M. A. Krąpca filozoficzna koncepcja prawa

• Authors: Tomasz Władysław Ćwiertniak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: Przedstawienie filozoficznych podstaw rozumienia prawa w oparciu o wizję człowieka jako spotencjalizowanej osoby, sformułowaną przez M.A. Krąpca. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Współcześnie obserwujemy zdecydowany deficyt rozważań odnośnie filozoficznych podstaw prawa. W celu jego przezwyciężenia należy oprzeć się na rezultatach bazowych dyscyplin filozoficznych: metafizyki oraz antropologii filozoficznej. W niniejszym artykule ukazano, poprzez analizę i syntezę systemową (przy wykorzystaniu techniki badań literaturowych), filozoficzną teorię prawa sformułowaną przez M.A. Krąpca, kontynuatora tradycji filozoficznej Arystotelesa i Tomasza z Akwinu. PROCES WYWODU: Kluczowe dla zaprezentowanej w artykule koncepcji jest filozoficzne ujęcie dobra wspólnego rozumianego personalistycznie, jako analogicznie wspólny wszystkim ludziom cel: aktualizacja potencjalności osobowych człowieka, a więc rozwój moralny, wolitywny i twórczy każdego człowieka. W myśl tej koncepcji przyporządkowanie poszczególnych osób dobru wspólnemu jest podstawą rozumienia prawa jako międzyosobowej relacji nacechowanej powinnością działania (lub zaprzestania działania) ze względu na to przyporządkowanie. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Prawo naturalne, z jego naczelnym nakazem „czyń dobro, a unikaj zła”, jawi się jako najwyższa norma ludzkiego postępowania i podstawa obowiązywalności prawa stanowionego. Nakaz prawa pozytywnego sprzeczny z prawem naturalnym (a więc godzący w dobro osób) przestaje mieć charakter wiążący. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zaprezentowana w artykule koncepcja M.A. Krąpca, akcentująca związek porządku prawnego z dobrem osoby ludzkiej, pozwala wskazać na podstawy i zarazem granice obowiązywania prawa pozytywnego. Może zatem odegrać doniosłą rolę w przezwyciężeniu wspomnianego deficytu w zakresie filozoficznych podstaw prawa, tym samym zabezpieczając stanowienie prawa przed dowolnością.

Keywords

PL

M.A. Krąpiec; człowiek; społeczeństwo; państwo; prawo

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2019
• Volume: 10
• Issue: 30
• Pages: 127-145

