Who Is Lying About Where “Russia” Lies? Some Notes on 16th-century Polish Ghostmapping of Muscovy

• Authors: Grzegorz Franczak

Abstracts

EN

This paper focuses on one particular aspect of the way in which 16th-century Polish authors ghostmapped the European East: the semantics assumed by the choronym “Russia” in Renaissance cartography which reflected the long‐lasting rivalry between Polish-Lithuanian Commonwealth and Muscovy for the possession of the territories of the former Kievan Rus’. After a brief sketch of the theoretical and historical framework, I provide an overview of European cartographical texts, from Beneventano to Waldseemüller and Mercator, influenced by the Polish ghostmappers of Muscovy – Wapowski, Miechowita, and Strubicz – who tried to narrow the toponym “Russia” to the lands controlled by Poland and Lithuania.aciej Miechowita, Bernard Wapowski.

Keywords

EN

Muscovy; Renaissance cartography; ghostmapping; Maciej Miechowita; Bernard Wapowski

• Publisher: Associazione Italiana Polonisti (AIP)
• Journal: pl.it / rassegna italiana di argomenti polacchi
• Year: 2021
• Issue: 12
• Pages: 133-162

Dates

published

2021

Contributors

author

Grzegorz Franczak

• University of Milan

• https://orcid.org/0000000335800166

References

• Beneventano M., Wapowski B. (1507), Tabvla moderna Polonie, Vngarie, Boemie, Germanie, Rvssie, Lithvanie, in: Ptolemaeus C., Geographiae, Bernardino Vitali, Romae, Muzeum Polskie w Rapperswilu, inv. 00100-04939, <https:// mapy.muzeum-polskie.org/katalog-map-crp/tabvla-moderna-polonie-vngarie-boemie-ger-manie-rvssie-lithvanie> [accessed: 16.05.21].
• Fra Mauro (1459), Il Mappamondo, Biblioteca Nazionale Marciana in Venice, inv. 106173, <https://marciana.venezia.sbn.it/la-biblioteca/il-patrimonio/patrimonio-librario/il-mappamondo-di-fra-mauro> [accessed: 08.02.21].
• Gerritsz H. (1614), Tabvla Rvssiae, Willem Janszoon Blaeu, Amsterdam, Library of Congress,<https://www.loc.gov/resource/gdclccn.2018693876/?-sp=1&r=-0.323,-0.031,1.797,0.889,0> [accessed: 16.05.21].
• Jenkinson A. (1562), Nova absolvtaque Rvssiae, Moscoviae et Tartariae descriptio, Clemens Adamus, Londini [London], Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, inv. 9590-IV.C, <https://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/publication/40164/edition/40845/content> [accessed: 06.02.21].
• Jenkinson A., Ortelius A. (1570), Rvssiae, Moscoviae et Tartariae descriptio, in: Ortelius A., Theatrum orbis terrarum, Aegidius Coppenius, Antverpiae: 46, Library of Congress, inv. G1006.T5 1570b, <https://www.loc.gov/resource/g3200m.gct00003/?sp=108&r=0.237,0.275,0.528,0.261,0> [accessed: 09.03.21].
• Makowski T., Strubicz M. (1613) Magni Dvcatvs Lithvaniae caeterarvmque regionvm illi adiacentivm exacta descriptio, Hessel Gerritsz, Amsterdam, Herzogin Anna-Amalia Bibliothek in Weimar, inv. Kt 237201 S.
• Makowski T., Strubicz M. (1631), Magni Dvcatvs Lithvaniae caeterarvmque regionvm illi adiacentivm exacta descriptio, Hessel Gerritsz & Willem Janszoon Blaeu, Amsterdam, Barry Lawrence Ruderman Antique Maps Inc., stock 25991,<https://www.raremaps.com/gallery/detail/25991/magni-ducatus-lithuaniae-caeterarumque-regionum-illi-adjacen-blaeu-gerritsz> [accessed: 16.05.21].
• Mercator G. (1569), Nova et avcta orbis terrae descriptio ad vsvm nauigantivm emendate accomodata, Duisburgi Clivorum. Universitätsbibliothek Basel, inv. Kartenslg AA 3-5, <https://www.e-rara.ch/bau_1/doi/10.3931/erara-25290> [accessed:10.02.21].
• Mercator G. (1595a), Lithvania, in: id., Atlas sive Cosmographicae meditationes de fabrica mundi et fabricati figura, Albertus Busius, Duisburgi Clivorum [Duisburg]: XXVII, Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, inv. A-123-V, <https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/67067/edition/73830/content> [accessed: 08.02.21].
