Współczesne procesy europeizacji prawa w świetle ewolucji ustrojowej państwa nowoczesnego

• Authors: Aleksander Stępkowski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W tekście zaprezentowano współczesne procesy konwergencji narodowych systemów prawnych towarzyszące politycznej integracji Europy jako aspekt szerszych procesów przemieszczania się kompetencji do sprawowania suwerennych prerogatyw na coraz wyższy poziom życia społecznego. Proces ten obserwować można na płaszczyźnie interakcji zachodzących między instytucjami umożliwiającymi, z jednej strony, kontrolę społeczną nad działaniami władzy w wymiarze politycznym, z drugiej zaś strony tymi, które sprawują ją na podstawie kryteriów prawnych (sądy prawa publicznego). Współcześnie, sądy konstytucyjne mające w założeniu stanowić zwieńczenie systemu prawnej kontroli nad władzą polityczną w państwie narodowym okazują się strukturami wspierającymi przekazywanie suwerennych kompetencji poza granice tych państw na rzecz ponadnarodowych struktur politycznych. Odbywa się to poprzez nadawanie postanowieniom narodowych konstytucji znaczenia uwzględniającego treść decyzji politycznych podejmowanych na płaszczyźnie ponadnarodowych organizacji. Pozwala to postrzegać zjawisko europeizacji jako swoiste ponowoczesne signum temporis wieszczące schyłek państwa nowoczesnego. W ramach tego procesu kształtują się, poprzez zasadniczą rekonstrukcję instytucji właściwych nowoczesności, struktury charakterystyczne współczesnym (ponowoczesnym) warunkom społeczno-politycznym. Wydaje się również, że nie da się przeciwdziałać tym procesom na płaszczyźnie politycznej lub prawnej inaczej niż poprzez radykalną zmianę kulturową, nawiązującą w swej treści do przednowoczesnych kategorii intelektualnych. The paper claims that the contemporary europeanization of law is an aspect of a broader political process of the continuing evolution of the political systems of European countries resulting in the transmission of sovereign power to supranational organisations. This is demonstrated through the level of interactions between institutions, providing different means of social control over the activity of the political power. The said interactions concern, on the one hand, institutions performing political control and, on the other hand, courts conducting judicial reviews of the states’ activities. Within this context, constitutional tribunals that were established to accomplish the system of judicial review within the nation-state, looking for additional legitimacy which would allow them to extend their prerogatives, started the process of the subordination of the constitutional provisions that are constructed to common European standards, the content of which is determined on supra-national level. Through this mechanism, the true meaning of national constitutional provisions is becoming more and more determined outside the specific countries. This process is influenced both, by the European Court of Human Rights and by the EU Tribunal of Justice. This allows for the empowering of supra-national structures, transforming modern sovereign nation-states into the parts of what might be called after U. Beck and E. Grande, the postmodern “European cosmopolitan empire.” The process seems to be unavoidable unless a substantial change in European intellectual culture appears.

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2013
• Volume: 4
• Issue: 8
• Pages: 125-145

