Włodzimierz Cieński jako kapelan wojskowy

• Authors: Jacek Żurek

Title variants

EN

Włodzimierz Cieński as a military chaplain

Abstracts

EN

The paper describes life and work of father Włodzimierz Cieński (1897-1983), priest of the Roman Catholic Archdiocese of Lviv (1924), member of the Union of Armed Struggle in Lviv (1939-1940), political prisoner in Lviv and Moscow (1940-1941), chief/deputy chief of the Catholic chaplaincy of the Polish Armed Forces in the USSR (1941-1942), Polish Armed Forces in the East (1942-1943) and the Polish II Corps (1943-1946), vicar general of the field bishop for the troops in the Middle East and Italy (1944-1946), military chaplain in the Polish Resettlement Corps in Great Britain (1946-1949), priest of the Polish Catholic Mission in England and Wales (1949-1954) and a Cistercian-Trappist in Normandy (1955-1983). The article also presents the origins behind nomination of Major/ Lieutenant Colonel Cieński for head of the Catholic field chaplaincy of the Polish troops in the Soviet Union in 1941. Printed sources include Cieński’s memoirs from 1939-1942 published in episodes in the journal ‚Duszpasterz Polski Zagranicą’ in Rome in 1985-1986.

PL

Artykuł poświęcony osobie księdza Włodzimierza Cieńskiego (1897-1983), duchownego archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego (1924), członka Związku Walki Zbrojnej we Lwowie (1939-1940), więźnia politycznego we Lwowie i w Moskwie (1940-1941), szefa/zastępcy szefa katolickiego duszpasterstwa polowego Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (1941-1942), Armii Polskiej na Wschodzie (1942-1943) i II Korpusu (1943-1946), wikariusza generalnego biskupa polowego dla wojsk na Środkowym Wschodzie i we Włoszech (1944-1946), kapelana wojskowego w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia w Wielkiej Brytanii (1946-1949), duchownego Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii (1949-1954) oraz cystersa-trapisty w Normandii (1955-1983). W artykule przedstawiono genezę nominacji majora/podpułkownika Cieńskiego na stanowisko szefa katolickiego duszpasterstwa polowego wojsk polskich w Związku Radzieckim w 1941 roku na tle biografii tytułowego bohatera. Wśród źródeł drukowanych należy wyróżnić wspomnienia Cieńskiego za lata 1939-1942 wydane w odcinkach w czasopiśmie „Duszpasterz Polski Zagranicą” w Rzymie w latach 1985-1986.

Keywords

PL

Włodzimierz Cieński; Józef Gawlina; Jan Brandys; archidiecezja lwowska; katolickie duszpasterstwo wojskowe; cystersi-trapiści; Związek Walki Zbrojnej; Polskie Siły Zbrojne w ZSRR; Armia Polska na Wschodzie; II Korpus; Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia; Polska Misja Katolicka w Anglii i Walii; Lwów; Moskwa; Buzułuk; Jangijul; Bricquebec

EN

Włodzimierz Cieński; Józef Gawlina; Jan Brandys; Lviv Archdiocese; Catholic military chaplaincy; Cistercian; Trappist; Union for Armed Struggle; Polish Armed Forces in the USSR; Polish Army in the East; II Corps; Polish Resettlement and Deployment Corps; Polish Catholic Mission in England and Wales; Lviv; Moscow; Buzuluk; Yangiyo’l; Bricquebec

• Publisher: Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Journal: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
• Year: 2020
• Issue: 1(13)
• Pages: 79-124

