Państwo demokracji ludowej w świetle Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

• Authors: Jerzy Kornaś

Title variants

EN

A people's democracy state in the light of the Constitution of the People's Republic of Poland

Abstracts

EN

The article attempts to reconstruct the constitutional system of People's Republic of Poland which was introduced on July 22, 1952 with the passing of Constitution of People's Republic of Poland. As of today it is the only constitution which lasted in Poland for over 37 years as it sanctioned the system called "people's democracy". The article discusses not only the most important regulations of this act, covering the political and socio-economic organisation of the state, but also points out to their political and historical roots as well as the evolution of amendments to the act, which eventually transformed it to the constitution of the newly formed state of liberal democracy.

PL

Artykuł podejmuje krytyczną próbę rekonstrukcji ustroju konstytucyjnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, poddając analizie uchwaloną w dniu 22 lipca 1952 roku Konstytucję PRL. Była ona, jak dotychczas, jedyną konstytucją obowiązującą w Polsce przez ponad 37 lat, która sankcjonowała prawnie ustrój państwa określanego demokracją ludową. Artykuł zawiera nie tyko omówienie najważniejszych przepisów tej konstytucji, dotyczących ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, ale wskazuje również na polityczno-historyczne źródła jej uchwalenia i ewolucyjne zmiany nowelizacyjne, które doprowadziły do tego, że stała się ona w ostatniej fazie obowiązywania konstytucją państwa liberalno-demokratycznego.

Keywords

PL

państwo ludowe; demokracja; konstytucja; ustrój polityczny, społeczno-gospodarczy

EN

state; people's democracy; property; political system; socio-economic system

• Publisher: Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Sączu
• Journal: Studia Ekonomiczne. Gospodarka, Społeczeństwo, Środowisko
• Year: 2022
• Volume: 10
• Issue: 2
• Pages: 127-152