• Mercator G. (1595b), Rvssia cum confinijs, in: Id., Atlas sive Cosmographicae meditationes de fabrica mundi et fabricati figura, Albertus Busius, Duisburgi Clivorum [Duisburg]: XXVI, Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, inv. A-123-V, <https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/67067/edition/73830/content> [accessed: 08.02.21].
• Münster S. (1540), Polonia et Vngaria XX Nova Tabvla, in: Ptolemaeus C., Geographia universalis vetus et nova, Heinrich Petri, Basileae, David Rumsey Map Collection: <https://www.davidrumsey.com/luna/servlet/detail/RUMSEY~8~1~296586~90067967:Polonia-et-Ungaria-XV-Nova-Tabula?qvq=w4s:/where%2FHungary;lc:RUMSEY~8~1&mi=161&trs=757> [accessed: 16.05.21].
• Olaus Magnus (1539), Carta Marina et Descriptio septemtrionalivm terrarvm ac mirabilivm rervm in eis contentarvm, Veneciis, University of Minnesota Libraries, James Ford Bell Library, inv. Bell Call # 1949 mMa, <https://umedia.lib.umn.edu/item/p16022coll184:7550> [accessed: 12.02.2021].
• Salamanca A. (1548), Tabvla moderna Poloniae, Vngariae, Boemiae, Germaniae, Russiae, Lithvaniae, Biblioteka Narodowa, Warszawa, inv. ZZK 14 601, <https://polona.pl/item/tabvla-moderna-poloniae-vngariae-boemiae-germaniae-rvssiae-lithvae,MTQ4ODM4NTU/0/#info:metadata> [accessed: 16.05.21].
• Strubicz M. (1589), Magni Ducatus Lithuaniae, Livoniae et Moscoviae descriptio, in: Kromer M., Polonia, sive de origine et rebus gestis Polonorum libri XXX, A. Birckman, Coloniae Agrippinae, Eesti Rahvusraamatukogu, inv. b12846235, <https://www.digar.ee/viewer/et/nlib-digar:964/15400> [accessed: 16.05.21].
• Vavassore G. (1530), […] In questa taola se contien la Germania, Ung[aria], Polonia, cum parte de la Flandria, de la Italia, de la Grecia, de la Turchia de la Tartaria, Österreichische Nationalbibliothek, inv. K I 111051, <https:// digital.onb.ac.at/RepViewer/viewer.faces?doc=DTL_6072532&order=1&view=SINGLE> [accessed: 23.06.21].
• Waldseemüller M. (1507), Vniversalis Cosmographia secvndvm Ptholomaei traditionem et Americi Vespvcii aliorvmque lvstrationes, Library of Congress Geography and Map Division, inv. G3200 1507.W3, <https://www.loc.gov/resource/g3200.ct000725C> [accessed: 06.02.21].
• Waldseemüller M. (1513), Tabvla moderna Sarmatie Evr sive Hvngarie, Polonie, Rvssie, Prvssie et Valachie, in: Ptolemaeus C., Geographiae opus, J. Schott, Argentinae [Strasbourg], Biblioteka Narodowa w Warszawie, inv. ZZK 18 598, <https://polona. pl/item/tabvla-moderna-sarmatie-evr-sive-hvngarie-polonie-rvssie-prvssie-et-vvalachie,NjI0NDA3NzM/0/#info:metadata> [accessed: 16.05.21].
• Waldseemüller M. (1516), Carta marina navigatoria, Library of Congress Geography and Map Division, inv. G1015.S43 1517, <https://www.loc.gov/resource/g3200m.gct00046/?st=gallery> [accessed: 19.02.21].
• Wapowski B. (1526), [Tabula Sarmatiae, Regna Poloniae et Ungariae utriusque Valachiae, nec non Turciae, Tartariae, Moscoviae et Lithuaniae partem comprehendens], F. Ungler, Cracoviae. Repro in: Alexandrowicz S. (2012), Kartografia Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku, Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa: 280.
• Wied A. (1555), Moscouia quae et Alba Russia […]. Herzog August Bibliothek, Wolfenbüttel, inv. K 6
• Alexandrowicz S. (2012), Kartografia Wielkiego Księstwa Litewskiego od XV do połowy XVIII wieku, Instytut Historii Nauki PAN, Warszawa.
• Alexandrowicz S., Łuczyński J., Skrycki R. (2017), Historia kartografii ziem polskich do końca XVIII wieku, Wydawnictwo DiG, Warszawa.
• Bagrow L. (1962), At the Sources of the Cartography of Russia, “Imago Mundi”, 16: 33-48.
