Tanatotopografia pamięci w przestrzeni publicznej Poznania

• Authors: Roman Matykowski , Magdalena Dura

Title variants

EN

Thanatotopography of Memory in the Public Space of Poznań

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Nekropolie i ich lokalizacja w środowisku były przedmiotem tradycyjnych studiów z zakresu geografii religii, jak również badań nad krajobrazem kulturowym. Pojawił się nawet postulat rozwijania dyscypliny szczegółowej - nekrogeografu, zajmującej się m.in. zmianami morfologii krajobrazu cmentarzy. Humanistyczną interpretacją przestrzeni kultury, której składnikiem są nekropolie, zajął się J. Kaczmarek. Według niego „nekropolie są przestrzenią kultury życia”, pozwalającą zachować pamięć o zmarłych w życiu społeczeństwa. Jednakże obok nekropolii we współczesnej przestrzeni kulturowej powstają nowe miejsca pamięci o zmarłych - i pojawia się problem upamiętnienia miejsc związanych ze śmiercią. Układ tych miejsc w przestrzeni publicznej miasta można określić mianem tanatotopologii pamięci. Etymologia tego określenia wywodzi się od greckich słów: thanatos (oznaczającego w mitologii greckiej boga śmierci), topos (oznaczającego miejsce) i logos (oznaczającego naukę). Koncepcja topologii pamięci została zastosowana przez M. Cranga i P.S. Travlou do przedstawienia relacji pomiędzy czasem, miejscem i pamięcią w opisach literackich miast, m.in. spojrzeniu na Ateny przez Flauberta. Określenie to nawiązuje też do rozważań J. Kaczmarka o kontinuum ontologicznym miejsca, w którym wyróżnia on kategorię topologii bycia. Jej zadaniem - według przywołanego autora -jest „określenie istoty miejsca i odkrywanie prawideł pozwalających zrozumieć wydarzanie się miejsca w życiu jednostki, grupy, społeczeństwa”. W przestrzeni publicznej polskich miast pojawiło się w XX w. wiele oznakowanych miejsc śmierci. Jedne z nich są wyrazem pamięci zbiorowej o wydarzeniach historycznych, inne - wyrazem chęci upamiętnienia miejsca śmierci bliskiej osoby przez krąg najbliższej rodziny lub przyjaciół. Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka upamiętnionych miejsc śmierci w przestrzeni publicznej Poznania.

EN

The aim of the study is to characterise the distribution of some places of sudden death in Poznań, especially those commemorating victims of road accidents and casualties of historical events (e.g. the period of the Nazi occupation, the social protests of 1956, and the martial-law period). There is also a survey of some conceptions of cultural geography and associated disciplines dealing with such places.

Keywords

PL

tanatotopografia pamięci; przestrzeń publiczna miasta

EN

thanatotopograhy of memory; monuments; urban public space

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Studia Miejskie
• Year: 2010
• Volume: 2
• Pages: 231-242

Dates

published

2020-10-19

Contributors

author

Roman Matykowski

author

Magdalena Dura