Sytuacja polityczna ludności polskiej na Górnym Śląsku w latach 1918–1919

• Authors: Zbigniew Hojka

Title variants

EN

The Political Situation of the Polish Population in Upper Silesia in the Years 1918–1919

Abstracts

PL

Pod koniec I wojny światowej nastąpiło wyraźne zaktywizowanie polskiego ruchu narodowego na Górnym Śląsku. Po obaleniu starego wilhelmińskiego porządku w Niemczech propolscy Górnoślązacy wyraźnie zaczęli dążyć do przyłączenia Górnego Śląska do odrodzonego państwa polskiego. Zbiegło się to z walką o poprawę warunków socjalnych robotników na tym terenie. Oddolnie zaczęły powstawać przedstawicielstwa społeczeństwa polskiego w postaci różnego rodzaju rad, które starały się organizować społeczność górnośląską. Na szczególną uwagę zasługiwały polskie rady ludowe, rozsiane po całym obszarze Górnego Śląska, spośród których ze względu na jej znaczenie, zasługuje rada bytomska. Równolegle rady organizowali Niemcy. Konsekwencją tego było pogłębienie się konfliktu na tle narodowościowym, czego skutkiem były powstania śląskie. Decyzją paryskiej konferencji pokojowej na Górnym Śląsku zarządzono przeprowadzenie polsko-niemieckiego plebiscytu, który miał zadecydować o przynależności państwowej spornego terenu. W efekcie utworzono Górnośląski Obszar Plebiscytowy, na którym władzę przejęły siły międzysojusznicze.

EN

At the end of World War I, there was a clear activation of the Polish national movement in Upper Silesia. After the overthrow of the old Wilhelm-Orden (Eng. William-Order) in Germany, the pro-Polish activists of Upper Silesia clearly began to strive to join Upper Silesia to the reborn Poland. This coincided with the struggle to improve social conditions of workers in this area. Representatives of Polish society began to emerge in the form of various councils that tried to organize the Upper Silesian community. Particularly noteworthy were the Polish People's Councils, scattered all over the area of Upper Silesia, of which, due to its importance, the Bytom Council deserves special attention. At the same time, similar councils were organized in Germany. The consequence of this was the deepening of the conflict on the national background, which resulted in the Silesian uprisings. The decision of the Paris Peace Conference ordered to conduct in Upper Silesia a Polish-German plebiscite to decide on the state dependency of the disputed area. As a result, the Upper Silesian Plebiscite Area was created where the allied forces took power.

Keywords

EN

1918-1919; Polish community; Upper Silesia; Upper Silesian plebiscite

PL

ludność polska; Górny Śląsk; 1918-1919; plebiscyt górnośląski

• Publisher: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Journal: Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Year: 2018
• Volume: 6
• Issue: 6
• Pages: 9-23

