Senat jako efekt kompromisu politycznego

• Authors: Krystyna Leszczyńska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest opis przebiegu dyskusji oraz analiza rezultatów osiągniętych kompromisów dotyczących włączenia Senatu RP do polskiego porządku konstytucyjnego w latach: 1921, 1989 i 1997. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Podstawowym problemem publika¬cji jest analiza uwarunkowań politycznych, które przesądziły o istnieniu Senatu wyposażonego w dość ograniczone uprawnienia. Zastosowano następujące metody badawcze: wybrane metody historyczne, metodę systemową, metodę instytucjonalno-prawną, metodę porównawczą. PROCES WYWODU: Wywód składa się z trzech zasadniczych części przed¬stawionych w sposób chronologiczny. Zaprezentowano przebieg sporów doty¬czących przywrócenia Senatu w okresie prac nad konstytucją z 1921 r., rozmów przy okrągłym stole oraz prac nad konstytucją z 1997 r., a następnie wyekspo-nowano polityczne i konstytucyjne rezultaty osiągniętych kompromisów. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Decyzja o włączeniu Senatu do pol¬skiego porządku konstytucyjnego w 1921 r. miała charakter kompromisu, który pozwolił w ogóle na uchwalenie konstytucji marcowej, oraz była częścią konsen¬susu umożliwiającego zawarcie porozumienia przy okrągłym stole, a następnie uchwalenia konstytucji w 1997 r. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Żaden inny organ władzy publicznej w naszym państwie nie był tak mocno jak Senat kontestowany. Mimo że izba druga wpisała się w polski system polityczny, to nadal pojawiają się wątpliwości dotyczące zasadności jej funkcjonowania w kształcie ustalonym po 1989 r. Określenie roli Senatu „na nowo” wymaga zmiany konstytucji.

Keywords

PL

Senat RP; kompromis polityczny; struktura parlamentu; dwuizbowość; jednoizbowość

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2018
• Volume: 9
• Issue: 27
• Pages: 159-173

