Charakter prawny odpowiedzialności sprawcy wykroczenia

• Authors: Przemysław Krawczyk

Abstracts

EN

The author of this study compares two regimes of liability for committing a criminal act – criminal liability and liability of the offender. The deliberations conducted in the article are intended to provide a basis for answering the question – what is the actual nature of the offender's liability, whether it is a sui generis liability regime or a complement to it, and, in a way, a kind of criminal liability sensu largo. Based on the views of doctrine and by commenting the case law, the author draws conclusions which lead to the attribution of “criminal liability” as a largo sense. This has a major impact, not least because the judgments in the judicial proceedings in the case of offences are subject to substantive validity, which means that the prohibition of ne bis in idem within the meaning of Article 17 para 1 point 7 of the Code of Criminal Procedure.

PL

Autor opracowania porównuje dwa reżimy odpowiedzialności za popełnienie czynu zabronionego – odpowiedzialność sprawcy przestępstwa oraz odpowiedzialność sprawcy wykroczenia. Rozważania prowadzone w artykule mają stanowić podstawę do udzielenia odpowiedzi na pytanie – jaki właściwie charakter ma odpowiedzialność sprawcy wykroczenia, czy jest to reżim odpowiedzialności sui generis, czy też stanowi on dopełnienie, oraz niejako rodzaj, odpowiedzialności karnej sensu largo. Rekonstrukcja – w pewnym zakresie – poglądów doktryny oraz judykatury pozwala na sformułowanie wniosku, że „odpowiedzialność wykroczeniowa” jest tak w zasadzie odpowiedzialnością karną sensu largo. Pociąga za sobą doniosłe skutki, już chociażby z uwagi na objęcie prawomocnością materialną orzeczeń wydanych w sądowym postępowaniu w sprawach o wykroczenia, co powoduje obowiązywanie również w ich stosunku zakazu ne bis in idem w rozumieniu art. 17 § 1 pkt 7 Kodeksu postępowania karnego.

Keywords

PL

wykroczenie; występek; zakaz ne bis in idem; prawomocność; zasady odpowiedzialności karnej

EN

offence; misdemeanor; principale ne bis in idem; basis of imputability; prejudicy

• Publisher: Naczelna Rada Adwokacka
• Journal: Młoda Palestra – Czasopismo Aplikantów Adwokackich
• Year: 2023
• Issue: 4
• Pages: 12-32