• Bagrow L. (1975), A History of the Cartography of Russia up to 1600, ed. by H.W. Castner, The Walker Press, Wolfe Island.
• Bely A. (2000), Хроника Белай Русі. Нарыс гисторыі адной геаграфічнай назвы, Выдавецтва “Энцыклапедыкс”, Мінск.
• Berry L.E., Crummey R.O. (1968), Rude and Barbarous Kingdom. Russia in the Accounts of Sixteenth-Century English Voyagers, The University of Wisconsin Press, Madison-Milwaukee-London.
• Birkenmajer L.A. (1901), Marco Beneventano, Kopernik, Wapowski a najstarsza karta geograficzna Polski, Akademia Umiejętności, Kraków.
• Broecke van den M.P.R. (2009), Ortelius’ Theatrum Orbis Terrarum (1570‑1641). Characteristics and development of a sample of on verso map texts, Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, Utrecht.
• Buczek K. (1960), Maciej Miechowita jako geograf Europy Wschodniej, in: Barycz H. (ed.), Maciej z Miechowa (1457-1523). Historyk, geograf, lekarz, organizator nauki, Ossolineum, Wrocław: 75-166.
• Buczek K. (1982), The History of Polish Cartography from the 15th to the 18thCentury, transl. by A. Potocki, Meridian Publishing, Amsterdam.
• Bzinkowska J. (1994), Od Sarmacji do Polonii. Studia nad początkami obrazu kartograficznego Polski, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Chowaniec Cz. (1955), The First Geographical Map of Bernard Wapowski, “Imago Mundi”, 2: 59-64.
• Dalché P.G. (2007), The Reception of Ptolemy’s Geography (End of the Fourteenth to Beginning of the Sixteenth Century), in: Woodward D. (ed.), The History of Cartography, vol. 3: Cartography in the European Renaissance, part 1, The University of Chicago Press, Chicago: 285-364.
• Falchetta P. (2006), Fra Mauro’s World Map, Brepols, Turnhout.
• Falchetta P. (2016), Storia del Mappamondo di Fra Mauro. Con la trascrizione integrale del testo, Imago, Rimini.
• Franczak G. (2017), Filologia mapy. Badanie dawnej kartografii metodą krytyki tekstu na przykładzie toponimii mapy Księstwa Połockiego S. Pachołowieckiego z 1580 roku, “Terminus”, 19, 1 (42): 193-252.
• Franczak G. (2021), Polotia Recepta. Mapa Księstwa Połockiego – teksty i preteksty sporu o władzę, “Terminus”, 23, 2 (59): 97-133.
• Goldenberg L. A. (2007), Russian Cartography to ca. 1700, in: Woodward D. (ed.), The History of Cartography, vol. 3: Cartography in the European Renaissance, part 2, The University of Chicago Press, Chicago: 1852-1903.
• Grala H. (2017), Rzeczpospolita wobec pretensji Moskwy/Rosji do ziem ruskich, in: Adamski Ł. (ed.), O ziemię naszą, nie waszą. Ideowe aspekty procesów narodotwórczych w Europie Środkowej i Wschodniej, Centrum Polsko‑Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, Warszawa: 19-58.
• Harley J.B. (2001), The New Nature of Maps. Essays in the History of Cartography, ed. by P. Laxton, The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
• Jacob Ch. (2006), The Sovereign Map. Theoretical Approaches in Cartography Throughout History, The University of Chicago Press, Chicago-London.
• Łaski J. (1841), De Ruthenorum nationibus earumque erroribus scriptum Johannis de Lasco, in: Turgenev A.J. (ed.), Historica Russiae Monimenta ex antiquis exterarum gentium archivis et bibliothecis deprompta, 1, Edouard Pratz, St. Petersburg: 120-127.
• Łatyszonek O. (2004), From White Russia to Belarus, “Annus Albaruthenicus/Год Беларускi”, 5: 13-47.
• Łatyszonek O. (2006), Od Rusinów Białych do Białorusinów. U źródeł białoruskiej idei narodowej, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Łopatecki K. (2018), Mapy historyczne Polski i Litwy w epoce nowożytnej, “Z dziejów kartografii”, 22: 11-30.
• Licini P. (1988), La Moscovia rappresentata. L’immagine “capovolta” della Russia nella cartografia rinascimentale europea, Edizioni Angelo Guerini e Associati, Milano.
