Suwerenność a kształtowanie się nowożytnego państwa

• Authors: Beata Nuzzo
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Suwerenność jest pojęciem bardzo szerokim i wielowymiarowym, którym posługują się doktryny filozoficzne, polityczne i prawne. Tradycyjne związana jest ona z koncepcją władzy ucieleśnionej w organizacjach terytorialnych, zwanych „państwami”, i znajdującej wyraz w ich działaniach podejmowanych zarówno na płaszczyźnie wewnętrznej, jak i międzynarodowej. W tym znaczeniu suwerenność jest więc zdolnością państwa do sprawowania władzy w sposób samodzielny i niezależny od jakichkolwiek czynników wewnętrznych i zewnętrznych – odpowiada to idei najwyższej, nadrzędnej władzy państwa oraz idei politycznej i formalnej niepodległości poszczególnych państw. Celem artykułu jest ukazanie roli, jaką odegrała suwerenność jako fundamentalna kategoria w procesie konstytuowania się nowożytnego państwa. W momencie, kiedy zniszczona została średniowieczna chrześcijańska jedność oraz współpraca pomiędzy władzą świecką i kościelną, a w życiu publicznym rozpoczęły się procesy sekularyzacji, coraz wyraźniej zaczęła się wyłaniać koncepcja autonomicznego, niezależnego od władz religijnych państwa świeckiego. Koncepcja suwerenności terytorialnej potrzebna była do legitymizacji przemian, jakie dokonywały się wówczas w Europie, i do uzasadnienia absolutystycznych dążeń monarchów, usiłujących z jednej strony uniezależnić się od cesarza i papieża, a z drugiej skoncentrować w swych rękach uprawnienia przynależne stanom. Stała się ona więc immanentną cechą państwa jako organizacji terytorialnej. Stopniowe „zastępowanie imperium i hierarchii anarchią i zasadą suwerennej równości państw” [Czaputowicz 2013, s. 97] sprawiło, iż stała się ona też elementem konstytuującym bezpieczeństwo między państwami europejskimi. W koncepcji suwerenności odnoszonej do państwa zbiegają się więc dwa pojęcia: pojęcie najwyższej władzy w obrębie wspólnoty państwowej i pojęcie niezależności państwa na gruncie wspólnoty międzynarodowej. Sovereignty is a broad and multidimensional term used in philosophy, politics and law. It is traditionally connected with the concept of authority embodied in territorial organizations, called 'states', and expressed in their national and international actions. In this context, sovereignty is the state's ability to exercise power in an autonomous and independent manner; it corresponds to the idea of the highest, superordinate authority of a state and the political and formal idea of its independence. The aim of the article is to analyse the role of  sovereignty as a fundamental category in the process of the development of a modern state. When the medieval Christian unity and the liaison between secular and ecclesiastical authorities were destroyed and the process of secularization was initiated, it became evident that a secular state, autonomous and independent from religious authorities, was beginning to emerge. The concept of territorial sovereignty was needed to legitimize the transformations taking place in Europe at this time and to justify the monarchs' absolute aspirations: they tried, on the one hand, to shed their dependence on the emperor and the Pope, and, on the other hand, to acquire rights belonging to states. The gradual process of 'replacing empires and hierarchies by the anarchy and the rule of sovereign equality of states [Czaputowicz 2013, p. 97] has led to the situation in which sovereignty became a warranty of security among European states. Thus, the concept of sovereignty referring to a state incorporates two separate concepts: the highest political authority within a state community and the state's independence in the international arena.

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2015
• Volume: 6
• Issue: 14
• Pages: 35-55