Dates

published

2018

Contributors

author

Zbigniew Hojka

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

References

• Bełcikowska A., Ruch zawodowy w Polsce. Warszawa 1922.
• Bełcikowska A., Stronnictwa i związki polityczne w Polsce. Warszawa 1925 ,
• Benisz A., Górny Śląsk w walce o polskość. Katowice 1930.
• Borth W., Naczelna Rada Ludowa. Opole 1980.
• Cimała B., Józef Rymer (1882-1922). Tobie Polsko. Szkice biograficzne działaczy ruchu niepodległościowego na Górnym Śląsku. Opole –Katowice 1981.
• Czapliński M., Adam Napieralski 1861-1928. Biografia polityczna. Wrocław 1974.
• Dąbrowski W., Górny Śląsk w walce o zjednoczenie z Polską. Źródła i dokumenty z lat 1918–1922, Katowice 1923.
• Dąbrowski W., Trzecie powstanie śląskie. Londyn 1973.
• Demel C., Z genezy Narodowego Stronnictwa Robotników, „Gdańskie Zeszyty Humanistyczne”, 1969, R. 12.
• Długajczyk E., Górny Śląsk po powstaniach i plebiscycie. Katowice 1977.
• Długajczyk E., Z problemów organizacyjnych Naczelnej Rady Ludowej na Górnym Śląsku 1921 –1922, „Zaranie Śląskie” 1971, z. 1.
• Długoborski W., Ewolucja postaw społeczno-politycznych robotników górnośląskich na przełomie stulecia i sukces wyborczy Wojciecha Korfantego z lat 1903-1905. [W:] Wojciech Korfanty- portret polityka, Materiały z sesji naukowej, pod red. A. Niesyto, Katowice 1991.
• Dworak J. S., Historia polskiego i chrześcijańskiego ruchu zawodowego przed rokiem 1922. [W:} Z przyczynków do historii miejscowej Nowego Bytomia. Z.2. Nowy Bytom 1937.
• Dziennik Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu w grudniu 1918, Poznań 1918.
• Falęcki T., Powstańcy śląscy 1921-1939. Wrocław 1990.
• F. Figowa, Napieralski i Korfanty wobec Niemiec i sprawy polskiej w początkach I wojny światowej, „Zaranie Śląskie” 1960, z. 2.
• Gawrych J., Hotel Lomnitz. Z tajemnic szefa wywiadu. Katowice 1947.
• Grzegorzek J., Pierwsze powstanie śląskie 1919 r. Katowice 1935.
• Hojka Z., Józef Rymer. Biografia polityczna. Katowice 2002.
• Hojka Z., Polski ruch zawodowy w województwie śląskim (1922–1939). Oblicze polityczne, Katowice 2006.
• Jędruszczak T., Polityka Polski w sprawie Górnego Śląska. Warszawa 1958.
• Kaczmarek R., Józef Biniszkiewicz (1875-1940). Biografia polityczna. Katowice 1994.
• Karski S., Albert (Wojciech) Korfanty. Dülmen 1990.
• Kopeć E., Południowo-zachodnie kresy Rzeczypospolitej 1918-1939. Społeczne warunki integracji. Katowice 1981.
• Kotłowski T., Zjednoczenie Zawodowe Polskie 1918-1939. Poznań 1977.
• Kubina T., Zadania socjalne polskiej inteligencji. Referat wygłoszony na I Zjeździe Śląskich Akademików dnia 7 VIII 1919 r., Bytom 1919.
• Kwiatek A., Spór o kierunek działań narodowych na Górnym Śląsku (1918-1921). Opole 1991.
• Ludyga-Laskowski J., Zarys historii trzech powstań Śląskich 1919, 1920, 1921. Wrocław 1973.
• Malec- Masnyk B., Plebiscyt na Górnym Śląsku (geneza i charakter). Opole 1989.
• Mendel E., Polacy na Górnym Śląsku w latach I wojny światowej. Katowice 1971.
• Mendel E., Z zagadnień udziału Ślązaków na frontach pierwszej wojny światowej. Opole 1965.
• Mikołajew A., Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej dla Śląska w Bytomiu. „Studia Śląskie” 1978, t. 33.
• Orzechowski M., Wojciech Korfanty. Biografia polityczna. Wrocław 1975.
• Paszkowski J., Wybuch drugiego powstania śląskiego. „Zeszyty Historyczne” 1965, t. 8.
• Piszczykowski T., Plebiscyt i powstania na Górnym Śląsku. Londyn 1972
• Popiołek K., Górnego Śląska droga do wolności. Katowice 1967.
• Przewłocki J., Narodowa Partia Robotnicza na Górnym Śląsku w latach 1918-1921, [W:] W Zagłębiu Dąbrowskim i na Górnym Śląsku u progu i na początku niepodległości (1918-1922), pod red. H. Rechowicza. Katowice 1968.
• Rechowicz H., Sejm Śląski 1922-1939, Katowice 1971.
• Reiter J., Towarzystwo Oświaty na Śląsku im. Św. Jacka, Opole 1968.
• Ręgorowicz L., Górny Śląsk w czasie plebiscytu i 3-go powstania, Katowice [b. r. w].
• Ręgorowicz L., Wspomnienia śląskie i poznańskie, Opole 1976.
• Serafin F., Działalność narodowa Józefa Rymera w latach 1918-1922,[W]: Nie tylko o Korfantym. Jeszcze o powstaniach śląskich i plebiscycie w świetle ostatnich badań.pod red. Z. Kapały, Bytom 2000.
• Serafin F., Stosunki polityczne, społeczne i ruch narodowy w pszczyńskim w latach 1918-1922. Katowice 1993.
• Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku. Pod red. M. Patera, Katowice 1996.
• Sontag E., Adalbert (Wojciech) Korfanty. Kitzingen- Main, 1954.
• Tobiasz M., Na froncie walki narodowej w Opolskiem, Katowice 1938.
• Trzeciakowski L., Posłowie polscy w Berlinie 1848-1928, Warszawa 2003.
• Wanatowicz M. W., Historia społeczno-polityczna Górnego Śląska i Śląska Cieszyńskiego w latach 1918-1945. Katowice 1994.
• Wyglenda „Traugutt” J., Plebiscyt i powstania śląskie. Opole 1989.
• Ziemba J., Komisariat Rad Ludowych Śląskich w Sosnowcu(IX 1919-III 1920). „Zaranie Śląskie” 1971, z.3.
• Zieliński H., Położenie i walka górnośląskiego proletariatu w latach 1918–1922, Warszawa 1957.
• Zieliński W., Ludzie i sprawy hotelu „Lomnitz”, Katowice 1984.
• Zieliński W., Polska i niemiecka propaganda plebiscytowa na Górnym Śląsku. Wrocław 1972.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2057177