Wyuczona bezradność w pełnieniu ról społecznych jako efekt stygmatyzacji osób z niepełną sprawnością

• Authors: Lidia Marszałek

Title variants

Wyuczona bezradność w pełnieniu ról społecznych jako efekt stygmatyzacji osób z niepełną sprawnością

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

DOI: 10.19251/sej/2020.11(3) Pomimo wielu zmian w postrzeganiu osób z niepełnosprawnością w ostatnich latach, ciągle jednak daje się zauważyć negatywne podejście niektórych środowisk czy też poszczególnych osób do tej grupy społecznej. Źródła tego podejścia można doszukiwać się w mechanizmach ludzkiego funkcjonowania, wyjaśnianych przez różne koncepcje psychologiczne i socjologiczne. Uruchomienie tych mechanizmów wywołuje negatywne konsekwencje dla rozwoju i życia osób z niepełnosprawnością, często blokując ich indywidualną aktywność i chęć uczestniczenia w życiu społecznym. Prezentowany tekst ma na celu uświadomienie czytelnikom zasad działania tych mechanizmów, gdyż wiedza na ten temat może sprawić, iż wielu ludzi może zdać sobie sprawę z irracjonalności własnych zachowań i zmienić własne podejście do osób z niepełnosprawnością.

EN

DOI: 10.19251/sej/2020.11(3) In recent years, there have been many changes in the perception of people with disabilities. However, you can still notice the negative attitude of some environments or individual people to this social group. The sources of this approach can be traced in the mechanisms of human functioning, explained by various psychological and sociological concepts. Activation of these mechanisms has negative consequences for the development and life of people with disabilities, often blocking their individual activity and willingness to participate in social life. The presented text aims to make readers aware of the principles of these mechanisms, because knowledge on this subject can make many people realize the irrationality of their own behavior and change their own approach to people with disabilities.

• Publisher: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku
• Journal: Społeczeństwo. Edukacja. Język
• Year: 2020
• Volume: 11

Dates

published

2020-10-15

Contributors

author

Lidia Marszałek

• Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku

References

• Alloy, Lauren and Abramson LynnYvonne. 1979. Judgment of contingency in depressed and nondepressed students : Sadder but wiser? Journal of Experimental Psychology. General, 108, 441 – 485.
• Bandura, Albert. 1977. Self-efficacy in human agency, American Psychologist, 37, 122 –147.
• Becker, Howard. 1963. Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance. New York: The Free Press of Glencoe.
• Bettelheim, Bruno. 1989. Rany symboliczne. Tłum. Danek, Danuta. Warszawa: Czytelnik.
• Błeszyńska, Krystyna. 2001. Niepełnosprawność a struktura identyfikacji społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
• http://www.tus.org.pl/uploads/dokumenty/22kroki/13_deklaracja_madrycka.pdf, dostęp 23.04.2020
• Deklaracja z Salamanki, https https://rownosc.info/media/uploads/deklaracja_z_salamanki. pdf dostęp 24.04.2020
• Domachowski, Waldemar i Jolanta Miluska 1984. Teoria atrybucji. W: Z zagadnień psychologii społecznej. red. Waldemar Domachowski, Stanisław Kowalik i Jolanta Miluska. Warszawa: PWN, 120 – 134.
• Freidson, Eliot. 1970. Profession of Medicine: A Study of Applied Knowledge, New York: Dodd Mead.
• Gliszczyńska, Xymena. 1983. Poczucie sprawstwa. W: Człowiek jako podmiot życia społecznego. red. Xymena Gliszczyńska Ossolineum, Wydawnictwo PAN, Wrocław-
• -Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, 133-166.
• Goffman, Erving. 1961. Asylums. Essays on the Social Situation of Mental Patiens and Other Inmates, New York: Anchor Books.
• Hiroto, Donald. 1974. Locus of control and learned helplessness. Journal of Experimental Psychology,102 (2), 187 – 193. doi.org/10.1037/h0035910
• Kofta, Mirosław. 1983. Wolność wyboru. W: Człowiek jako podmiot życia społecznego. red. Xymena Gliszczyńska. Wrocław: Ossolineum, 103–132.
• Kofta, Mirosław. 1991. Człowiek jako przyczyna zdarzeń. W: Złudzenia, które pozwalają żyć. red. Mirosław Kofta i Teresa Szustrowa, Warszawa: PWN, 199–225.
• Lemert, Edwin. 1951. Social Pathology. A Systematic Approach to the Theory of Sociopathic
• Behavior, New York: McGraw – Hill.
• Łoś, Maria. 1976. Teorie społeczeństwa a koncepcje dewiacji. W: Zagadnienia patologii społecznej. red. Adam Podgórecki, Warszawa: PWN, 168-185.
• Manstead, Antony at al. 1996. Psychologia społeczna, redakcja naukowa wydania polskiego
• Janusz Czapiński, Warszawa: Jacek Santorski & Co.
• Miller, Dale and Michael Ross. 1975. Self-serving biases in the attribution of causality: Fact or fiction? Psychological Bulletin, 82, 213 – 225, doi: doi.org/10.1037/h0076486.
• Parsons, Talcott. 1951. The Social System. New York: Routledge and Kagan.
• Prusiński, Tomasz. 2015. Psychologiczne rozumienia wolności. Przegląd prób konceptualizacyjnych. Psychologia wychowawcza, 7, 24 – 44. doi: 10.5604/00332860.1161564
• Przetacznik-Gierowska, Maria i Maria Tyszkowa. 2002. Psychologia rozwoju człowieka, t.1, Warszawa: PWN.
• Roth, Susan and Larry Kubal. 1975. Effect of noncontingent reinforcement on tasks of differing importance: Facilitation and learned helplessness. Journal of Personality
• and Social Psychology, 32, 680 – 691.
• Rotter, Julian. 1954. Social learning and clinical psychology, New York: Englewood Cliffs, Prentice-Hall. Seligman, Martin. 1993. Optymizmu można się nauczyć, tłum. Andezj Jankowski. Media Rodzina of Poznań, Inc., Poznań
• Sędek, Grzegorz. 1983. Przegląd badań i modeli teoretycznych zjawiska wyuczonej bezradności. Przegląd Psychologiczny 26(6), 587 – 610.
• Sędek, Grzegorz. 1991. Jak ludzie radzą sobie z sytuacjami, na które nie ma rady? W: red.
• Mirosław Kofta i Teresa Szustrowa, Warszawa: PWN, 226-248.