Dlaczego powstają nowe przekłady? Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa w nowym tłumaczeniu na język polski

• Authors: Maria Mocarz-Kleindienst

Title variants

EN

Why Do New Translations Come into Being? Mikhail Bulgakov’s The Master and Margarita in a New Polish Translation

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Teksty literackie cechują się największą spośród wszystkich typów tekstów tendencją do uzyskiwania nowych przekładów. doskonałym przykładem jest powieść Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa, której trzy nowe przekłady ukazały się w ostatnich latach (2016—2017). jednym z nich jest tłumaczenie autorstwa Leokadii, Grzegorza i Igora Przebindów. W niniejszym artykule omówione zostały najważniejsze przesłanki powstania nowego „rodzinnego” przekładu. Refleksji nad celowością doko¬nywania kolejnych przekładów towarzyszyły pytania: jak tłumaczone są takie teksty? jakie strategie stosuje tłumacz? w jakim stopniu uwzględnia on zakładane oczekiwania współczesnych odbiorców? W prezentowanym tekście zaproponowane zostały dwie per¬spektywy badawcze: pierwsza nich stanowi punkt widzenia samych tłumaczy, którzy nowo powstały przekład określają mianem „udomowiony”, druga perspektywa — ba¬dacza — sprowadza się do oceny samego tekstu przekładu w szczególności pod kątem zastosowanych strategii translatorskich (egzotyzacja vs adaptacja), wskazania różnic mię¬dzy najnowszym przekładem a wcześniejszymi tłumaczeniami (Ireny Lewandowskiej i Witolda Dąbrowskiego oraz Andrzeja Drawicza). Analiza samego tekstu przekładu oraz dołączonych do niego paratekstów w postaci licznych przypisów skłania do stwierdzenia, że dominującą strategią jest egzotyzacja.

EN

Literary works tend to be amongst the most often translated texts. A perfect example is Mikhail Bulgakov’s novel The Master and Margarita: over the previous two years (2016-2017) three new translations thereof into Polish appeared, one of them being a translation by Leokadia, Grzegorz, and Igor Przebinda. In this paper, the main reasons for the publication of this new, “family” translation were discussed. The question about the need for makeing new translations was accompanied by other questions: how are such texts translated what strategies are used by the translator?, to what extent does he or she take account of the assumed expectations of contemporary readers? In the presentation, two research perspectives were proposed. The first of them is the translator’s viewpoint, for whom the newly done translation is a domesticated translation. The other perspective, the researcher’s one, consist in analyzing the translated text itself, in particular with regard to the applied translation strategies (exoticization vs. adaptation), indicating the differences between the latest translation and the previous ones (first by Irena Lewandowska and Witold Dąbrowski, and second by Andrzej Drawicz). The analysis of the translated text along with the accompanying paratexts in the form of numerous footnotes leads one to a conclusion that exoticization is a dominant strategy.

Keywords

PL

udomowienie; egzotyzacja; Mistrz i Małgorzata; Michaił Bułhakow

EN

domestication; exoticization; Master and Margarita; Mikhail Bulgakov

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
• Journal: Przekłady Literatur Słowiańskich
• Year: 2018
• Volume: 9
• Issue: 1
• Pages: 267-281

Dates

published

2018

Contributors

author

Maria Mocarz-Kleindienst

References

• Cieślik M., Żebrowska A., 1999: Bułhakow ciągle zachwyca. Wstyd nie znać. Polscy czytelnicy uważają „Mistrza i Małgorzatę” za najważniejszą książkę mijającego stulecia. „Gazeta Wyborcza”, z 7 września, s. 20.
• Fiałkowski T., 2016: Bułhakow pierwszy po Bogu. „Tygodnik Powszechny”. Do¬stępne w Internecie: https://www.tygodnikpowszechny.pl/bulhakow-pierw szy-po-bogu-146092 [dostęp: 30.09.2017].
• Kizeweter M., 2009: Przepis na przypis — o przypisach na podstawie wybranych przekładów anglojęzycznej literatury pięknej na język polski. W: A. Kopczyń¬ski, M. Kizeweter, red.: Jakość i ocena tłumaczenia. Warszawa, Academica Wydawnictwo SWSP, s. 36—63.
• Korcz K., 2016: „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa w Polsce w la¬tach 1969—1989. Poznań, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
• Loewe I., 2007: Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej. Katowice, Wy¬dawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• NDiaye I.A., 2012: Przekład związków frazeologicznych z nominacjami diabła w polskich tłumaczeniach powieści Michaiła Bułhakowa „Mistrz Małgorzata”. „Acta Neophilologica”, t. 14 (2), s. 159—176.
• Przebinda G., 2017: „Sto dwadzieścia jedna Małgorzata”. O tekście pierwszego pol¬skiego przekładu „Mistrza i Małgorzaty”. „Przegląd Rusycystyczny”, nr 2 (158), s. 54—79.
• Urbanek D., 2004: Pęknięte lustro. Tendencje w teorii i praktyce przekładu na tle myśli humanistycznej. Warszawa, Trio.
• Venuti L., 1995: The Translators Invisibility: A History of Translation. London, Routledge.
• Volodzko-Butkevic A., 2012: Polskij Bulgakov (oćerk vospriatia). W: G. Psebin- da, A. Sveżi, red.: Mihail Bulgakov, ego vrema i my. Krakov, Wydawnictwo „Scriptum” Tomasz Sekunda, s. 671—672.
• Warmuzińska-Rogóż J., 2016: Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce. Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Żemła K., 1997: O dwóch przekładach „Mistrza i Małgorzaty” Michaiła Bułha¬kowa. „Opcje”, nr 1, s. 22—25.

Identifiers

ISSN

1899-9417