„Uśmieszek cudny” czyli Polak a władza w publicystyce Witkacego

• Authors: Wojciech Marcin Kaute
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

CEL NAUKOWY: celem artykułu jest analiza archetypu polskiej kultury politycznej w ujęciu Stanisława Ignacego Witkiewicza. PROBLEM I METODY BADAWCZE: dyskusja nad istotą polskiej kultury politycznej osiągnęła swój kulminacyjny moment w sporze pomiędzy koncepcją Joachima Lelewela z jednej strony i tak zwaną krakowską szkołą historyczną (J. Szujski, S. Tarnowski, S. Koźmian, M. Bobrzyński) z drugiej. Spór ten znany jest jako spór „optymistów” z „pesymistami”. Stanowisko S. I. Witkiewicza wpisuje się w tę dyskusję, przy czym Witkiewicz podąża drogą wyznaczoną przez badaczy krakowskich. Artykuł opiera się na analizie tekstów źródłowych Witkiewicza (Narkotyki, Niemyte dusze) dokonanej w kontekście sporu między „optymistami” i „pesymistami”. PROCES WYWODU: tekst rozpoczyna się od syntetycznej prezentacji głównych stanowisk w sporze o archetyp polskiej kultury politycznej – „optymistów” (w oparciu o najbardziej reprezentatywne ujęcie J. Lelewela) i „pesymistów” (w oparciu o ujęcie M. Bobrzyńskiego). Następnie analizie poddane jest stanowisko S. I. Witkiewicza, konfrontowane na bieżąco z zaprezentowanymi powyżej stanowiskami „optymistów” i „pesymistów”. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: głównym wynikiem analizy naukowej prowadzonej w niniejszym artykule jest jednoznaczna identyfikacja stanowiska S. I. Witkiewicza, jako wpisującego się w ujęcie pesymistyczne. Z jego perspektywy polska kultura polityczna wymaga swoistego „przerobienia”, aby Polska mogła w pełni włączyć się do grupy narodów, reprezentujących współczesną cywilizację europejską. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: we wnioskach autor wskazuje na konsekwencje, jakie wynikają z stanowiska S. I. Witkiewicza: celem dołączenia do narodów europejskich konieczne jest daleko idące zmodyfikowanie, a wręcz odrzucenie tradycji demokracji szlacheckiej. Rodzi to jednak pytanie o to, co po owej modyfikacji/odrzuceniu pozostałoby jeszcze z polskości. Autor wskazuje w ten sposób na wciąż otwarty, jak i na nadzwyczaj ważny i pilny charakter dyskusji nad polskością. SŁOWA KLUCZOWE: Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy), Joachim Lelewel, Michał Bobrzyński, polska kultura polityczna, demokracja szlachecka.

Keywords

PL

Stanisław Ignacy Witkiewicz (Witkacy); Joachim Lelewel; Michał Bobrzyński; polska kultura polityczna; demokracja szlachecka

• Publisher: Akademia Ignatianum w Krakowie
• Journal: Horyzonty Polityki
• Year: 2019
• Volume: 10
• Issue: 30
• Pages: 65-82

Dates

published

2019-05-24

Contributors

author

Wojciech Marcin Kaute

References

• Adamus, J. (1958). Polska teoria rodowa, Łódź. Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
• Bobrzyński, M. (1986). Dzieje Polski w zarysie, Warszawa. Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Bobrzyński, M. (1922). O dawnym prawie polskim, jego nauce i umiejętnym badaniu. Szkice i studia historyczne, t. 2, Kraków. Krakowska Spółka Wydawnicza.
• Bobrzyński, M. (1927) Uwagi pierwsze. Dzieje Polski w zarysie. T. 2. Wyd. 4. Warszawa-Kraków-Lublin-Łódź-Paryż-Poznań-Wilno-Zakopane. Gebethner i Wolff.
• Lelewel, J. (1855). Uwagi nad dziejami Polski i ludu jej. Polska, dzieje i rzeczy jej. Poznań. Nakładem J. K. Żupańskiego.
• Witkiewicz, S. I. (1979a). Narkotyki. Narkotyki-Niemyte dusze. Warszawa. Państwowy Insty-tut Wydawniczy.
• Witkiewicz, S. I. (1979b). Niemyte dusze. Narkotyki-Niemyte dusze. Warszawa. Państwowy Instytut Wydawniczy