Dates

published

2022

Contributors

author

Jerzy Kornaś

• Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Sączu

References

• Ajnenkiel, A. (1991). Polskie konstytucje. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
• Bożyk, S. (2009). Pozycja ustrojowa Rady Państwa w Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 r. Miscellanea Historico-Iuridica, VIII, 161-174.
• Buszko, J. (1979). Historia Polski 1964-1948. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Bużowicz, M. (2016). Ewolucja prawa własności w Polsce Ludowej w latach 1944-1956. Wrocławskie Studia Erazmiańskie, X, 485-502.
• Czubiński, A. (1998). Spór o Polskę Ludową. Dziś. Przegląd Społeczny, 5(92), 33-50.
• Czubiński, A. (2000). Historia Polski XX wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Duraczyński, E. (1999). Polska 1939-1945. Dzieje polityczne. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona.
• Dziemidok-Olszewska, B. (2015). System organów państwowych w konstytucjach z 1952 i 1997 r. W: A. Materska-Sosnowska, T. Słomka (red.), Konstytucje polskie z 1952 i 1957 roku: tradycja, instytucje, praktyka ustrojowa. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
• Główczyk, J. (2002). Społeczno-ekonomiczne skutki transformacji ustrojowej w Polsce. Warszawa: Fundacja Innowacja, Wyższa Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Warszawie.
• Jagiełło, J. (1984). O polską drogę do socjalizmu. Dyskusje w PPR i PPS w latach 1944-1948. Warszawa – Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Kallas, M. (2006). Historia ustroju Polski X-XX w. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Karpiński, J. (2012). PRL a uprzemysłowienie i urbanizacja Polski. W: W. Żółtkowski (red.), Zrozumieć PRL (s. 34-65). Warszawa: MUZA SA.
• Kersten, K. (1986). Narodzi¬ny systemu władzy. Polska w latach 1943-1948. Paryż: Libella.
• Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz.U. z 1952 r., Nr 33, poz. 232).
• Kornaś, J. (1999). Transformacja ustrojowa w Polsce w latach 1989-1997. W: J. Kornaś, M. Banach (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Spór o kształt ustroju (s. 69-74). Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
• Kosman, M. (2007). Polska w drugim tysiącleciu. Dzieje nowoczesnego narodu i państwa. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kruk, M. (1998). Transformacja polskiego porządku konstytucyjnego 1989-1997. W: W. Sokolewicz (red.), Zasady podstawowe polskiej konstytucji (s. 57-64). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Kuziński, S. (1991). Bilans 45-lecia PRL. Dziś. Przegląd Społeczny, 3, 3-23.
• Łatyński, M. (1987). Nie paść na kolana. Szkice z opozycji lat czterdziestych. Warszawa: Wydawnictwo Polonia.
• Malec, D., Malec, J. (2000). Historia administracji i myśli administracyjnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Małkiewicz, A. (1994). Wybory czerwcowe 1989. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z 22 lipca 1944 r. (1982). W: Manifest PKWN i Deklaracja PPR (s. 7-18). Warszawa: Wydawnictwo „Książka Wiedza”.
• Materska-Sosnowska, A., Słomka, T. (red.). (2015). Konstytucje polskie z 1952 i 1957 roku: tradycja, instytucje, praktyka ustrojowa. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
• Mażewski, L. (2000). Posttotalitarny autorytaryzm PRL: analiza ustrojowo-polityczna. Warszawa: Wydawnictwo Arte.
• Nadolski, M. (1992). Programy przeobrażeń ustrojowych w Polsce komunistów i ugrupowań prokomunistycznych w latach 1941-1948. W: P. Wójcik (red.), Elity władzy w Polsce a struktura społeczna1944-1956, cz. 1. Nieudana polska droga do socjalizmu 1944-1948 (s. 151-174). Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW.
• Paczkowski, A. (1995). Pół wieku dziejów Polski 1939-1989. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Pietrzak, M. (1992). Odpowiedzialność konstytucyjna. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Popiel, K. (1967). Od Brześcia do “Polonii”. Londyn: Wydawnictwo Odnowa.
• Rakowski, F.M. (1991). Jak to się stało. Warszawa: „BGW”.
• Rybicki, M. (1990). Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1952 r. W: M. Kallas (red.), Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu (t. 1-2, s. 265-287). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Sałkowski, J. (1992). Bilans strat i szkód wojennych Polski pod okupacją niemiecką i sowiecką w latach 1939-1945. W: P. Wójcik (red.), Elity władzy w Polsce a struktura społeczna w latach 1944-1956 (cz. 1. Nieudana polska droga do socjalizmu 1944-1948, s. 5-58). Warszawa: Instytut Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego.
• Sarnecki, P. (1995). Senat RP i jego relacje z sejmem (lata 1989-1993). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Skrzydło, W. (1997). Parlament w ustroju Polski Ludowej (1944-1989) na tle pozycji parlamentu w państwach realnego socjalizmu. W: A. Gwiżdż (red.), Założenia ustrojowe, struktura i funkcjonowanie parlamentu (s. 32-64). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
• Skrzydło, W. (2000). Prawo konstytucyjne w latach 1944-1989. W: W. Skrzydło (red.), Polskie Prawo Konstytucyjne. Stan prawny na dzień 1 września 2000 r. (s. 46-67). Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
• Sowa, J. (2012). Czy Polska była spichlerzem Europy? Le Monde Diplomatique, 5.
• Sowa, L.A. (2001). Od Drugiej do Trzeciej Rzeczypospolitej (1945-2001). Kraków: Oficyna Wydawnicza Fogra.
• Sowa, L.A. (2011). Historia polityczna Polski 1944-1991. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Szymanek, J. (2006). Tradycje konstytucyjne. Szkice o roli ustawy zasadniczej w społeczeństwie demokratycznym. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Szymaniak, A. (2001). Prawa obywatelskie w konstytucjach z 1952 r. i 1997. Analiza porównawcza. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, LXIII(3), 31-48.
• Ustawa Konstytucyjna z dnia 19 lutego 1947 r. o ustroju i zakresie działania najwyższych organów Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1947 r., Nr 18, poz. 71).
• Ustawa z dnia 10 lutego 1976 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1976 r., Nr 5, poz. 29).
• Ustawa z dnia 20 lipca 1983 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1983 r., Nr 39, poz. 175).
• Ustawa z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r., Nr 75, poz. 444).
• Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1989 r., Nr 19, poz. 101).
• Ważniewski, W. (2014). Walka polityczna w kierownictwie PPR i PZPR 1944-1964. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Werblan, A. (1987). Władysław Gomułka w okresie referendum i wyborów do Sejmu Ustawodawczego. Dzieje Najnowsze, 3, 51-110.
• Werblan, A. (2009). Stalinizm w Polsce. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze i Literackie Sp. z o.o.
• Wiatr, J.J. (1990). Stalinizm próba analizy socjologicznej. Dziś. Przegląd Społeczny, 1, 12-23.
• Wiatr, J.J. (1995). Co nam zostało z tych lat. Szkice i polemiki. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Wic, W. (1999). Transformacja ustrojowa w Polsce w latach 1989-1997. W: J. Kornaś, M. Banach (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Spór o kształt ustroju (s. 7-13). Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
• Witkowski, W. (2012). Historia administracji w Polsce 1764-1989. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wyrzykowski, M. (1998). Zasada demokratycznego państwa prawnego. W: W. Sokolewicz (red.), Zasady podstawowe polskiej Konstytucji (s. 74-87). Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Identifiers

Biblioteka Nauki

14137621