Dates

published

2019-05-08

Contributors

author

Tomasz Władysław Ćwiertniak

References

• Arystoteles (2007). Etyka nikomachejska, tłum. D. Gromska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bała, P., Wielomski A. (2008). Prawa człowieka i ich krytyka. Przyczynek do studiów o ideologii czasów ponowożytnych. Warszawa: Fijorr Publishing.
• Benedykt XVI (2018). Wykład O Wierze, rozumie i uniwersytecie (Ratyzbona, 12 września 2006). W: idem, Poznanie prawdy. Wykłady papieskie. Kraków: Wydawnictwo WAM, s. 25–53.
• ---
• Coreth, E., Schöndorf, H. (2006). Filozofia XVII i XVIII wieku, przeł. P. Gwiazdecki. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Forycki, R. (1999). Kilka uwag o prawie naturalnym. W: M. Szyszkowska (red.), Powrót do prawa ponadustawowego. Warszawa: Wydawnictwo Interlibro, s. 25–46.
• Freeman, M. (2007), Prawa człowieka, przeł. M. Fronia. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
• Gajda, J. (1986). Prawo natury i umowa społeczna w filozofii przedsokratejskiej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Krąpiec, M.A. (1993a). Człowiek i prawo naturalne. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Krąpiec, M.A. (1982). Człowiek i wartości. W: idem, Człowiek – Kultura – Uniwersytet. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 43–57.
• Krąpiec, M.A. (2005). Ja – człowiek. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Krąpiec, M.A. (2000). Ludzka wolność i jej granice. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Krąpiec, M.A. (1978). Metafizyka. Zarys teorii bytu. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Krąpiec, M.A. (1998). O ludzką politykę. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Krąpiec, M.A. (1996). Suwerenność – czyja?. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Krąpiec, M.A. (1993b). Teoria analogii bytu. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Krąpiec, M.A. (1994). Z teorii i metodologii metafizyki. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
• Lekka-Kowalik, A. (2006). Problem obowiązywalności prawa naturalnego – wprowadzenie do dyskusji. W: A. Maryniarczyk, K. Stępień, P. Gondek (red.), Substancja, natura, prawo naturalne, „Zadania współczesnej metafizyki”, nr 8. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, s. 371–374.
• Noras, A.J. (2005). Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Piechowiak, M. (2003). Czy prawo naturalne to zespół norm?. W: F. Lenort (red.), Ecclesiae in iustitia servire. Opuscula Thaddaeo Walachowicz piae memoriae dedicata. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza, s. 11–20.
• Piechowiak, M. (2007). Pozytywizm prawniczy. W: Powszechna Encyklopedia Filozofii, Tom VIII. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, s. 417¬–425.
• Pieper, J. (1985). W obronie filozofii, tłum. P. Waszczenko. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Ratzinger, J. (1970). Wprowadzenie w chrześcijaństwo, tłum. Z. Włodek. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• ---
• Salij, J. (1995). Prawo naturalne a prawo pozytywne. W: idem, Eseje tomistyczne. Poznań: Wydawnictwo W drodze, s. 169–190.
• Skrzydlewski, P. (2006). Analogiczność czy jednoznaczność w interpretacji prawa?. W: A. Maryniarczyk, K. Stępień, P. Gondek (red.), Substancja, natura, prawo naturalne, „Zadania współczesnej metafizyki”, nr 8. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, s. 419–453.
• Skrzydlewski, P. (2013), Antropologiczne i społeczne determinanty prawa. Studium z filozofii prawa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Skrzydlewski, P. (2011). Prawo naturalne a lex iniqua. W: R. Moń, A. Kobyliński (red.), Prawa człowieka i świat wartości. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 117–157.
• Spaemann, R. (2000). Etyka filozoficzna, albo: Czy dobro i zło są względne?.W: idem, Podstawowe pojęcia moralne, przeł. P. Mikulska, J. Merecki. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 7–18.
• Stępień, K. (2006). Pozytywizm prawny wobec prawa naturalnego. W: A. Maryniarczyk, K. Stępień, P. Gondek (red.), Substancja, natura, prawo naturalne, „Zadania współczesnej metafizyki”, nr 8. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, s. 307–327.
• Stępień K. (2015), W poszukiwaniu podstaw racjonalności prawa. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
• Stróżewski, W. (2005). Bóg i świat w myśli św. Tomasza z Akwinu. W: idem, Istnienie i sens. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 81–132.
• Szostek, A. (2006). Prawo naturalne jako podstawa działania człowieka (normatywność natury ludzkiej). W: A. Maryniarczyk, K. Stępień, P. Gondek (red.), Substancja, natura, prawo naturalne, „Zadania współczesnej metafizyki”, nr 8. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, s. 37–53.
• Ślipko, T. (1999). Problem stabilności prawa naturalnego. W: M. Szyszkowska (red.), Powrót do prawa ponadustawowego. Warszawa: Wydawnictwo Interlibro, s. 79–106.
• ---
• Ślipko, T. (2004). Zarys etyki ogólnej. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Tomasz z Akwinu (2014). Traktat o prawie. Summa teologii I–II, q. 90–97, przeł. W. Galewicz. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
• Woroniecki, J. (2013). Katolicka etyka wychowawcza, Tom I. Lublin: Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej i Wydawnictwo KUL.