Liberałowie wobec sporów o konstytucję w latach 90. XX wieku w Polsce

• Authors: Danuta Plecka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Celem naukowym poniższej analizy jest zaprezentowanie liberalnych stanowisk i poglądów prezentowanych podczas procesu tworzenia konstytucji z 1997 r. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy dotyczy przede wszystkim wskazania różnorodności stanowisk liberalnych względem poszczególnych kwestii ustrojowych. W analizach zastosowano metodę analizy systemowej oraz metodę porównawczą. PROCES WYWODU: Prawa człowieka były centralną wartością w działalności demokratycznej opozycji w latach 70. i 80. XX w. w Polsce. Dlatego też konieczność ich poszerzenia i urzeczywistnienia oraz konstytucjonalizacji nie była po 1989 r. kwestionowana. Katalog praw człowieka, które miały się znaleźć w konstytucji, nie wywoływał większych sporów. Problem pojawiał się dopiero w momencie szczegółowej analizy kwestii związanych z prawami jednostki. Najwięcej emocji budziły zagadnienia dotyczące konieczności wprowadzenia, czy też pominięcia, wolności indywidualnej, a także prawnej ochrony obywatela przed państwem. Tym samym pojawiało się również pytanie, czy konstytucja ma chronić jednostkę jedynie przed państwem, czy również przed innymi obywatelami. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W konsekwencji przeprowadzonych analiz można stwierdzić, iż w liberalnym nurcie myśli politycznej w Polsce po 1989 r. oprócz ogólnej tendencji ustanowienia konstytucji o liberalnej strukturze występowały różnice dotyczące przede wszystkim stosunku do praw człowieka w sferze ekonomicznej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Różnorodność stanowisk dotyczących zapisów konstytucji przyczyniła się do „rozmycia” liberalnego myślenia na jej temat. W konsekwencji można zauważyć osłabienie liberalnego nurtu w myśli politycznej w Polsce po 1989 r.

Keywords

PL

liberalizm; wolność; prawa człowieka; konstytucja

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2018
• Volume: 9
• Issue: 28
• Pages: 93-107

Dates

published

2019-01-17

Contributors

author

Danuta Plecka

References

• Balcerowicz, L. (1997). Unia Wolności. Gazeta Wyborcza, 21 maja.
• Bayles, M.D. (1974). Criminal Paternalism. W: J. Pennock i J. Chapman (red.), The Limits of Law. New York: Open Press, 36-47.
• Chruściak, R. (1997). Projekty konstytucji 1993-1997. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Chruściak, R. i Osiatyński, W. (2001). Tworzenie konstytucji w Polsce w latach 1989-1997. Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Graczyk, R. (1995). Tyle dla siebie, ile dla innych. Gazeta Wyborcza, 27 września.
• Graczyk, R. (1996). Konstytucja w imię Boga? Gazeta Wyborcza, 9 grudnia.
• Hryniewicz, W. (1993). Kościół, który nie traci nadziei. Rozważania o winie i wiarygodności Kościoła. Znak, 8.
• Karnowska, D. (2005). W kierunku liberalizmu? Recepcja idei liberalnych w Polsce w warunkach transformacji systemowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Król, M. (1994). Po co chłopcu zegarek? Res Publica Nowa, 12.
• Lewandowski, J. (1998). Zanim wybuchnie bomba socjalna. Gazeta Wyborcza, 28 sierpnia.
• Lewandowski, J. (2002). Niech kwitną imperia. Gazeta Wyborcza, 12-13 stycznia.
• Morawski, L. (1998). Prawa jednostki a dobro wspólne (Liberalizm versus komunitaryzm). Państwo i Prawo, z. 11, 26-42.
• Osiatyński, W. (1993). Granice praw i wolności. Gazeta Wyborcza, 10-31 stycznia.
• Osiatyński, W. (1997). Konstytucja na włosku. Gazeta Wyborcza, 9 stycznia.
• Piechowiak, M. (1999). Filozofia praw człowieka. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Sadurski, W. (1992). Racje liberała. Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Sadurski, W. (1995). Bezstronność czy neutralność. Rzeczpospolita, 14 czerwca.
• Sadurski, W. (1996). Konstytucja Muminków. Rzeczpospolita, 10 czerwca.
• Siedlecka, E. (1997). Z rozsądku. Gazeta Wyborcza, 10 kwietnia.
• Stachowski, W. i Wójtowicz, R. (1993). Antynomie transformacji w Polsce: chrześcijaństwo-mniejszości-liberalizm. Warszawa: Wydawnictwo UW.
• Szacki, J. (1997). Liberalizm nie jedno ma imię. Gazeta Wyborcza, 8-9 lutego.
• Szacki, J. (2001). Kłopotliwy dar wolności. Rzeczpospolita, 4 grudnia.
• Szahaj, A. (2000). Jednostka czy wspólnota. Spór liberałów z komunitarystami a „sprawa polska”. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
• Tugendhat, E. (1993). Liberalizm, wolność i zagadnienie ekonomicznych praw człowieka. Kraków: Wydawnictwo UJ.