Dates

published

2020

Contributors

author

Jacek Żurek

• Wojskowy Instytut Wydawniczy, Polska

References

• Biskup Józef Gawlina w Związku Sowieckim, oprac. J. Myszor, Warszawa 2013;
• Bocheński J. M., Dziennik czynności Biskupa Polowego W.P. na froncie włoskim 25 II-12 VII 1944, „Duszpasterz Polski Zagranicą” 1986, R. 11, s. 789-816;
• Cieński W., Zapiski z Palestyny (1940-1942), [w:] E. Cieńska-Fedorowicz, Wędrówki niezamierzone, Łomianki [2012], s. 359-381;
• Duszpasterstwo polskie we Francji w świetle korespondencji arcybiskupa Józefa Gawliny i księdza Kazimierza Kwaśnego w latach 1949-1963, oprac. M. Kłakus, Katowice Trans en Provence 2017;
• Gawlina J., In viam pacis. Dziennik Biskupa Polowego Wojska Polskiego 1939-1945, oprac. J. Myszor, Katowice 2019;
• Józef Feliks Gawlina. Biskup Polowy Polskich Sił Zbrojnych, oprac. K. Kunert, Warszawa 2002;
• Korespondencja Augusta Hlonda i Józefa Gawliny w latach 1924-1948, oprac. J. Myszor, J. Konieczny, Katowice 2003;
• Kot S., Listy z Rosji do Gen. Sikorskiego, Londyn 1955;
• Kot S., Rozmowy z Kremlem, Londyn 1959;
• Polskie podziemie 1939-1941. Od Wołynia do Pokucia, t.3, cz. 1, oprac. J. Szapował, J. Tucholski, Warszawa – Kijów 2004;
• Polskie podziemie na terenach Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi w latach 1939-1941, cz. 2, oprac. Z. Gajowniczek i in., Warszawa – Moskwa 2001.
• Borowy W., Zakończenie, „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym] 1986, nr 2 (159), s. 378-380;
• Brzezicki M., Wspomnienie z okresu współpracy ze śp. ks. w Cieńskim w konspiracji, „Biuletyn. Koło Lwowian” [Londyn], czerwiec 1983, nr 45, s. 16-20;
• Cieńska-Fedorowicz E., Wędrówki niezamierzone, Łomianki [2012];
• Cieńska-Fedorowicz E., Z Ewą Cieńską-Fedorowicz rozmawia Karol Chlipalski, „Cracovia Leopolis” (Kraków) 2012, nr 1 (69), s. 20-26;
• Cieński S., Zamykam oczy i widzę..., oprac. M. Pilecka, Dziekanów Leśny [2015];
• Cieński T., Posłowie do pamiętnika ojca, [w:] S. Cieński, Zamykam oczy i widzę..., oprac. M. Pilecka, Dziekanów Leśny [2015], s. 481-517;
• Cieński W., Dalszy ciąg wspomnień z Rosji. Wyprawa duszpasterska do polskiej ludności zesłańczej w Dolinie Fergany, „Marianum w Służbie” [Londyn] 1981, nr 1 (147), s. 7-13;
• [Cieński W.], Wspomnienia ks. Włodzimierza Cieńskiego, [w:] Magdalena z Cieńskich Dubanowiczowa, Rumuńska okupacja Pokucia w 1919 r., „Biuletyn. Koło Lwowian” (Londyn), czerwiec 1983, nr 45, s. 31-32;
• Cieński W., Wspomnienia z Rosji, „Marianum w Służbie” [Londyn] 1980, nr 6 (146), s. 67-79;
• Cieński W., Z dziejów polskiego duszpasterstwa wojskowego (Wspomnienia z lat 1941-1945 od Związku Radzieckiego do Wielkiej Brytanii), „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym], cz. 1, Duszpasterstwo wojskowe w Związku Radzieckim 1941-1942, 1985, nr 2 (155), s. 286, 288-333;
• Cieński W., Z dziejów polskiego duszpasterstwa wojskowego (Wspomnienia z lat 1941-1945 od Związku Radzieckiego do Wielkiej Brytanii), „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym], cz. 2, Organizacja pracy duszpasterskiej w Wojsku Polskim w Buzułuku, 1985, nr 3 (156), s. 513-545;
• Cieński W., Z dziejów polskiego duszpasterstwa wojskowego (Wspomnienia z lat 1941-1945 od Związku Radzieckiego do Wielkiej Brytanii), „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym],cz. 3, Praca duszpasterstwa wojskowego na południu Związku Radzieckiego w Jangi-Jul, 1985, nr 4 [157], s. 729-757;
