Pozorna próba „destalinizacji” warszawskiej adwokatury w 1956 r., cz. 1 – analiza. Otwarte zebranie podstawowej organizacji partyjnej PZPR przy izbie adwokackiej w Warszawie 26 i 30 października 1956 r.

• Authors: Marcin Zaborski

Title variants

EN

An Apparent Attempt to “de-Stalinize” the Bar. Open session of the Basic Party Organization of the Polish United Workers’ Party at the Bar Association in Warsaw on October 26 and 30, 1956.

Abstracts

EN

The study consists of two parts. The first part is an analysis of the issue already mentioned in the title, while the second part contains redacted sources (they will be published in the next issue). The aim of the study is to present the so-called open meeting of the ‘Basic Party Organization’ of the Polish United Workers’ Party [PZPR], operating at the Bar Association in Warsaw, which took place in the last days of October 1956, during the so-called political thaw. This ‘open meeting’ was meant to be interpreted – according to the intention of its organizers from the PZPR – in the context of the so-called de-Stalinization at the Warsaw Bar. The course of this meeting, however, proves that the real intention of the Basic Party Organization within the Warsaw Bar was not to de-Stalinize, but to quickly close the question of accountability for the 1945-1956 period.

PL

Opracowanie składa się z dwóch części. Część pierwsza to analiza tytułowego zagadnienia zaś część drugą stanowią opracowane źródła (opublikowane zostaną w następnym zeszycie). Celem studium jest ukazanie tzw. otwartego zebrania Podstawowej Organizacji Partyjnej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, funkcjonującej przy Izbie Adwokackiej w Warszawie, które odbyło się w ostatnich dniach października 1956 r., w okresie tzw. odwilży politycznej. Owo „otwarte zebranie” miało oznaczać – wedle zamiaru jego organizatorów z PZPR – przeprowadzenie tzw. destalinizacji w adwokaturze izby warszawskiej. Przebieg tego zebrania przekonuje jednak, że prawdziwym zamiarem POP przy IA w Warszawie była nie destalinizacja, ale szybkie zamknięcie kwestii rozliczenia okresu lat 1945-1956.

Keywords

PL

Adwokatura Polska w PRL; Izba Adwokacka w Warszawie w PRL; Polska Zjednoczona Partia Robotnicza; Podstawowa Organizacja Partyjna przy Izbie Adwokackiej w Warszawie; stalinizacja; destalinizacja; polski październik 1956

EN

Polish Bar in the People’s Republic of Poland; Warsaw Bar Association in the People’s Republic of Poland; Polish United Workers’ Party; Basic Party Organization at the Bar Association in Warsaw; Stalinization; de-Stalinization; Polish October 1956

• Publisher: Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
• Journal: Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
• Year: 2021
• Volume: t. 4
• Issue: 1 (7)
• Pages: 128-155

