“Sounds that Create the Image.” On Polish and Russian Translations of Alliteration in Pnin by Vladimir Nabokov

• Authors: Olga Letka-Spychała

Title variants

PL

„Dźwięki, które tworzą obraz”. O przekładzie aliteracji w polskiej i rosyjskiej wersji Pnina Vladimira Nabokova

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza i porównanie rozwiązań translatorskich zastosowanych w przekładzie aliteracji. Materiał badawczy został zaczerpnięty z utworu Pnin (1957) Vladimira Nabokova, jego polskojęzycznej wersji przetłumaczonej przez Annę Kołyszko (1987) roku oraz rosyjskojęzycznego wariantu przygotowanego przez Siergieja Iljina (1993). Nagromadzenie aliteracji jest widoczne w trzech grupach tematycznych. Pierwszą stanowią nazwy własne, następnie wygląd zewnętrzny, uczucia oraz emocje. Wymienione grupy tematyczne odnoszą się do postaci głównego bohatera Timofieja Pnina – rosyjskiego emigranta mieszkającego w Ameryce. Oprócz niego niezwykle ważną postacią w utworze jest „nierzetelny” narrator, który w swych opisach „kreuje” ekscentryczny i nieco dziwaczny obraz głównego bohatera. W oryginale to właśnie dzięki aliteracjom zarówno jego wypowiedzi, jak również sam Pnin nabierają charakterystycznego „humorystycznego” zabarwienia. W przekładach nie zawsze ten efekt zostaje osiągnięty bowiem aliteracje ulegają formalnym modyfikacjom i są zastąpione przez onomatopeje, konsonse, ekwiwalenty opisowe (szczególnie dotyczy to wyglądu zewnętrznego) bądź zostają całkowicie utracone (w grupie obejmującej imiona własne oraz uczucia i emocje). Zastosowane zabiegi translatorskie doprowadziły do zmiany lub utraty oryginalnej, fonetycznej wartości. Umożliwiły również osiągnięcie częściowej ekwiwalencji na poziomie semantycznym. Istotne rozbieżności na tej płaszczyźnie są widoczne w przykładach opisujących emocje Pnina, w których tłumacze nie tylko nie oddali aliteracji, ale również wykorzystali odległe semantycznie odpowiedniki.

EN

The article explores procedures used for the rendition of alliteration in the novel Pnin written by Vladimir Nabokov (1957). Two target texts will be compared. The first one is the Polish translation prepared by Anna Kołyszko (1987), the second one is the Russian version done by Sergey Ilyin (1993). The analysis of the texts will draw on research into three major thematic areas: proper names, appearance and feelings/emotions where an accumulation of alliteration is distinctly noticeable. These fields are linked by the focal character, a Russian émigré who comes to America after the Russian Revolution. His oddness and eccentricity are constantly emphasized by the unreliable narrator, whose speech abounds in alliterations. In the original this device not only reinforces the narrator’s orality but also structures the image of the focal character. In the target texts alliteration is subject to various formal modifications. In many cases it is substituted by onomatopoeias, consonances, descriptive equivalents or it is simply abandoned. As a result, the translators do not always preserve the alliterative effect (especially when it comes to proper names, feelings and emotions). Translation procedures applied by the translators allow them to achieve partial equivalence on the semantic level. Inaccuracies in this field are visible in examples referring to Pnin’s feelings and emotions in which alliterative word strings are omitted and semantically distant counterparts are used.   

Keywords

EN

Vladimir Nabokov; Pnin; alliteration; translation procedures; Polish language; Russian language; character’s image; sound

PL

Vladimir Nabokov; Pnin; aliteracje; metody translatorskie; język polski; język rosyjski; obraz bohatera; dźwięk

• Publisher: Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
• Journal: Półrocznik Językoznawczy Tertium
• Year: 2019
• Volume: 4
• Issue: 1

Dates

published

2019

Contributors

author

Olga Letka-Spychała

Identifiers

Biblioteka Nauki

1192582