• Michow H. (1884), Die ältesten Karten von Russland. Ein Beitrag zur historischen Geographie, L. Friederichsen & Co., Hamburg.
• Michow H. (1906), Das erste Jahrhundert russischer Kartographie 1525-1631 und die Originalkarte des Anton Wied von 1542, L. Friederichsen & Co., Hamburg.
• Mickiewicz A. (1935), Poems by Adam Mickiewicz, transl. by M.B. Peacock and G. Rapall Noyes, “The Slavonic and East European Review”, XIII, 2: 481-486.
• Miechowita M. (1517), Tractatus de duabus Sarmatiis, Asiana et Europiana, et de contentis in eis, J. Haller, Cracoviae.
• Niedźwiedź J. (2017a), Atlas Księstwa Połockiego Stanisława Pachołowieckiego (1580): propaganda, genologia i tworzenie wiedzy geograficznej, “Terminus”, 19, 1 (42): 127-155.
• Niedźwiedź J. (2017b), Polska szesnastowieczna propaganda wojenna w działaniu: przypadek Atlasu Księstwa Połockiego (1580), “Terminus”, 19, 3 (44): 477-510.
• Niedźwiedź J. (2019a), Mercator’s Lithuanian-Russian Borderlands: Russiae pars amplificata (1595) and Its Polish Sources, “Imago Mundi”, 71, 2: 151-172.
• Niedźwiedź J. (2019b), Poeta i mapa. Jan Kochanowski a kartografia XVI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Pelensky J. (1977), The Origin of the Official Muscovite Claims to the Kievan Inheritance, “Harvard Ukrainian Studies”, 1, 1: 29-52.
• Piechocki K.N. (2015), Erroneous Mappings: Ptolemy and the Visualization of Europe’s East, in: Newman K., Tylus J. (eds.), Early Modern Cultures of Translation, University of Pennsylvania Press, Philadelphia: 76-96.
• Piechocki K.N. (2019), A Border Studies Manifesto: Maciej Miechowita’sTractatus de duabus Sarmatiis (1517), in: Ead., Cartographic Humanism. The Making of Early Modern Europe, The University of Chicago Press, Chicago-London: 68-106.
• Rutkowski H. (2006), Polska na mapie Europy Środkowej z roku 1507, in: Młynarska-Kaletynowa M., Kruppé J., O rzeczach minionych. Scripta rerum historicarum Annae Rutkowska-Płachcińska oblata, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa: 281-293.
• Schilder G. (2013), Monumenta Cartografica Neerlandica, vol. 9: Hessel Gerritsz (1580/81-1632). Master Engraver and Map Maker, Who ‘Ruled’ the Seas, Hes & De Graaf, Houten.Soloviev A. V. (1959), Weiß-, Schwarz- und Rotreußen: Versuch einer historisch‑politischen Analyse, “Jahrbücher für Geschichte Osteuropas”, 7, 1: 1-33.
• Stobniczka J. (1512), Introductio in Ptholomei Cosmographiam, F. Ungler, Cracoviae.
• Szykuła K. (2008), Anthony Jenkinson’s unique wall map of Russia (1562) and its influence on European cartography, “Belgeo”, 3-4: 325-340.
• Szykuła K. (2012), Unexpected 16th Century Finding to Have Disappeared Just After Its Printing – Anthony Jenkinson’s Map of Russia, 1562, in: Bateira C. (ed.), Cartography – A Tool for Spatial Analysis, IntechOpen, London: 119-152.
• Török Z. G. (2007), Renaissance Cartography in East-Central Europe, ca. 1450‑1650, in: Woodward D. (ed.), The History of Cartography, vol. 3: Cartography in the European Renaissance, part 2, The University of Chicago Press, Chicago: 1806-1851.
• Ulewicz T. (2006), Sarmacja. Studium z problematyki słowiańskiej XV i XVI w.; Zagadnienie sarmatyzmu w kulturze i literaturze polskiej (Problematyka ogólna i zarys historyczny, Collegium Columbinum, Kraków.
• Volkov S. (1996), St. Petersburg: A Cultural History, transl. by A.W. Bouis, Sinclair-Stevenson, London.
• Wapowski B. (2019), Bernardi Vapovski de Radochonice Panegyris, in: Głombiowska Z. (ed.), Epinikia orszańskie czyli wiersze o pamiętnej klęsce Moskali, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk: 87-94.
• Wood D. (2010), Rethinking the Power of Maps, The Guilford Press, New York-London.
• Zwoliński P. (1968), Nastarszy świecki druk białoruski (Antwerpia 1542 r.), “Slavia Orientalis”, 17: 463-465.

Identifiers

Biblioteka Nauki

28407912