• Cieński W., Z dziejów polskiego duszpasterstwa wojskowego (Wspomnienia z lat 1941-1945 od Związku Radzieckiego do Wielkiej Brytanii), „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym], cz. 4, Arcybiskup Józef Gawlina w Związku Radzieckim, 1986, nr 1 (158), s. 117-133;
• Cieński W., Z dziejów polskiego duszpasterstwa wojskowego (Wspomnienia z lat 1941-1945 od Związku Radzieckiego do Wielkiej Brytanii), „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym], cz. 5, Oczekiwanie i wyjście ze Związku Radzieckiego, 1986, nr 2 (159), s. 363-378, 380-382;
• Cieński W., Z dziejów polskiego duszpasterstwa wojskowego w Związku Radzieckim 1941-1942. Wspomnienia, oprac. J. Wołczański, Lwów – Kraków 2014;
• Dłużewski W., Ojciec Włodzimierz Cieński, „Gazeta Niedzielna” [Londyn], 6 II 1983;
• Dłużewski W., Śp. ks. Włodzimierz Cieński, „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym] 1983, nr 2 (147), s. 296-298;
• Dubanowiczowa M., Na mongolskich bezdrożach. Wspomnienia z zesłania 1940-1942, spisane w 1943-45, Londyn 1974;
• Dubanowiczowie E. i M., Na placówce w Ajaguz. Wspomnienia z zesłania do Kazakstanu 1940-1942 spisane w 1942-1945 r., Londyn 1976;
• Fedorowicz T., Drogi Opatrzności, Lublin 2017;
• Gawlina J., Gorliwość żydowska, bolszewicka i katolicka, „Duszpasterz Polski Zagranicą” [Rzym] 1950, nr 4;
• Gawlina J., Wspomnienia, oprac. J. Myszor, Katowice 2018;
• Lanckorońska K., Wspomnienia wojenne 22 IX 1939-5 IV 1945, Kraków 2003;
• Piechowska W., Początki ZWZ–AK we Lwowie, „Więź” [Warszawa] 1988, nr 6, s. 111-123;
• Zając J., Dwie wojny, t. 2: W Szkocji i na Środkowym Wschodzie, Londyn 1967.
• Bednarski D., Biskup Józef Gawlina jako opiekun Polaków na emigracji, Katowice 2019;
• Biegus Z. i J., Polish Resettlement Camps in England and Wales 1946-1969, bmw. 2013;
• Działania 2 Korpusu we Włoszech, red. S. Biegański i in., t. 1, Londyn 1963;
• Faryś J., Wątor A., Edward Dubanowicz. Biografia polityczna, Szczecin 1994;
• Gula J., The Roman Catholic Church in the History of the Polish Exiled Community in Great Britain, London 1993;
• Historia duszpasterstwa wojskowego na ziemiach polskich, red. J. Ziółek, Lublin 2004;
• Kantak K., L’Aumônerie Militaire Polonaise en U.R.S.S. (1941-1942), [w:] Sacrum
• Poloniae Millenium. Rozprawy – szkice – materiały historyczne, t. 7-9, Rzym 1962, s. 325-446;
• Karolczak K., Rodzina Dzieduszyckich herbu Sas w XIX i XX wieku. Linia starsza. Potomkowie Tadeusza Gerwazego, Warszawa 2013;
• Krasnodębski J. J., Ks. prałat pułkownik Włodzimierz Cieński, [w:] Duchowieństwo polskie w świecie. Materiały VII Międzynarodowego Sympozjum Biografistyki Polonijnej, red. A. i Z. Judyccy, Toruń 2002, s. 149-154;
• Krzeczunowicz K., Fundacja Abrahamowiczów, „Wiadomości” [Londyn] 1981, nr 2 (1815), s. 15-16;
• Lwów. Miasto, społeczeństwo, kultura. Studia z dziejów Lwowa, t. 5: Ludzie Lwowa, red. K. Karolczak, Kraków 2005;
• Markert A. E. (Wasilewska A.), Polsce Wierna. Władysława Piechowska 1900-1987.
• Żołnierz i twórczyni kobiecych organizacji wojskowych, Pruszków 2003;
• Mazur G., Skwara J.,Węgierski J., Kronika 2350 dni wojny i okupacji Lwowa 1 IX 1939 – 5 II 1946, Katowice 2007;
• Moszumański S., Palski Z., Wojsko Polskie w Iraku. Historia i współczesność, Warszawa 2003;
• Nieznane karty z życia biskupa Józefa Gawliny w świetle dokumentów, red. J. Myszor, przy współudziale D. Bednarskiego, Katowice 2015;
• Pakuza J., Przyczynek do rozważań nad życiem religijnym polskich kobiet zesłanych do Związku Radzieckiego w latach 1939-1945, „Studia Teologiczne” [Białystok – Drohiczyn – Łomża] 2014, t. 32, s. 389-403;
