Tonality of Folk Funeral Chants in the Rzeszów Region

• Authors: Sebastian Lesiczka

Title variants

PL

Tonalność ludowych śpiewów pogrzebowych na Rzeszowszczyźnie

Abstracts

EN

Folk religiouschants have already been the object of scientific study for several decades. The matter of morphological features of the religious repertoire in the living tradition includes several basic factors, such as poetic text structure (versification, strophic structure), stylistic and formal properties, metre and rhythm, melodics, and tonal considerations (cf. B. Bartkowski, Niektóre cechy muzycznej metrorytmiki polskich pieśni religijnych żyjących w tradycji ustnej, “Summarium. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego KUL” 1978, no. 3 (23), p. 250). The purpose of this article is to present and analyse the tonal phenomena occurring in folk religious chants performed throughout the funeral rite in the region of Rzeszów (Rzeszów region – a region in South-Eastern Poland inhabited by the ethnic groups of Lasowiacy and Rzeszowiacy, which covers the approximate area of the current ten districts (Tarnobrzeg, Stalowa Wola, Nisko, Kolbuszowa, Leżajsk, Mielec, Ropczyce-Sędziszów, Rzeszów, Przeworsk, and Łańcut). -cf. Kolędowanie na Rzeszowszczyźnie, ed. K. Smyk, J. Dragan, Kolbuszowa – Kraków 2019, p. 8, and range maps, pp. 382–383), especially during the prayer for the deceased at home, the procession to the church, the procession to the cemetery, and the inhumation at the cemetery). The musical scales upon which the melodies of the individual chants are based have particular significance in terms of their musical shape. In fact, the tonality, which constitutes a note system, influences the interval structure, the relationships between individual notes, the melody and, indirectly, the regional conditions for the performance of the chants (cf. B. Bartkowski, Niektóre cechy…, p. 250). The material will be presented based on the scale range criterion while individual tonal phenomena will be presented using selected examples.

PL

Ludowe śpiewy religijne już co najmniej od kilku dziesięcioleci stanowią przedmiot naukowych analiz. Problematyka cech morfologicznych repertuaru religijnego funkcjonującego w żywej tradycji obejmuje kilka podstawowych współczynników, takich jak: struktura tekstu poetyckiego (wersyfikacja, strofika), właściwości stylistyczno-formalne, metrorytmika muzyczna, melodyka oraz uwarunkowania tonalne (por. B. Bartkowski, Niektóre cechy muzycznej metrorytmiki polskich pieśni religijnych żyjących w tradycji ustnej, „Summarium. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego KUL” 1978, nr 3 (23), s. 250). Niniejszy artykuł ma na celu przedstawienie i analizę zjawisk tonalnych zachodzących w repertuarze ludowych śpiewów religijnych wykonywanych w różnych momentach obrzędu pogrzebowego na Rzeszowszczyźnie (Rzeszowszczyzna – region południowo-wschodniej Polski zamieszkiwany przez grupy etnograficzne Rzeszowiaków i Lasowiaków, „obejmujący administracyjnie w przybliżeniu obszar dziesięciu obecnych powiatów (tarnobrzeskiego, stalowowolskiego, niżańskiego, kolbuszowskiego, leżajskiego, mieleckiego, ropczycko-sędziszowskiego, rzeszowskiego, przeworskiego i łańcuckiego)” – zob. Kolędowanie na Rzeszowszczyźnie, red. K. Smyk, J. Dragan, Kolbuszowa – Kraków 2019, s. 8, oraz mapy zasięgów, s. 382–383.) – zwłaszcza podczas domowej modlitwy za zmarłego, procesji do kościoła, procesji na cmentarz oraz przy inhumacji zwłok na cmentarzu. Skale muzyczne, na których opierają się melodie poszczególnych śpiewów, mają szczególne znaczenie dla ich muzycznego kształtu. Tonalność, będąca rodzajem systemu dźwiękowego, wpływa bowiem na ustrukturowanie interwałów, wzajemne relacje poszczególnych dźwięków i melodykę, a także, pośrednio, na regionalne uwarunkowania wykonawcze śpiewów (Por. B. Bartkowski, Niektóre cechy…, s. 250). Kryterium prezentacji omawianego materiału będzie zakres skali, a poszczególne zjawiska tonalne zostaną przedstawione na wybranych, reprezentatywnych przykładach.

