Wacławikowie – ród chłopskich „zapiśnikarzy” ze Śląska

• Authors: Michael Morys-Twarowski

Title variants

EN

The Wacławik Family – the Family of Peasant Folk Writers from Silesia

Abstracts

PL

Na Śląsku Cieszyńskim zachowało się szereg chłopskich notatek z XVIII i XIX wieku, których autorów w literaturze nazywa się „cieszyńskimi piśmiorzami” lub „zapiśnikarzami”. W ostatnich latach najszerzej to zjawisko omówił Janusz Spyra w opracowaniu „Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku”. Niniejszy artykuł wnosi drobne uzupełnienia faktograficzne. Omawia losy „zapiśnikarzy” z rodu Wacławików. Byli nimi Andrzej (zm. 1777) z Pielgrzymowic na pruskim Śląsku, jego (przypuszczalny) syn Jerzy (zm. 1780, 1792 albo 1793), chałupnik w Pielgrzymowicach, oraz wnuk Paweł (1768–1850), który osiedlił się na Śląsku Cieszyńskim (najpierw mieszkał w Zamarskach, później w Hażlachu). Szczególny nacisk położono na kwestie genealogiczne.

EN

A number of peasant notes from the 18th and 19th centuries, whose authors are called “Cieszyn folk writers” (cieszyńscy piśmiorze) or “note takers” (zapiśnikarze), have been preserved in Cieszyn Silesia. In recent years, this phenomenon has been most extensively discussed by Janusz Spyra in the study: "Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku" (Eng. Historiography and Regional Identity in Modern Times on the Example of Cieszyn Silesia in the Period from the 16th to the Beginning of the 20th Century). This article brings minor factual supplements to the mentioned study. The author discusses the fate of “writers” from the Wacławik family. They were Andrzej (d. 1777) from Pielgrzymowice in Prussian Silesia, his (presumed) son Jerzy (d. 1780, 1792 or 1793), a cotter in Pielgrzymowice, and his grandson Paweł (1768–1850), who settled in Cieszyn Silesia (first he lived in Zamarski, later in Hażlach). Particular emphasis was placed on genealogical issues.

Keywords

EN

Cieszyn Silesia; peasants; genealogy; history of Silesia; 18th century; 19th century

PL

Śląsk Cieszyński; chłopi; genealogia; historia Śląska; XVIII wiek; XIX wiek

• Publisher: Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Journal: Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"
• Year: 2022
• Volume: 10
• Issue: 10
• Pages: 9-23

Dates

published

2022

Contributors

author

Michael Morys-Twarowski

• Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie

References

• Broda J., Chłopscy piśmiorze, „Kalendarz Beskidzki”, 15, Bielsko-Biała 1974.
• Broda J., Chłopskie Silva Rerum, „Kalendarz Śląski 1971”, Ostrava 1970.
• Broda J., O pewnym chłopskim bibliofilu, „Bibliotekarz. Czasopismo poświęcone sprawom bibliotek i czytelni”, t. 22, 1955, nr 7 (lipiec).
• Broda J., Rodzina Wocławików, „Zwrot”, R. 31, nr 356, lipiec 1979.
• Broda J., U otwartych drzwi kultury na Śląsku Cieszyńskim (cz. 4), „Pielgrzym Polski”, 1959, nr 10–12.
• Broda J., Wacławik Andrzej, [w:] J. Golec, S. Bojda, Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 2, Cieszyn 1995.
• Broda J., Zapiśniki chłopów śląskich, „Regiony. Kwartalnik społeczno-kulturalny”, 1978, nr 1.
• Gajca-Dąbrowska Z., Wacławik Jerzy (zm. przed 1796), [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa – Łódź 1972.
• Langer H., „Tam, gdzie książki dodają do wiana”. O kulturze książki polskiej na Śląsku Cieszyńskim w świetle biografii i zainteresowań Jana Brody, „Śląskie Miscellanea”, t. 20, 2007.
• Mizia R., O chłopskich „piśniorzach” z Zamarsk i Hażlacha, „Kalendarz Cieszyński” 2022, Cieszyn 2021.
• Mizia R., Wieś pod Cieszynem, „Kalendarz Cieszyński” 1999, Cieszyn 1998.
• Morys-Twarowski M., Czakojowie z Kocobędza – zarys dziejów chłopskiego rodu ze Śląska Cieszyńskiego od XVII do początku XX wieku, „Pamiętnik Cieszyński” 23, 2019.
• Nowack A., Geschichte der Landpfarreien des Archipresbyterates Sohrau O.-S., Oppeln 1912.
• Pawłowiczowa M., Księgozbiory prywatne na Śląsku Cieszyńskim w latach 1740–1920, „Roczniki Biblioteczne” 1988, 32.
• Sosna W., Historia Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Golasowicach, Golasowice 1993.
• Spyra J., Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku, Częstochowa 2015.
• Spyra J., Od Tilischa do Kaufmana i Gajdzicy. Świadomość historyczna na Śląsku Cieszyńskim w epoce przednowoczesnej, [w:] Kronikarz a historyk. Atuty i słabości regionalnej historiografii. Materiały z konferencji naukowej Cieszyn 20-21 września 2007, red. J. Spyra, Cieszyn 2007, Śląska Biblioteka Cyfrowa, http://www.sbc.org.pl/dlibra/docmetadata?id=7767, dostęp 3.07.2017.
• Wantuła A., Za wiarę, „Kalendarz Ewangelicki 1939”, Ustroń 1938.
• Wantuła J., Karty z dziejów ludu Śląska Cieszyńskiego, Warszawa 1954.

Identifiers

Biblioteka Nauki

28887345