Dates

published

2023

Contributors

author

Przemysław Krawczyk

• Izba Adwokacka we Wrocławiu

References

• AKTY NORMATYWNE:
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. (Dz.U. nr 78 poz. 483 ze zm.).
• Ustawa z 15.12.1951 r. o orzecznictwie karno-administracyjnym (Dz.U. nr 66 poz. 454 ze zm.).
• Ustawa z 20.05.1971 r. – Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2023 r. poz. 2119 ze zm.).
• Ustawa z 20.05.1971 r. o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń (Dz.U. nr 12 poz. 118 ze zm.).
• Ustawa z 6.06.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.).
• Ustawa z 6.06.1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. z 2022 r. poz. 1375 ze zm.).
• Ustawa z 24.08.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. z 2022 r. poz. 1124 ze zm.).
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 22.03.1928 r. o postępowaniu karnoadministracyjnym (Dz.U. nr 38 poz. 365 ze zm.).
• LITERATURA:
• Andrejew I., O pojęciu czynu w prawie karnym, „Studia Filozoficzne” 1985, nr 2–3.
• Andrejew I., Podstawowe pojęcia nauki o przestępstwie, Warszawa 1988.
• Bojarski T., Michalska-Warias A. (w:) J. Piórkowska-Flieger, T. Bojarski, A. Michalska-Warias, Kodeks wykroczeń. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2023.
• Daniluk P. (w:) Kodeks wykroczeń. Komentarz do art. 1 k.w., red. P. Daniluk, Warszawa 2019.
• Dębski R., Pozaustawowe znamiona przestępstwa. O ustawowym charakterze norm prawa karnego i znamionach typu czynu zabronionego nie określonych w ustawie, Łódź 1995.
• Ettinger H., Tajemnica zawodowa adwokata, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1908, nr 1.
• Fila K., Porównanie struktury dogmatycznej występku i wykroczenia w kontekście użyteczności konstrukcji czynów przepołowionych, „Palestra” 2020, nr 1.
• Gardocki L., Prawo karne, Warszawa 2011.
• Giezek J. (w:) Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna, red. M. Bojarski, Warszawa 2017.
• Giezek J., O powadze rzeczy osądzonej w ramach konstrukcji czynu ciągłego. Uwagi na marginesie uchwały Sądu Najwyższego z 15 czerwca 2007 r., „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008, z. 1.
• Grzegorczyk T., Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. T. Grzegorczyk, Warszawa 2013.
• Jackowski M., Zasada ne bis in idem w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Państwo i Prawo” 2012, nr 9.
• Jescheck H.H., Lehrbuch des Strafrechts. Allgemeiner Teil, Berlin 1988.
• Kaczmarek T., Spory wokół pojęcia czynu i ich znaczenie dla systemowego objaśniania struktury przestępstwa (w:) Problemy odpowiedzialności karnej. Księga pamiątkowa ku czci profesora Kazimierza Buchały, red. Z. Ćwiąkalski, M. Szewczyk, S. Waltoś, A. Zoll, Kraków 1994.
• Kardas P., Res iudicata a konstrukcja czynu ciągłego, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, z. 2.
• Kładoczny P., Problem odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania karnego w sprawach o wykroczenia (w:) Węzłowe problemy prawa wykroczeń – czy potrzebna jest reforma?, red. M. Kolendowska-Matejczuk, V. Vachev, Warszawa 2016.
• Kolendowska-Matejczuk M., Problematyka zgodności z zasadą ne bis in idem rozwiązania przyjętego w art. 10 § 1 kodeksu wykroczeń, „Palestra” 2015, nr 9–10.
• Kolendowska-Matejczuk M., Warchoł M., Problematyka braku przesłanki znikomej społecznej szkodliwości czynu jako wyłączającej odpowiedzialność za wykroczenie, „Przegląd Sądowy” 2015, nr 3.
• Konieczniak P., Czyn jako podstawa odpowiedzialności w prawie karnym, Kraków 2002.
• Krawczyk P., Rozważania na temat ciągłości przestępstwa w nawiązaniu do zmian dokonanych w polskim prawie karnym nowelizacją kodeksu karnego z dnia 4 października 2018 roku, „Studenckie Zeszyty Naukowe WPiA UMK” 2020, nr 1.
• Makarewicz J., Powrotna fala (projekt ustawy o wykroczeniach), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1930, nr 4.
• Małecki M., Przypisanie winy. Podstawy teorii ekskulpantów, Kraków 2019.
• Marek A., Istota i zasady odpowiedzialności karnej za wykroczenia: na tle ustawy o przekazaniu niektórych drobnych przestępstw do orzecznictwa karno-administracyjnego, „Palestra” 1967, nr 5.
• Marek A., Prawo karne, Warszawa 2005.
• Marek A., Prawo wykroczeń, Warszawa 1996.
• Marek A., Marek-Ossowska A., Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2019.
• Maurach R., Zipf H., Strafrecht. Allgemeiner Teil, red. C.F. Muller, Heidelberg 1992.
• Mącior W., Czyn ludzki i jego znaczenie w prawie karnym. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990.
• Nowe kodeksy, Warszawa 1996.
• Patryas W., Przepisy o odpowiednim stosowaniu przepisów, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2022, nr 84.
• Radecki W., Dezintegracja polskiego prawa penalnego, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 9.
• Radecki W., Reforma prawa wykroczeń, red. P. Daniluk, Warszawa 2019, t. 1.
• Rappaport E. S., Zagadnienie kodyfikacji wykroczeń w ustawodawstwie polskim (autoreferat sprawozdawczy), „Gazeta Sądowa Warszawska” 1929, nr 20.
• Rodzynkiewicz M., Modelowanie pojęć w prawie karnym, Kraków 1998.
• Rusinek M., W sprawie uniewinnienia od zarzutu czynu ciągłego – w związku z artykułem P. Kardasa „Res iudicata a konstrukcja czynu ciągłego”, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, z. 2.
• Siewierski M., Kodeks karny i prawo o wykroczeniach. Komentarz, Warszawa 1965.
• Siwik Z. et al., Prawo o wykroczeniach, red. Z. Siwik, Wrocław 1980.
• Skupiński J., Model polskiego prawa o wykroczeniach, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
• Światłowski A., Ogólne założenia modelu orzekania w sprawach o wykroczenia w Niemczech (w:) Prace poświęcone pamięci Adama Uruszczaka, „Zeszyty Naukowe UJ” 2006, z. 96.
• Świda W., Prawo karne, Warszawa 1970.
• Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie Kodeksu wykroczeń, Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, ustawy o ustroju kolegiów do spraw wykroczeń, Kodeksu pracy i innych ustaw, druk nr 169, Sejm III kadencji.
• Wojtaszczyk A., Zontek W., Czy art. 12 k.k. jest ciągłym problemem?, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2007, z. 2.
• Wolter W., Nauka o przestępstwie. Analiza prawnicza na podstawie przepisów części ogólnej kodeksu karnego z 1969 r., Warszawa 1973.
• Wolter W., O czynie jako działaniu lub zaniechaniu przestępnym, „Państwo i Prawo” 1956, nr 5–6.
• Wróbel W., Zoll A., Polskie prawo karne. Część ogólna, Kraków 2014.
• Wróblewski J., Teoria państwa i prawa, red. J. Wróblewski, Warszawa 1979.
• Zawłocki R., Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym, Warszawa 2007.
• Zoll A., Okoliczności wyłączające bezprawność czynu, Warszawa 1982.
• ORZECZNICTWO:
• Uchwała SN z 5.04.1973 r. (VI KZP 80/72), OSNKW 1973, poz. 72.
• Uchwała SN z 15.06.2007 r. (I KZP 15/07), OSNKW 2007, nr 7–8, poz. 55, LEX nr 270947.
• Wyrok ETPCz z 10.02.2009 r., Zolotuchin przeciwko Rosja, skarga nr 14939/03.
• Wyrok SN z 2.02.2012 r. (IV KK 392/11), OSNKW 2012, nr 5, poz. 50, LEX nr 1162995.
• Wyrok SN z 19.09.2017 r. (IV KK 55/17), LEX nr 2401082.
• Wyrok SN z 11.12.2018 r. (III KK 649/18), LEX nr 2622381.
• Wyrok SN z 30.09.2020 r. (V KK 318/20), LEX nr 3277900.
• Wyrok TK z 24.01.2006 r. (SK 52/04), „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2006, seria A, nr 1, poz. 6.
• Wyrok TK z 15.10.2008 r. (P 32/06), OTK-A 2008, nr 8, poz. 138.
• Wyrok TK z 14.09.2009 r. (Kp 4/09), „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” 2009, seria A, nr 9, poz. 134.

Identifiers

Biblioteka Nauki

55795713