„Waszyngton Polski”. Generał Stanisław Mokronowski – komendant warszawskiego garnizonu w czasie Powstania Kościuszkowskiego 1794 roku

• Authors: Czesław Witkowski

Title variants

EN

“The Polish Washington”. General Stanisław Mokronowski – commander of the Warsaw garrison during the Kościuszko Uprising in 1794

Abstracts

EN

General Stanisław Mokronowski is one of the key figures of the Warsaw Uprising, which took place during the Kościuszko Uprising. In the discussed period, this little-known in the Polish tradition officer served as the commander of the Capital City Garrison. He was recommended for this position by Hugo Kołłątaj, the leader of the Polish Jacobins. By calling him “the Polish Washington” he made it clear that his high military qualifications can tip the conflict scales in favor of The Republic of Poland. As the garrison commander, gen. Mokronowski became known as an efficient organizer and a relentless guardian of discipline and order in the city threatened by Russian military intervention. His tasks included, among others, defense of Warsaw and Mazovia, fortifying the capital city, recruit training, supervising upon garrison’s duty services, providing weapons and ammunition, providing provisioning, maintenance of hospitals. Merits of gen. Mokronowski contributed – after many years – to recognize him as the patron of the Warsaw garrison.

PL

Generał Stanisław Mokronowski należy do grona kluczowych postaci Insurekcji Warszawskiej, do której doszło w czasie Powstania Kościuszkowskiego. W omawianym okresie ten mało znany w polskiej tradycji oficer był komendantem stołecznego garnizonu. Na to stanowisko rekomendował go lider „polskich jakobinów” Hugo Kołłątaj. Nazywając go „Waszyngtonem Polski”, wyraził przekonanie, że wysokie kwalifikacje wojskowe generała mogą przechylić szalę zwycięstwa w konflikcie na stronę Rzeczypospolitej. Pełniąc funkcję komendanta garnizonu, gen. Mokronowski okazał się sprawnym organizatorem i bezwzględnym stróżem dyscypliny oraz porządku w mieście garnizonowym zagrożonym rosyjską interwencją. Do jego zadań należały między innymi: obrona Warszawy i Mazowsza, fortyfikowanie stolicy, szkolenie rekruta, nadzorowanie służb garnizonowych, zapewnienie uzbrojenia, amunicji i aprowizacji, utrzymanie szpitali. Zasługi gen. Mokronowskiego przyczyniły się – po wielu latach – do uznania go za patrona warszawskiego garnizonu.

Keywords

PL

Mazowsze; Warszawa; garnizon; Wojsko Polskie; Powstanie Kościuszkowskie; Tadeusz Kościuszko; Insurekcja Warszawska

EN

Mazovia; Warsaw; garrison; Polish Army; the Kościuszko Uprising; Tadeusz Kościuszko; the Warsaw Uprising 1794

• Publisher: Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Journal: Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
• Year: 2021
• Issue: 1(15)
• Pages: 35-48

Dates

published

2021

Contributors

author

Czesław Witkowski

References

• AGAD, AKP, ks. 270, k. 160;
• AGAD, AKP, ks. 270, k. 236.
• Wolność, całość i niepodległość (1794). Powstanie kościuszkowskie w dokumencie archiwalnym, oprac. B. Sobolowa, Warszawa 1985.
• Prądzyński I., Pamiętniki, Kraków 1909, t. 3.
• Encyklopedyja powszechna, wyd. S. Orgelbrand, t. IX, Warszawa 1862.
• Bauer K., Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego, Warszawa 1981;
• Bucholc-Srogosz K., Departament Wojskowy Rady Nieustającej w latach 1775-1789 i 1793-1794, Poznań 2007;
• Cieślikowa A. J., O człowieku, który się nie zgadzał. Biografia pułkownika Januarego Grzędzińskiego, Warszawa 2009;
• Frančić M., Insurekcja kościuszkowska, Kraków 1988;
• Giedroyć F., Służba zdrowia w dawnem wojsku polskim, Warszawa 1927;
• Giergielewicz J., Zarys historii korpusu inżynierów w epoce Stanisława Augusta, Warszawa 1933;
• Herbst S., Obrona Warszawy 12.VII – 6. IX 1794, [w:] Z bohaterskiej przeszłości Warszawy, Warszawa 1961;
• Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794, Warszawa 1983;
• Kieniewicz S., Zahorski A., Zajewski W., Trzy powstania narodowe: kościuszkowskie, listopadowe, styczniowe, red. W. Zajewski, Warszawa 1997;
• Krzyżewski, J. R., Garnizon m.st. Warszawy i jego komendanci, Warszawa 2011;
• Polska sztuka wojenna w okresie powstania kościuszkowskiego, oprac. A. Zahorski, Warszawa 1960;
• Stawecki P., Generałowie polscy. Zarys portretu zbiorowego 1776-1945, Warszawa 2010;
• Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794, Warszawa 1994;
• Tokarz W., Insurekcja warszawska (17-18 kwietnia 1794 r.), Warszawa 1950;
• Witkowski C., Garnizon Warszawa 1918-1939, Oświęcim 2014;
• Zahorski A., Warszawa jako ośrodek polskiego przemysłu zbrojeniowego w powstaniu 1794, [w:] Z bohaterskich dziejów Warszawy 1794-1864. Praca zbiorowa,
• Zahorski A., Warszawa jako ośrodek polskiego przemysłu zbrojeniowego w powstaniu 1794, [w:] Z bohaterskich dziejów Warszawy 1794-1864. Praca zbiorowa, Warszawa 1961;
• Zahorski A., Warszawa w powstaniu kościuszkowskim, Warszawa 1985.
• PSB, Mokronowski (Mokronoski) Stanisław, oprac. A. Zahorski, Wrocław [i inne] 1976;
• Stasiński A., Dowództwo Garnizonu Warszawa – tradycje i dzień dzisiejszy, „Wiedza Obronna” 2008, nr 1.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2027319