Suwerenność podmiotu moralnego a suwerenność dobra

• Authors: Marcin Mariusz Baran

Title variants

EN

SOVEREIGNTY OF MORAL AGENT AND SOVEREIGNTY OF GOOD

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego artykułu jest zbadanie przyczyn, dla których nowożytne pojęcie suwerennościlub autonomii podmiotu moralnego wydaje się nie do pogodzenia z koncepcją realnie istniejącego suwerennego dobra. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Wynikającym z tego problemem badawczym jest ustalenie źródeł motywacji stojących za ograniczeniem współczesnej refleksji etycznej. Autor posługuje się w tym celu metodą interpretacyjną zainspirowaną przez Charlesa Taylora. Polega ona na wskazaniu motywacji moralnych stojących za konkretnymi poglądami w dziedzinie filozofii moralnej. PROCES WYWODU: Na początku autor identyfikuje motywacje stojące za dwojakim ograniczeniem współczesnej refleksji etycznej. Po pierwsze, za zawężeniem jej głównie do rozważań dotyczących moralnej powinności. Po drugie, do uniemożliwienia etyce odniesienia do jakiegokolwiek obiektywnego źródła moralności istniejącego niezależnie od ludzkiego podmiotu moralnego – obiektywnego Dobra, wartości czy Boga. Idąc za inspiracją Taylora, który odwołuje się do Iris Murdoch, podane zostają najpierw dwie przyczyny pierwszego ograniczenia: afirmacja zwyczajnego życia oraz niezaangażowany rozum. Następnie jako przyczyna niemożności sensownego odniesienia rozważań etycznych do jakiegokolwiek obiektywnego dobra istniejącego realnie poza ludzkim podmiotem wskazano siłę oddziaływania „mitu oświecenia” i wynikającej z niego „metafizyki świata nowożytnego”. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przeprowadzona analiza doprowadza autora do stwierdzenia, że główną przyczyną niemożności pogodzenia pojęcia suwerenności podmiotu moralnego z koncepcją realnie istniejącego suwerennego dobra jest „mit oświecenia” oraz „metafizyka świata nowożytnego”. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Konkluzją artykułu jest stwierdzenie, iż zarówno „mit oświecenia”, jak i „metafizyka oświecenia” są w dużym stopniu przyjmowane bezkrytycznie jako założenia refleksji etycznej. Konieczna jest ich artykulacja i weryfikacja, do czego niniejszy artykuł jest skromnym przyczynkiem i wezwaniem.  

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The following article aims to identify the main reasons that make it impossible to reconcile the modern notion of sovereignty or autonomy of the moral agent with the notion of the really existing sovereign good. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main emerging research problem is to identify the sources of motivation behind the limitation of modern ethical thinking. For this purpose the author implements the interpretive stance inspired by Charles Taylor. It consists in exploring the moral motivation underpinning particular views on moral philosophy. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: It begins by indicating the motivations that fuel the twofold limitation of the good part of modern ethical thinking. The first restriction consists in reducing moral philosophy to questions of making any serious reference in ethical considerations to an objective moral source which exists independently from the human agent, be it Good, value or God. Following Taylor, who draws on Iris Murdoch, there are listed two reasons for the first limitation: the affirmations of ordinary life and the disengaged reason. As for the second restriction the influence of the “Enlightenment myth” and the “metaphysics of the modern world” which is implied by it are indicated as its determinants. RESEARCH RESULTS: The analysis brings the author to conclusion that that the main reasons for the impossibility of a reconciliation between the sovereignty of the moral agent and the notion of a really existing sovereign good are the “Enlightenment myth” and the “metaphysics of the modern world”. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The article concludes with the observation that either the “Enlightenment myth” or the “metaphysics of the modern world” are vastly uncritically assumed in contemporary ethical thinking. It is necessary to articulate and verify them, to which this article is a modest contribution and exhortation.

Keywords

PL

suwerenność; autonomia; dobro; źródła moralności; moralna powinność; suwerenność; autonomia; dobro; źródła moralności; moralna powinność

EN

sovereignty of moral agent; autonomy; sovereignty of good; moral sources; moral obligation

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2016
• Volume: 7
• Issue: 18
• Pages: 91-105

Dates

published

2016-11-18

Contributors

author

Marcin Mariusz Baran

References

• BIBLIOGRAFIA
• Adams, R. M., 1999, Finite and Infinite Goods: A Framework for Ethics, Oxford University Press, New York.
• Grotius, H., 2005, De iure belli ac pacis, red. P. C. Molhuysen, The Lawbook Exchange, Ltd., Clark, NJ.
• Hare, J. E., 2001, God's Call, William B. Eerdmans Publishing Company, Grand Rapids, Michigan.
• Hare, J. E., 2009, God and Morality: A Philosophical History, Wiley-Blackwell, The Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex.
• Kant, I., 1993, Religia w obrębie samego rozumu, tłum. A. Bobko, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
• Korsgaard, Ch., M., The Sources of Normativity, Cambridge University Press, Cambridge 1996.
• Locke, J., 1992, Dwa traktaty o rządzie, przeł. Z. Rau, PWN, Warszawa.
• Murdoch, I., 1993, Metaphysics as Guide to Morals, Penguin Books, London.
• Murdoch, I., 2001, Sovereignty of Good, Routledge Classics, London and New York.
• Taylor, Ch., 1989, Sources of the Self: The Making of the Modern Identity, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.
• Taylor, Ch., 1995, Overcoming Epistemology, in: Philosophical Arguments, Harvard University Press, Cambridge.
• Taylor, Ch., 2007, A Secular Age, Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.
• Taylor, Ch., 2010, Nowoczesne imaginaria społeczne, przeł. A. Puchejda i K. Szymaniak, Wydawnictwo „Znak”, Kraków.
• Taylor, Ch., 2011a, Iris Murdoch and Moral Philosophy, in: Dilemmas and Connections, Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, s. 3-23.
• Taylor, Ch., 2011b, Die Blosse Vernunft (“Reason Alone”), in: Dilemmas and Connections, Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, s. 326-346.
• Taylor, Ch., 2011c, Perils of Moralism, in: Dilemmas and Connections, Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, s. 347-366.
• Wittgenstein, L., 1972, Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz, PWN, Warszawa.