W brzuchu architekta Willa Leopolda Kindermanna

• Authors: Grzegorz Sztwiertnia

Title variants

EN

In the Belly of the Architect – Leopold Kindermann’s Villa „Created Following the Act of Creation Proper”

Abstracts

EN

This paper is inspired by the “Tatort” artistic-research project realized in 2021 in Municipal Art Gallery in Łódź. It is an attempt at researching and diagnosing Kindermann’s Villa on the map of Polish and European architecture through using cross-disciplinary tools. On the basis of various sources and research the author traces the relations between the architecture of Łódź and Vienna and the tumultuous historical transformations and weaves a reflection on consequences of radical changes in the architecture of the interwar period. Searching for various and unobvious points of reference and compilation the author invokes the cultural phenomena and trends which are now somewhat forgotten but which were influential for the civilizational development of the XX century such as anthroposophia and organic architecture. The author also researches consequences of the modernist revolution initiated by various artists including Adolf Loos and his manifest “Ornament and Crime” which dictates complete departure from ornamentation in culture. The author compiles selected social-intellectual-artistic facts crucial for understanding of the essence of changes in the outlook of the early XX century European society with the goal of demonstrating irreducible stigma of intertwining ideals and designs of modernity with establishing systems of oppression, violence and control. The author proposes approaching a historical architectural object – Kindermann’s Villa – as a text which presents various contexts for reading and discovering hidden narratives of modernity layer by layer.

PL

Tekst inspirowany jest projektem badawczo-artystycznym pn. „Tatort” zrealizowanym w 2021 r. w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi. To próba zbadania, opisania i zdiagnozowania – za pomocą interdyscyplinarnych narzędzi – fenomenu Willi Kindermanna na mapie polskiej i europejskiej architektury secesyjnej. Bazując na różnorodnych źródłach i poszukiwaniach, tropi związki architektury Łodzi i Wiednia z początku XX w. z burzliwymi przemianami historycznymi oraz snuje refleksję nad konsekwencjami radykalnych przemian w architekturze okresu międzywojnia. Poszukując różnych, nieoczywistych czasem punktów odniesienia i zestawienia, przywołuje nieco zapomniane dziś, jednak wpływowe dla rozwoju cywilizacyjnego XX w. zjawiska i prądy kulturowe, takie jak antropozofia czy architektura organiczna. Bada również konsekwencje rewolucji modernistycznej zainicjowanej m.in. przez Adolfa Loosa i jego manifest „Ornament i zbrodnia” nakazujący całkowite zerwanie z ornamentem w kulturze. Zestawia wybrane, acz kluczowe dla zrozumienia istoty przemian światopoglądowych europejskiego społeczeństwa początku XX w. fakty społeczno-intelektualno artystyczne w celu ukazania nieredukowalnego piętna uwikłania idei i projektów nowoczesności w tworzenie systemów opresji, przemocy i kontroli. Proponuje ujęcie historycznego obiektu architektonicznego – Willi Kindermanna – jako tekstu dającego różnorodne perspektywy odczytania i możliwość, warstwa po warstwie, odkrywania ukrytych narracji o współczesności.

Keywords

PL

Willa Kindermanna; architektura Łodzi; secesja; modernizm; ornament; Gustaw Landau-Gutenteger; Adolf Loos; antropozofia; Rudolf Steiner; Joseph Beuys; Zygmunt Freud

EN

Kinermann’s Villa; architecture of Łódź; Secession; modernism; ornament; Gustaw Landau-Gutenteger; Adolf Loos; anthroposophia; Rudolf Steiner; Joseph Beuys; Sigmund Freud

• Publisher: Akademia Nauk Stosowanych w Nowym Sączu
• Journal: Eruditio et Ars
• Year: 2022
• Volume: 4
• Issue: 1
• Pages: 9-21

Dates

published

2022

Contributors

author

Grzegorz Sztwiertnia

• Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

References

• Brzostowska-Tereszkiewicz, T. (2005). Morfologizm w literaturoznawstwie rosyjskim 1920–1939. Teksty: Drugie 5.
• Freud, Z. (1967). Człowiek, religia, kultura, przeł. J. Prokopiuk. Warszawa: KiW.
• Gryglewski, P., Stefański, K. (2009). Willa Leopolda Kindermanna: Galeria Willa Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi. Łódź: Miejska Galeria Sztuki.
• Heidegger, M. (1970). Budować, mieszkać, myśleć. Eseje wybrane, przeł. K. Michalski. Warszawa: Czytelnik.
• Long, Ch. (2017). Adolf Loos on Trial. Prague: Kant.
• Loos, A. (2013). Ornament i zbrodnia. Eseje wybrane, przeł. A. Stępniowska-Bems, B. Nowik, BWA Tarnów. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
• Mrozowska, J. (1991). Łódzkie okna, [w:] Spotkania z zabytkami, Miesięcznik popularnonaukowy, Ministerstwo Kultury i Sztuki. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji Zabytków, 1 (53)XV.
• Pallasmaa, J. (2012). Oczy skóry. Architektura i zmysły, przeł. M. Choptiany. Kraków: Instytut Architektury.
• Pallasmaa, J. (2013). Pochwała niejednoznaczności. Rozproszona percepcja i niepewna myśl, [w:] Miasto zdrój. Architektura i programowanie zmysłów, J. Kusiak, B. Świątkowska (red.). Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana.
• Pollack, M. (2014). Skażone krajobrazy, przeł. K. Niedenthal. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.

Identifiers

Biblioteka Nauki

14186720