Dates

published

2013-09-30

Contributors

author

Aleksander Stępkowski

References

• Bakircioglu, O., 2007, The Application of the Margin of Appreciation Doctrine in Freedom of Expression and Public Morality Cases, „German Law Journal” 8, s. 711.
• Beck, U., Grande, E., 2009, Europa kosmopolityczna. Społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności, tłum. A. Ochocki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• de Werd M.F.J.M., 2004, De constitutionele taak van de rechter, w: Bovend'Eert, P.P.T., van den Eijnden, P.M., Kortmann, C.A.J.M., (red.), Grenzen aan de rechtspraak? Political question, acte de gouvernement en rechterlijk interventionisme. Staatsrechtconferentie 2004, Kluwer, s. 94.
• Eissen, M.-A., 1990, Interaction de jurisprudences constitutionnelles nationales et de la jurisprudence et la Cour européenne des droits de l’homme, w: Rousseau, D., Sudre, F., (red.), Conseil constitutionnel et Cour européenne des Droits de l’Homme, STH, Paris.
• Garlicki, L., 1998, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 2, Liber, Warszawa, § 91.
• Heine, E., 1995, Sexual Orientation: A Human Right: An Essay on International Human Rights Law, Martinus Nijhoff Pub., Dordrecht.
• Hurrell, A., 2007, On Global Order: Power Values and the Constitution of International Society, Oxford University Press, Oxford.
• Kant, I., 1984, Uzasadnienie metafizyki moralności, tłum. M. Wartenberg, PWN, Warszawa.
• Klabbers, J., Peters, A., Ulfstein, G., 2009, The Constitutionalization of International Law, Oxford University Press, Oxford.
• Kowalik-Bańczyk, K., 2005, Should We Polish It Up? The Polish Constitutional Tribunal and the Idea of Supremacy of EU Law, „German Law Review” 6.10, s. 1361.
• Lash, S., 1994, Reflexivity and its Doubles, w: Beck, U., Giddens, A., Lash, S., Reflexive Modernization. Politics, Tradition and Aesthetics in the Modern Social Order, Stanford University Press, Stanford.
• Locke, J., 1992, Dwa traktaty o rządzie, tłum. Z. Rau, Warszawa.
• Lyotard, J.-F., Thébaud, J.-L., 1985, Just Gaming, tłum. W. Godzich, Theory and History of Literature, t. 20.
• Łętowska, E., 2005a, „Multicentryczność” systemu prawa i wykładnia jej przyjazna, w: Popiołek, W., Ogiegła, L., Szpunar, M., (red.), Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa profesora Maksymiliana Pazdana, Zakamycze, Kraków.
• Łętowska, E., 2005b, Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, „PiP” 4, s. 3–10.
• Łustacz, Ł., 1968, Ustawa i rozporządzenie w klasycznej doktrynie francuskiej i niemieckiej, PWN, Warszawa.
• Martens, S.K., 2000, De grenzen van de rechtsvormende taak van de rechter, „Nederlands Juristenblad” 75, s. 750.
• Morawski, L., 2001, Co może dać nauce prawa postmodernizm?, TNOiK, Toruń.
• Sadurski, W., 2006, Solange, chapter 3: Constitutional Courts in Central Europe – Democracy – European Union, EUI Working Paper LAW No. 2006/40, dostępny na SSRN: http://ssrn.com/abstract=963757 lub http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.963757 (dostęp:18.09.2013), Florence (EUI), s. 32.
• Sadurski, W., 2009, w: Trzecia Debata Tocqueville’owska. Sąd czy ustawodawca: Legitymizacja sądownictwa konstytucyjnego we współczesnej Europie, Centrum Myśli Polityczno-Prawnej im. Alexisa de Tocqueville’a, Łódź.
• Safjan, M., 2006, Niezależność Trybunału Konstytucyjnego i suwerenność konstytucyjna RP, „PiP” 6, s. 13.
• SK 45/09 OTK-A 2011, Nr 9, poz. 97.
• Stępkowski, A., 2010, Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej. Sądowa kontrola władzy dyskrecjonalnej w Nowoczesnej Europie, Liber, Warszawa.
• Sulikowski, A., 2002, Francuska koncepcja suwerenności i jej ewolucja w procesie integracji europejskiej, „PiP” 8, s. 76-88.
• Tkaczyński, J.W., 2005, Egzekutywa demokratycznego państwa prawa wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych, „Politeja” 2(4), s. 310-313.
• Wojtyczek, K., 2009, Trybunał Konstytucyjny w europejskim systemie konstytucyjnym, „Przegląd Sejmowy” 4(93), s. 188.
• Zakrzewski, W., 1959, Działalność prawotwórcza w świetle teorii niemieckiej, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Żyro, T., 2008, Wola polityczna. Siedem prób z filozofii praktycznej, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.