Popularyzacja dziedzictwa kulturowo-językowego pogranicza polsko-czeskiego na przykładzie Międzynarodowego Konkursu Gwary Laskiej „Morawske rzadzyni selske hospodyni”

• Authors: Marcela Szymańska

Title variants

EN

Popularization of the Cultural and Linguistic Heritage of the Polish-Czech Borderland on the Example of the International Lendian Dialect Contest „Moravian Stories of a Farmer’s Wife”

Abstracts

PL

Artykuł prezentuje przykład dobrej praktyki z zakresu edukacji regionalnej, jaką jest organizacja cyklicznego Międzynarodowego Konkursu Gwary Laskiej „Morawske rzadzyni selske hospodyni” w Szkole Podstawowej w Krzanowicach (nieprzerwanie od 2007 roku). Nadrzędnym celem tej inicjatywy jest popularyzacja dziedzictwa kulturowo-językowego pogranicza polsko-czeskiego, regionu specyficznego i wyjątkowego z racji wpływu czterech kultur oraz zmienności państwowej i politycznej na przestrzeni stuleci. Konkurs spełnia nie tylko funkcję edukacyjną, ale przede wszystkim społeczną. Wśród dorosłych odbiorców kształtuje i umacnia więzi ze środowiskiem, stwarza poczucie wspólnoty regionalnej oraz rodzi aktywność społeczną. Zaś wśród młodego pokolenia rozbudza zainteresowanie problematyką historii, uwrażliwia na bogactwo i specyfikę morawskiego dziedzictwa, a w szerzej perspektywie pozwala kształtować i rozwijać potrzebę przywiązania do rodzinnych stron oraz szacunku do spuścizny przodków.

EN

The article presents an example of good practice in the field of regional education, which is the organization of the cyclical International Lendian Dialect Contest called "Moravian stories of a farmer’s wife" (Moravian dialect: „Morawske rzadzyni selske hospodyni”) in the Primary School in Krzanowice (continuously since 2007). The overriding goal of this initiative is to popularize the cultural and linguistic heritage of the Polish-Czech borderland, a specific and unique region due to the cross-influence of four cultures and state and political changes that have taken place over the centuries. The contest fulfills an educational, social and cultural function. In adult recipients, it shapes and strengthens ties with the environment, creates a sense of regional community and stimulates social activity. Whereas, in the young generation, it arouses interest in the problems of history, sensitizes them to the richness and specificity of the Moravian heritage, and in the wider perspective enables shaping and developing the need for attachment to the homeland and respect for the legacy of ancestors.

Keywords

EN

regional education; cultural and linguistic heritage; Polish-Czech borderland; Moravians; Lendian dialects

PL

edukacja regionalna; dziedzictwo kulturowo-językowe; pogranicze polsko-czeskie; Morawianie; gwary laskie

• Publisher: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Journal: Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Year: 2018
• Volume: 6
• Issue: 6
• Pages: 145-161

Dates

published

2018

Contributors

author

Marcela Szymańska

• Uniwersytet Opolski

References

• Adamiak P., Charycka B., Działania organizacji pozarządowych oraz samorządów w obszarze dziedzictwa kulturowego: współpraca, potrzeby, zaangażowanie wolontariuszy. Raport z badania, Warszawa 2015.
• Białas I., Wnętrza mieszkalne. Meble. Sprzęty, [w:] Ludowe tradycje. Dziedzictwo kulturowe ludności rodzimej, red. B. Bazielich, Wrocław-Katowice 2009.
• Dejna K., Polsko-laskie pogranicze językowe, cz. 1, Łódź 1951.
• Dyczewski L., Kultura polska w procesie przemian, Lublin 1995.
• Dyczewski L., Rodzina twórcą i przekazicielem kultury, Lublin 2003.
• Edensor T., Tożsamość narodowa, kultura popularne i życie codzienne, przeł. A. Sadza, Kraków 2004.
• Gardzińska J., Słownictwo gwarowe a przemiany w kulturze współczesnej wsi, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach” 1997, nr 48.
• Kargul J., Od upowszechniania kultury do animacji kulturalnej, Toruń 1997.
• Kerner A., Mowa serca morawskiego, „Gość Niedzielny Opolski” 2015, nr 49.
• Kowalski M., Morawianie (Morawcy) w Polsce, „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej” 2016, tom 5.
• Krzanowice i okolice. Monografia gminy, red. N. Mika, Krzanowice 2006. Kultury tradycyjne a kultura globalna. Konteksty edukacji międzykulturowej, red. J. Nikitorowicz, M. Sobecki, D. Misiejuk, t. 2, Białystok 2001.
• Lach K., Wierzenia, zwyczaje i obrzędy. Folklor pogranicza polsko-czeskiego, Wrocław 2004.
• Newerla P., Dzieje Raciborza i jego dzielnic, Racibórz 2008.
• Nikitorowicz J., Edukacja regionalna na pograniczach, [w:] Edukacja regionalna, red. A.W. Brzezińska, A. Hulewska, J. Słomska, Warszawa 2006.
• Nikitorowicz J., Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej, Gdańsk 2004.
• Nitsch K., Dialekty polskie Śląska, Kraków 1909.
• Pasierb J. S., Obrót rzeczy. Rok 1991, Poznań 1993.
• Pluta F., Wspomnienie o Feliksie Steuerze, [w:] Feliks Steuer. Życie i dzieło człowieka pogranicza, red. T. Kiziak, Zabrze 2014.
• Schlossarková J., Co se stalo, u peřa povědalo…, [b.m.w.] 1999.
• Seroka M., Seeman M., X Międzynarodowy Konkurs Gwary Laskiej, „Eunomia. Magazyn PWSZ w Raciborzu” 2017, nr 3.
• Skorowski H., SDB, Antropologiczno-etyczne aspekty regionalizmu, Warszawa 1990.
• Skudrzykowa A., Tambor J., Urban K., Wolińska O., Gwara śląska – świadectwo kultury, narzędzie komunikacji, Katowice 2001.
• Smolińska T., O potrzebie utożsamiania się z regionem. Społeczne inicjatywy folklorystyczne, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 1999, t. 2.
• Stieber Z., Geneza gwar laskich, Kraków 1934.
• Synowiec H., Jak wykorzystać znajomość przez uczniów odmiany dialektalnej w edukacji językowej, [w:] Dziedzictwo kulturowo-historyczne regionu. Pedagogika międzykulturowa i etnopedagogika w refleksji metodologicznej, red. I. Nowakowska-Kempna, Kraków 2012.
• Szymańska M., Dialekt laski na ziemi raciborskiej, [w:] Ziemia raciborska –postaci, zjawiska historyczne, gospodarka, red. N. Mika, Kraków 2014.
• Szymańska M., Gwara Krzanowic, Racibórz – Krzanowice 2009.
• Szymańska M., Słownictwo zanikające w gwarze Krzanowic, [w:] Przeobrażenia historyczno-kulturowe na pograniczu śląsko-morawskim, red. K. Lach przy udziale M. Wasiczka, Borucin 2007.
• Wilk J., Kulturowy kontekst wychowania w rodzinie, [w:] Wychowanie chrześcijańskie a kultura, red. M. Nowak, T. Ożóg, Lublin 2000.
• Żygulski Z., Muzea na świecie, Warszawa 1982.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2057179