• Pakuza J., Życie religijne wygnańców polskich w Związku Sowieckim w latach 1939-1945 na podstawie wspomnień, Katowice 2018;
• Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. 2: Kampanie na obczyźnie, cz. 2 [1941-1944], oprac. Komisja Historyczna Polskiego Sztabu Głównego w Londynie, Londyn 1975;
• Radomski J. A., Demobilizacja Sił Zbrojnych na Zachodzie w latach 1945-1951, Kraków 2009;
• Rutkowski T. P., Stanisław Kot 1885-1975. Biografia polityczna, Warszawa 2000;
• Siemaszko Z. S., Generał Anders w latach 1892-1942, Londyn – Warszawa 2012;
• Siemaszko Z. S., W sowieckim osaczeniu 1939-1943, Londyn 1991;
• Siomkajło A., Naczelny ogrodnik. Ks. Włodzimierz Cieński, [w:] XXI Sesja Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie, red. M. Jagosz, Rzym – Kraków 1999, s. 295-301;
• Stahl Z., Włodzimierz Cieński – syn Ziemi Lwowskiej, niezłomny kapłan i bohaterski męczennik, „Biuletyn. Koło Lwowian” (Londyn), czerwiec 1983, nr 45, s. 12-16;
• Sword K., Problemy adaptacji i duszpasterstwa Polaków w Wielkiej Brytanii 1945-1950, „Studia Polonijne” (Lublin) 1986, t. 10, s. 261-286;
• Wawer Z., Armia generała Władysława Andersa w ZSRR 1941-1942, Warszawa 2012;
• Wątor A., Ziemianin-polityk Tadeusz Cieński 1856-1925. Z dziejów konserwatyzmu wschodniogalicyjskiego, Szczecin 1997;
• Werra Z., Działalność duszpasterska w 2. Korpusie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie gen. Władysława Andersa 1941-1946, Warszawa 2009;
• Wnuk R., „Za pierwszego Sowieta”. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939-czerwiec 1941), Warszawa 2007;
• Żurek J., Biskup Gawlina jedzie do Rosji, [w:] Studia z historii Kościoła katolickiego w XIX i XX wieku. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Jerzemu Myszorowi, red. D. Bednarski, A. Dziurok, B. Piecha-van Schagen, Katowice 2020, s. 137-176;
• Żurek J., Ks. Włodzimierz Cieński, Żołnierze Wyklęci Niezłomni, Fundacja Łączka, zolnierzeniezlomni.com.pl;
• Żurek J., Ryger T., Kwestia żydowska w Armii Polskiej w ZSRR i biskup polowy Józef Gawlina, „Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej im Marszałka Józefa Piłsudskiego” (Warszawa) 2019, nr 1 (10), s. 121-198.
• Dzwonkowski R., Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS 1939-1988, Lublin 2003;
• Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, t. 1-5, red. K. Dopierała, Toruń 2003-2005;
• Judycki Z. A., Polscy duchowni w świecie. Słownik biograficzny, Kielce 2008;
• Kadrowyj sostaw organow gosudarstwiennoj biezopastnosti SSSR. 1935-1939, oprac. A. N. Żukow i in., 2016, nkvd.memo.ru;
• Mazur G., Węgierski J., Konspiracja lwowska 1939-1944. Słownik biograficzny, Katowice 1997;
• Nota biograficzna, „Duszpasterz Polski Zagranicą” (Rzym), 1985, nr 2 (155), s. 286-287 (Włodzimierz Cieński);
• Pietrow N. W., Kto rukowodił organami gosbiezopastnosti 1941-1954, Moskwa 2010;
• Pietrow N. W., Skorkin K. W., Kto rukowodił NKWD. Sprawocznik 1934-1941, Moskwa 1999;
• Posłowie i senatorowie Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939. Słownik biograficzny, t. 1-4 [A–P], Warszawa 1998-2009;
• Słownik biograficzny duchowieństwa (archi)diecezji katowickiej 1922-2008, red. J. Myszor i in., Katowice 2009;
• Słownik biograficzny duchowieństwa metropolii lwowskiej obrządku łacińskiego ofiar II wojny światowej 1939-1945, red. J. Krętosz, M. Pawłowiczowa, Opole 2007;
• Szwedo B., Kapelani wojskowi na drogach ku niepodległości. Sto biogramów na stulecie Biskupstwa Polowego w Polsce, Warszawa 2019.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2032934