Dates

published

2015-03-30

Contributors

author

Beata Nuzzo

References

• Anderson, P., 1974, Lineages of the Absolute State, New Left Books, London.
• Anzilotti, D., 1956, Il concetto moderno dello Stato e il diritto internazionale, w: Scritti di diritto internazionale pubblico, Cedam, Padova.
• Badie, B., 1996, La fine dei territori: saggio sul disordine internazionale e sull’utilità sociale del rispetto, Asterios, Triest.
• Baldassarre, A., 1999, La sovranità dal cielo alla terra, w: Metamorfosi della sovranità. Tra Stato nazionale e ordinamneti giuridici mondiali, Edizioni ETS, Pisa.
• Baszkiewicz, J., 1956, Uwagi o uniwersalizmie i koncepcji suwerenności państwowej w feudalnej teorii politycznej do początku XIV w., „Czasopismo Prawno-Historyczne”, VIII, z. 1.
• Baszkiewicz, J., 1998, Myśl polityczna wieków średnich, Poznań.
• Bull, H., 1977, The Anarchical Society. A Study of Order In World Politics, Macmillan, London.
• Calasso, F., 1951, I glosatori e la teoria della sovranità: studio di diritto comune pubblico,
• Guiffrè, Milano.
• Calasso, F., 1954, Medio Evo del diritto. Le fonti, Guiffrè, Milano.
• Chiarelli, G., 1970, Sovranità, w: Novissimo Digesto Italiano, XVII, Utet, Torino.
• Conforti, B., 1982, Lezioni di diritto internazionale, Editoriale Scientifica, Napoli.
• Cortese, E., 1966, Il problema della sovranità nel pensiero giuridico medioevale, Bulzoni, Roma.
• Czaputowicz, J., 2004, Rola państwa w Unii Europejskiej, Centrum Europejskie Natolin, Warszawa.
• Czaputowicz, J., 2013, Suwerenność, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa.
• De Jouvenel, B., 1971, La Sovranità, Giuffrè, Milano.
• Fioravanti, M., 2004, È possibile un profilo giuridico dello Stato moderno?, „Scienza&Politica” vol.16, n.31Foucault, M., 2002, Spazi altri. I luoghi delle eterotopie, Mimesis, Milano.
• Galizia, M., 1951, La teoria della sovranità dal medioevo alla rivoluzione francese, Giuffrè, Milano.
• Gałganek, A., 2008, Westfalia jako metafora genezy w nauce o stosunkach międzynarodowych, w: Pietraś, M., Marzęda, K., (red.), Późnowestfalski ład międzynarodowy, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
• Hinsley, F.H., 1967, Power and Pursuit of Peace, Cambridge University Press, Cambridge.
• Jackson, R., 2011, Suwerenność. Ewolucja idei, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Jackson, R., 2000, The Global Covenant. Human Conduct In a World of State, Oxford University Press, Oxford.
• Mattioni, A., Fardella, F., 2009, Teoria generale dello Stato e della Costituzione. Un’antologia ragionata, Giappichelli Editore, Torino.
• Machiavelli, 2005, Książę. Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem Historii Rzymu Liwiusza, przekł. Cz.Nanke, Unia Wydawnicza „Verum”, Warszawa.
• Martina, G., 1995, Storia della Chiesa. Da Lutero ai nostri giorni. Vol. I. L’eta della reforma, Morcelliana, Brescia.
• Mochi-Onory, S., 1951, Fonti canonistiche della idea moderna dello Stato. Imperium statale-iurisdictio divisa-sovranità, Giuffrè, Milano.
• Pasini, D., 1968, Riflessioni in tema di sovranità, Guiffrè, Milano.
• Poggi, G., 2010, Państwo. Jego natura, rozwój i perspektywy, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa.
• Pollard, A., 1948, Factors in Modern History, Constable, London.
• Schmitt, C., 1991, Il nomos della terra nel diritto internazionale dello “jus publicum Europeaum”, Giuffrè, Milano.
• Silvestri, G., 2005, Lo Stato senza Principe. La sovranità dei valori nelle democrazie pluraliste, G. Giappichelli Editore, Torino.
• Simmel, G., 2003, Ventura e sventura della modernità, w: Alferj, P., Rutigliano, E., (red.), Antalogia degli scritti sociologici, Bollati Boringhieri, Torino.
• Sovranità (Storia), 1990, w: Enciclopedia del diritto, XLIII, Giuffrè, Milano.
• Tarello, G., 1976, Storia della cultura giuridica moderna. Assolutismo e codificazione del diritto, Il Mulino, Bologna.
• von Gierke, O., 1987, Political Theories of the Middle Age, Cambridge.
• Wight, M., 1977, Systems of State, Leicesters University Press, Oxford.