Keywords

EN

folk funeral chants; tonality; musical scales; Rzeszów region

PL

ludowe śpiewy pogrzebowe; tonalność; skale muzyczne; Rzeszowszczyzna

• Publisher: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie
• Journal: Edukacja Muzyczna
• Year: 2022
• Volume: 17
• Issue: 17
• Pages: 229-275

Dates

published

2022

Contributors

author

Sebastian Lesiczka

• Stowarzyszenie Polskich Muzyków Kościelnych

• https://orcid.org/0000000222899497

References

• Bartkowski Bolesław, Polskie śpiewy religijne w żywej tradycji. Style i formy, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1987.
• Czekanowska Anna, Etnografia muzyczna. Metodologia i metodyka, Wydawnictwo „Pomorze”, Bydgoszcz 1988.
• Fedyczkowska Ewa, Pieśni Lasowiaków. Folklor wokalny terenów dawnej Puszczy Sandomierskiej na podstawie archiwalnych nagrań Franciszka Kotuli, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2008.
• Kolędowanie na Rzeszowszczyźnie, red. K. Smyk, J. Dragan, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej, Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”, Kolbuszowa 2019.
• Linette Bogusław, Obrzędowe pieśni weselne w Rzeszowskiem, Grupa Wydawnicza KAW, Rzeszów 1981.
• Zoła Antoni, Melodyka ludowych śpiewów religijnych w Polsce, Wydawnictwo Muzyczne Polihymnia, Lublin 2003.
• Dahlig Piotr, Cechy regionalne śpiewów pogrzebowych w Polsce, [w:] Folklorystyka na przełomie wieków, red. K.D. Kadłubiec, Stowarzyszenie Pro Filia, Cieszyn 1999, s. 288–314.
• Lesiczka Sebastian, Melodyka wąsko- i średniozakresowych śpiewów pogrzebowych Rzeszowiaków i Lasowiaków. Wybrane aspekty, [w:] Tradycje ludowe w kulturze muzycznej, red. T. Rokosz, K. Strycharz-Bogacz, B. Bodzioch, Lublin 2019, s. 99–117.
• Sobieska Jadwiga, Transkrypcja muzyczna nagrań dokumentalnych, [w:] J. i M. Sobiescy, Polska muzyka ludowa i jej problemy. Wybór prac, red. L. Bielawski, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1973, s. 477–497.
• Stęszewski Jan, Uwagi o badaniu żywej tradycji polskich śpiewów religijnych, [w:] Stan badań nad muzyka religijną w kulturze polskiej, red. J. Pikulik, Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej, Warszawa 1973, s. 110–131.
• Bartkowski Bolesław, Muzyczna kultura religijna jako przedmiot badań muzykologicznych, „Seminare. Poszukiwania naukowe” 1981, nr 5, s. 181–189.
• Bartkowski Bolesław, Niektóre cechy muzycznej metrorytmiki polskich pieśni religijnych żyjących w tradycji ustnej, „Summarium. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego KUL” za rok 1974, 1978, nr 3 (23), s. 250–258.
• Kolbuszewski Jacek, Polska pieśń pogrzebowa. Prolegomena, „Polska Sztuka Ludowa” 1986, nr 1–2, s. 49–56.
• Przerembski Zbigniew Jerzy, Problematyka transkrypcji muzyki ludowej w polskich badaniach etnomuzykologicznych, „Etnomuzyka” 2010, nr 6, s. 32–68.
• Wiora Walter, Tonalny logos, tłum. J. Stęszewski, „Res Facta” 1972, nr 6, s. 221–258.
• Zoła Antoni, Koncepcja badań nad żywą tradycją polskich śpiewów religijnych w ujęciu Bolesława Bartkowskiego, „Additamenta Musicologica Lublinensia” 2008, nr 4, z. 1, s. 11–18.
• Strycharz-Bogacz Kinga, Ludowe śpiewy pasyjne i wielkanocne w muzycznej tradycji Małopolski i Podkarpacia (maszynopis rozprawy doktorskiej pisanej pod kierunkiem dr. hab. A. Zoły), Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 2012.
• Zoła Antoni, Problem tonalności w polskich śpiewach religijnych z żywej tradycji (maszynopis rozprawy doktorskiej pisanej pod kierunkiem ks. prof. dr. hab. B. Bartkowskiego), Katolicki Uniwersytet Lubelski, Lublin 1992.
• Bartmiński Jerzy, Folklor, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 5, Lublin 1989, s. 368–374.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2184956