Dates

published

2018-11-30

Contributors

author

Krystyna Leszczyńska

References

• Ajnenkiel, A. (1989). Historia Sejmu Polskiego, t. 2, cz. II – Rzeczpospolita. Warszawa: PWN.
• Ajnenkiel, A. (2003). Spór o istnienie Senatu w procesie stanowienia kon¬stytucji z 1921 r. W: Senat w II i III Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały z konferencji zorganizowanej pod patronatem Marszałka Senatu RP prof. Longina Pastusiaka w 80. rocznicę pierwszego posiedzenia Senatu w II RP 27 listopada 2002 r. Warszawa: Kancelaria Senatu.
• Banaszak, B. (1994). Czy w Polsce potrzebna jest druga izba? W: Problem zasadności istnienia dwuizbowego parlamentu w Polsce. OT-83. Warszawa: Biuro Studiów i Analiz Kancelarii Senatu.
• Ciemniewski, J. (2010). Dwuizbowość w systemie konstytucyjnym III Rzeczypospolitej. Przegląd Sejmowy, 100, 5, 53.
• Chruściak, R. (2002). Sejm i Senat w Konstytucji RP z 1997 r. Powstawanie przepisów. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Chruściak, R. (2006). Dwuizbowość parlamentu. W: Z. Jarosz (red.), Parlament. Model konstytucyjny a praktyka ustrojowa. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• ---
• Czajowski, J. (1999). Senat Rzeczypospolitej Polskiej pierwszej kadencji 1922- 1927. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe
• Dobrowolski, M. (2003). Zasada dwuizbowości parlamentu w polskim prawie konstytucyjnym. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Gwiżdż, A. (1990). Sejm i Senat 1989-1990, XXXII Ogólnopolska Sesja Katedr i Zakładów Prawa Państwowego – Konstytucja po nowelizacjach z 1989 r. w praktyce, Popowo koło Warszawy, 31 maja – 3 czerwca 1990 roku. Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Kaczyński, J. (1995). Wizja parlamentu w nowej konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Kamiński, M. (1997). Jak komuniści mogli zachować władzę po Okrą¬głym Stole. Rzecz o (nie)kontrolowanej odwilży, sondażach opinii publicznej i ordynacji wyborczej. Studia Socjologiczne, 145(2), 5.
• Komarnicki, W. (2006). Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system. Reprint dzieła opublikowanego w Wilnie w roku 1937. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006.
• Komisja Konstytucyjna Zgromadzenia Narodowego, Biuletyn XII. (1996). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Krukowski, S. (1977). Geneza konstytucji z 17 marca 1921 r. Warszawa: LSW.
• Leszczyńska, K. (2015). Senat Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1989-2011. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Łabędź, K. (1996). Pomysły na parlament w „przerwie na wolność” (1980-1981). W: M. Grzybowski (red.), Model polskiego parlamentu. Kraków: PiT Piotr Drapa, 103.
• Maj, E. (2000). Związek Ludowo-Narodowy 1919-1928. Studium z dziejów myśli politycznej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Mojak, R. (1998). Transformacja ustroju politycznego w latach 1989-1997. W: W. Skrzydło (red.), Prawo konstytucyjne. Lublin: Morpol, 81.
• Okrzesik, J. (2003). Polityczny kontekst debaty o miejscu Senatu w systemie politycznym Polski w latach 1918-1989. W: J. Liszka (red.), Polityka a przemiany czasu. Zbiór studiów politologicznych. Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Bankowości i Finansów w Bielsku-Białej.
• Osękowski, Cz. (2000). Referendum 30 czerwca 1946 roku w Polsce. War¬szawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Pastusiak, L. (2003). Senat w II i III Rzeczypospolitej Polskiej. Materiały z konferencji zorganizowanej pod patronatem Marszałka Senatu RP prof. Longina Pastusiaka w 80. rocznicę pierwszego posiedzenia Senatu w II RP 27 listopada 2002 r. Warszawa: Kancelaria Senatu.
• Porozumienia okrągłego stołu 6 luty – 5 kwietnia 1989 r. Dyskusja plenarna – Dokumenty – Notki biograficzne. (1989). Warszawa: Rada Krajowa PRON.
• Programy partii i stronnictw politycznych w Polsce w latach 1918-1939. (1993). Wybór i oprac. E. Orlof, A. Pasternak. Rzeszów: WSP w Rzeszowie.
• Projekty Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. (1920).
• ---
• Warszawa: Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa.
• Projekty Konstytucji 1993-1997, cz. 1. (1997). Do druku przygot. R. Chruściak. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Projekty konstytucyjne 1989-1991. (1992). Do druku przygot. M. Kallas. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Sejm IX kadencji, Druk nr 470, 15 marca 1989 r.
• Sejm IX kadencji, Druk nr 472, 15 marca 1989 r.
• Sprawozdanie stenograficzne z 182 pos. Sejmu Ustawodawczego z dnia 5 listopada 1920 r. (1920). Warszawa: Sejm RP.
• Sprawozdanie stenograficzne z 203 pos. Sejmu Ustawodawczego z dnia 27 stycznia 1921 r. (1921). Warszawa: Sejm RP.
• Sprawozdanie stenograficzne z 39 pos. Sejmu PRL IX kadencji z dnia 13 października 1988 r. (1988). Warszawa: Sejm PRL.
• ---
• Sprawozdanie stenograficzne z 15 pos. Sejmu PRL I kadencji z dnia 7 grudnia 1989 r. (1989). Warszawa: Sejm PRL.
• Sprawozdanie stenograficzne z 77 pos. Sejmu RP I kadencji z dnia 10 października 1991 r. (1991). Warszawa: Sejm RP.
• Sprawozdanie stenograficzne Senat z 14 pos. Senatu PRL I kadencji z dnia 7 grudnia 1989 r. (1989). Warszawa: Senat PRL.
• Sprawozdanie stenograficzne z 39 pos. Senatu RP IV kadencji z dnia 3 lipca 1999 r. (1999). Warszawa: Senat RP.
• Sprawozdanie stenograficzne z 29 pos. Senatu RP V kadencji z dnia 28 listopada 2002 r. (2002). Warszawa: Senat RP.
• Trembicka, K. (2003). Okrągły stół w Polsce. Studium o porozumieniu politycznym. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Uchwała III Kongresu Porozumienia Centrum numer 5 w sprawie konstytucji, Warszawa 15 maja 1994, 1, [Archiwum Partii Politycznych] Porozumienie Centrum 1994-1995.
• Zientarski, P.B. (2011). Organizacja wewnętrzna Senatu. Studium prawnoustrojowe. Warszawa: Kancelaria Senatu.