub analizując tę kwestię odrębnie. Wobec braku źródeł dotyczących odległej przeszłości i pytań, na które historia czy archeologia nie może odpowiedzieć, potrzebujący odpowiedzi sięgają właśnie po badania genetyków, tworząc mniej lub bardziej odmienne od oficjalnych narracje. Doniesienia paranaukowe i teorie spiskowe z nimi związane zyskały znaczącą popularność. Świadczy to z jednej strony o potrzebie jednoznacznych odpowiedzi na temat przeszłości, w tym wypadku wręcz potrzebie stworzenia mitu narodu polskiego – o jego wielkich prapoczątkach, jak i zdradza tendencje unaoczniające się wraz z rozwojem społeczeństwa informacyjnego. Celem artykułu jest analiza wybranych wątków spiskowych inspirowanych badaniami genomu ludzkości, a także prezentacja wybranych interpretacji wykorzystujących te wyniki w dociekaniach paranaukowych oraz dalszego ich funkcjonowania w ramach folkloru.

EN

Genetic genealogy is today an area that is significantly exploited in conspiracy narratives. Its results are included in the Christian narrative, acting strongly against this religion, concerning Germans or other nations/ethnic groups enemies, doing so in a moderate or radical form in reference to other para-scientific investigations and conspiracy narratives, or analyzing this issue separately. Due to the absence of sources about the distant past and questions that history or archeology cannot answer, those in need of an answer reach for genetic research, creating narratives more or less different from the official ones. Para-scientific reports and conspiracy theories have gained significant popularity. This manifests, on the one hand, the need for unequivocal answers concerning the past, in this case even the need to create the myth of the Polish nation – the legend about its great beginnings, and reveals the tendencies that become evident along with the development of the information society. The aim of the article is to analyze selected conspiracy threads inspired by the research of the genome of humanity, to present selected interpretations that use these results in para-scientific studies and finally to discuss their further functioning as part of folklore.

Keywords

EN

contemporary folklore; netlore; modern mythology; conspiracy narrative; genetic genealogy

PL

folklor współczesny; netlore; mitologia współczesna; narracja spiskowa; genealogia genetyczna

• Publisher: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Journal: Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Year: 2018
• Volume: 6
• Issue: 6
• Pages: 121-144

Dates

published

2018

Contributors

author

Agnieszka Przybyła-Dumin

• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
• Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”

References

• Besii A., Coletto M., Davidescu G. A., Scala A., Caldarelli G., Quattrociocchi W., Science vs Conspiracy: Collective Narratives in the Age of Misinformation, “Plos One” 23.02.2015, http://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0118093, dostęp: 9.03.2017.
• Bieszk J., Słowiańscy królowie Lechii. Polska starożytna, Warszawa 2015; P. Szydłowski, Wandalowie czyli Polacy. Ostatnia zagadka naszej historii, Warszawa 2018.
• Brown T.A., Genomy, przekł. pod red. P. Węgleńskiego, Warszawa 2012.
• Bulla K., Praktyczne możliwości wykorzystania genealogii genetycznej na przykładzie wstępnych wyników Projektu Silesia DNA, „Rocznik Muzeum ››Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie‹‹” 2018, t. 6.
• Czech F., Spiskowe narracje i metanarracje, Kraków 2015.
• Genetyka medyczna i molekularna, red. J. Bal, Warszawa 2017.
• Godłowski K., Spór o Słowian, [w:] Pierwotne siedziby Słowian. Wybór pism, red. M. Parczewski, Kraków 2000.
• Grochowski P., Folklorysta w sieci. Prolegomena do badań folkloru internetowego, [w:] Netlore. Wiedza cyfrowych tubylców, red. P. Grochowski, Toruń 2013.
• Hartl D.L., Clark A.G., Podstawy genetyki populacyjnej, Warszawa 2009.
• Jażdżewski K., Pradzieje Europy Środkowej, Wrocław 1981.
• Juras A., Etnogeneza Słowian w świetle badań kopalnego DNA, Poznań 2012 [praca doktorska wykonana w Zakładzie Biologii Ewolucyjnej Człowieka Instytutu Antropologii UAM w Poznaniu pod kierunkiem prof. dr hab. Janusza Piontka], [@:] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=2ahUKEwi-3Licm_vdAhXqlIsKHcfgAh4QFjAAegQICRAC&url=https%3A%2F%2Frepozytorium.amu.edu.pl%2Fbitstream%2F10593%2F2702%2F1%2FAnna%2520Juras%2520Praca%2520doktorska.pdf&usg=AOvVaw1WxQspo80kWePH6N-YhHm6, dostęp: wrzesień 2017.
• Kostrzewski J., Zagadnienie ciągłości zaludnienia ziem polskich w pradziejach (od połowy II tysiąclecia p.n.e. do wczesnego średniowiecza), Poznań 1961.
• Kowalski P., Współczesny folklor i folklorystyka, Wrocław 1990.
• Mączyńska M., O dwóch modelach kulturowych – późnorzymskim i wczesnośredniowiecznym, [w:] Cień Światowita, czyli pięć głosów w sprawie etnogenezy Słowian, red. A. Kokowski, Lublin 2002.
• Napiórkowski M., Władza wyobraźni. Kto wymyśla co zdarzyło się wczoraj?, Warszawa 2014.
• Nowicka E., Świat człowieka, świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej, Warszawa 2003.
• Przybyła-Dumin A., Zagrożenia zdrowotne w narracjach spiskowych na przykładzie ruchu antyszczepionkowego. Przyczyny, skutki, próby przeciwdziałania, [w:] Profilaktyczne aspekty zagrożeń bezpieczeństwa dzieci i młodzieży, t. 2, red. I. Bieńkowska, J. Modrzejewska, Bielsko-Biała 2017.
• Socjologia ogólna. Wybrane problemy, red. J. Polakowska-Kujawa, Warszawa 2002, s. 138–140.
• Zdybel L., Idea spisku i teorie spiskowe w świetle analiz krytycznych i badań historycznych, Lublin 2002, s. 58.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2057170