Republikańska idea rządu ograniczonego a liberalne „państwo minimum”

• Authors: Aleksander Stępkowski

Title variants

EN

The Republican Idea of Limited Government and the Liberal Goal of a Minimal State

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Tekst podejmuje próbę naświetlenia przyczyn, dla których liberalne przemiany społeczno-polityczne, nawiązujące do klasycznych republikańskich idei ograniczonego rządu, zaowocowały powstaniem monstrualnej biurokratycznej machiny państwowej, kontrastującej silnie z liberalnymi hasłami „państwa minimum”. Wychodząc od wskazania punktów stycznych między klasycznym a nowoczesnym sposobem pojmowania republikanizmu, tekst przywołuje poglądy autorów uchodzących za nowoczesnych protagonistów państwa minimum (fizjokraci, Locke, Kant), ukazując daleko idącą ich ambiwalencję w tym względzie. Dodatkowo, w tekście zademonstrowano, w jaki sposób indywidualizm inspirował, formułowane przez Jeremy’ego Benthama i Johana Stuarta Milla, postulaty daleko idącej ingerencji w stosunki rodzinne. W rezultacie uznano, że przyczyną ciągłego rozrostu sfery zadań nowoczesnegopaństwa jest fakt ufundowania go na przesłankach indywidualistycznych. Dowodzi się, że bynajmniej nie służą one ograniczeniu aktywności państwa, lecz uniezależnieniu jednostek od naturalnych wspólnot, których są członkami, to zaś możliwe jest jedynie dzięki państwu. Z tego też względu indywidualizm musi oznaczać nie redukcję, lecz rozrost funkcji państwa, które staje się oparciem dla jednostki chcącej wyemancypować się ze wspólnoty.

EN

The paper attempts some clarification of the reason why the liberal movement, when attempting to achieve the republican  idea of  limited government, in fact presided over the creation of an unprecedented growth of the state and its functions. Starting with a comparison of classical and modern republican ideas, the paper analyzes ideas by the philosophers considered to be strong advocates of the modern idea of the minimal state (Phisiocrats, Locke, Kant), showing that their approach to the nature of state intervention was in fact far from what is commonly believed in this respect. The way in which individualism inspires far reaching intervention in family autonomy was subsequently presented in the example of J.S. Mill’s project of the in testacy abolishing as combined with high, progressive  taxation of mortis causa dispositions. Upon this demonstration, it was claimed, the very reason  of the modern state’s dynamic growth was the fact  it was conceptualised on an individualistic premise as to the nature of the human being. In this respect it became clear, individualism is not an adversary of the state, but of a community. In order to emancipate an individual out of the communities it participates in, state agendas must be granted with the far reaching competences. Because of  that,  individualism  inspires  the growth and not a reduction of a state’s activities.

Keywords

PL

Republikanizm; Liberalizm; Indywidualizm; państwo minimum; ingerencja państwa w życie społeczne; Republikanizm; Liberalizm; Indywidualizm; państwo minimum; ingerencja państwa w życie społeczne

EN

Republicanism; Liberalism; minimal state; individualism; state?s interference with social life

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2013
• Volume: 4
• Issue: 7
• Pages: 157-173

Dates

published

2013-06-30

Contributors

author

Aleksander Stępkowski

References

• Bentham, J., 1839, Supply without Burden or Escheat vice Taxation, w: Works of Jeremy Bentham, Part VIII, Edinburgh.
• Bill for the More Effectual Relief of the Destitute Poor in Ireland, „The British and Foreign Review or European Quarterly Journal” 10 (October 1837).
• Blaug, M., 1994, Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, tłum. zbiorowe, PWN, Warszawa.
• Geisen, T., 2005, Państwo socjalne w okresie modernizmu. O powstaniu systemów zabezpieczenia społecznego w Europie, w: Kraus, K., Geisen, T., Piątek K., (red.), Państwo socjalne w Europie. Historia – Rozwój – Perspektywy, Wydawnictwo UMK, Toruń.
• Gray, J., 1994, Liberalizm, Znak – Fundacja Batorego, Kraków.
• Grzybowski, K., 1968, Historia doktryn politycznych i prawnych. Od państwa niewolniczego do rewolucji burżuazyjnych, wyd. 2, PWN, Warszawa.
• Gwiazdowski, R., 2005, Spór o interwencjonizm gospodarczy państwa, „Studia Iuridica” 44.
• Ihering, R. von, 1893, Der Zweck im Recht, Aufl. 3, Leipzig.
• Izdebski, H., 2001, Historia administracji, wyd. 5, Liber, Warszawa.
• Kant, I., 2006, Metafizyczne podstawy nauki prawa, przekł. W. Galewicz, Antyk, Kęty.
• Kant, I., 1797, Metaphysische Anfangsgründe der Rechtslehre, Friedrich Nicolovius, Königsberg.
• Letwin, S.R.L., 2005, On the History of the Idea of Law, ed. N.B. Reynolds, Cambridge UP.
• Mill, J.S., 1965, The Collected Works of John Stuart Mill, Volume III – The Principles of Political Economy with Some of Their Applications to Social Philosophy, V. 2, ed. J.M. Robson, Toronto – London.
• Mohl, R. von, 2003, Encyklopedia umiejętności politycznych, przekł. A. Białecki, opr. A. Bosiacki, Liber, Warszawa.
• Pietrzyk-Reeves, D., 2012, Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Pius XI, 1931, Quadragessimo Anno, tekst łaciński za stroną: <http://www.vatican.va/holy_father/pius_xi/encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_19310515_quadragesimo-anno_lt.html>.
• Radwański, R., 1985, Socjalne państwo prawne w doktrynie RFN 1949-1969, Instytut Śląski, Opole.
• Tocqueville, A. de, 1994, Dawny ustrój i rewolucja, przekł. H. Szumańska‑Grossowa, Znak – Fundacja Batorego, Kraków.
• Tocqueville, A. de, 1987, L’ancien régime et la Révolution, Gallimard.
• Waldron, J., 1984, Theories of Rights, Oxford UP.
• Wołpiuk, J., 2004, U źródeł koncepcji demokratycznego państwa prawnego, „Studia Prawnicze” 3 (2004) s. 17-33.