Dates

published

2021

Contributors

author

Marcin Zaborski

• https://orcid.org/0000000249491803

References

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Prokuratura Generalna, 951.
• Archiwum Izby Adwokackiej w Warszawie, protokoły posiedzeń Rady Adwokackiej w Warszawie z lat 1954, 1956; akta osobowe.
• Archiwum Naczelnej Rady Adwokackiej w Warszawie, protokoły posiedzeń plenarnych Naczelnej Rady Adwokackiej z lat 1954, 1955, 1956.
• Bachrach Aleksander, Niektóre zagadnienia procesu karnego w świetle konstytucji. Z praktyki i teorii procesowej w latach 1945-1952, Warszawa 1953.
• Bachrach Aleksander, Marowski Jerzy, Z zagadnień praworządności, „Nowe Prawo” 1955, nr 5.
• Bartoń Marian, Wymowa art. 3 KWPK, „Wojskowy Przegląd Prawniczy” 1946, nr 1.
• Bąkowski Andrzej, Adwokat Lucjan Gluza (1919-1986), „Palestra” 1986, nr 4.
• Bereza Arkadiusz, Sąd Najwyższy 1917-2017. Prezesi, sędziowie, prokuratorzy Sądu Najwyższego, Warszawa 2017.
• „Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej” (internet).
• Gluza Lucjan, Przedstawiciele polskiej adwokatury z wizytą w Bułgarii, „Palestra” 1966, nr 11.
• Henryk Gacki, „Palestra” 1963, nr 5.
• Jakimek-Zapert Elżbieta, Czy można kupić życie człowieka? Kulisy procesu IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. Przyczynek do roli obrońcy w procesach politycznych lat czterdziestych i pięćdziesiątych, [w:] Zbrodnie sądowe w latach 1944-1989. Konformizm czy relatywizm moralny środowisk prawniczych?, red. M. Grosicka i D. Palacz, Kielce-Warszawa 2020.
• Kania Leszek, Zaborski Marcin, Szulborski Witold Stefan, [w:], Słownik Biograficzny Adwokatów Polskich, t. III, red. A. Redzik, Warszawa 2018.
• Kielasiński Marek, Raport o zabijaniu. Zbrodnie sądów wojskowych na Zamku w Lublinie, Lublin 1997.
• Krajewski Wojciech, Adwokat Wanda Grażyna Gałecka-Szmurło 1899-1993, „Palestra” 1993, nr 7-8.
• Kunert Andrzej, Gacki Henryk, „Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego”, t. 2, red. F. Tych, Warszawa 1987.
• Kunert Andrzej, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944, t. 1, Warszawa 1987.
• Kutkowski Arkadiusz, Prokurator ze skazą. Przyczynki do biografii Henryka Podlaskiego, „Komunizm. System, ludzie, dokumentacja”, nr 6 (2017).
• Leszczyńska Zofia, Ginę za to, co najgłębiej człowiek ukochać może. Członkowie organizacji niepodległościowych na Lubelszczyźnie skazani na karę śmierci przez sądy wojskowe (1944-1955), część II, Lublin 2003.
• Leszczyńska Zofia, Prokuratorzy i sędziowie lubelskich sądów wojskowych 1944-1955, Lublin 2006.
• Lista adwokatów Okręgu Sądu Apelacyjnego w Warszawie (okręg Izby Adwokackiej Warszawskiej) na dzień 15 grudnia 1938, Warszawa 1938.
• Łabuszewski Tomasz, Siatki wywiadowcze Obszaru Centralnego DSZ-WiN, [w:] W sieci. Powojenne polskie siatki wywiadowcze (AK-DSZ-WiN-PSZ) w latach 1944-1955, red. M. Bechta, Warszawa 2016.
• Mazur Edmund, Na końcu drogi (wspomnienia, refleksje, dygresje, myśli), Warszawa 2005.
• Mika Janusz A., Z otwartego zebrania POP PZPR przy Okręgowej Izbie Adwokackiej w Warszawie, „Palestra” 1986, nr 7.
• Młynarski Edward, Adwokatura lubelska w XXX-leciu PRL, „Palestra” 1974, nr 7.
• Mołdawa Tadeusz, Ludzie władzy 1944-1991, Warszawa 1991.
• Morawski Jerzy, III Plenum KC PZPR, „Nowe Drogi” 1955, nr 2. Nowogródzki Henryk, Adw. Henryk Ejchart, „Palestra” 1984, nr 12.
• Otwarte zebranie POP przy Warszawskiej Izbie Adwokackiej, „Palestra” 1964, nr 4, s. 84.
• O aktualnych zadaniach politycznych i gospodarczych partii. Uchwała VIII Plenum KC PZPR, „Nowe Drogi” 1956, nr 10.
• VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR ,, „Nowe Drogi” 1956, nr 10.
• Pleskot Pleskot, Sądy bezprawia. Wokół pokazowych procesów politycznych organizowanych w Warszawie (1944-1989), Warszawa 2020.
• Prasa o adwokaturze, „Palestra” 1971, nr 2.
• Poksiński Jerzy, „My, sędziowie nie od Boga…”. Z dziejów Sądownictwa Wojskowego PRL 1944-1956. Materiały i dokumenty, Warszawa 1996.
• Ptaszyński Radosław, Wojskowy Sąd Rejonowy i Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Szczecinie w latach 1946-1955, Szczecin 2010.
• Proces księdza biskupa Kaczmarka i innych członków ośrodka antypaństwowego i antyludowego, Warszawa 1953.
• Rezolucja Naczelnej Rady Adwokackiej, „Biuletyn Naczelnej Rady Adwokackiej” 1956, nr 3.
• Romanowska Elżbieta, „Wkrótce już stanę przed innym sądem…”. Prawnicy II Rzeczypospolitej represjonowani w Polsce w latach 1944-1956, Warszawa 2020.
• Rykowski Zbysław, Władyka Wiesław, Polska próba. Polski październik ’56, Warszawa 1989.
• Spałek Robert, Komuniści przeciw komunistom. Poszukiwanie wroga wewnętrznego w kierownictwie partii komunistycznej w Polsce w latach 1948-1956, Warszawa 2014.
• Sprawozdanie z otwartego zebrania Podstawowej Organizacji Partyjnej przy Warszawskiej Radzie Adwokackiej, „Palestra” 1961, nr 11.
• Statut Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej uchwalony przez III Zjazd PZPR, Warszawa 1964.
• Stefaniak Marcin, Krótko o rozliczeniach w szczecińskim środowisku prawniczym w 1956 r., „In gremio. Miesięcznik szczecińskich środowisk prawniczych” 2007, nr 3.
• Steinsbergowa Aniela, Widziane z ławy obrończej, wstęp A. Friszke, Warszawa 2016.
• Strogowicz Michaił, pt. Proces karny, Warszawa 1952.
• Strzembosz Adam, Stanowska Maria, Sędziowie warszawscy w czasie próby 1981-1988, Warszawa 2005.
• Szwagrzyk Krzysztof, Prawnicy czasu bezprawia. Sędziowie i prokuratorzy wojskowi w Polsce 1944-1956, Kraków-Wrocław 2005.
• Urzędowa lista dopuszczonych w okręgu warszawskim niemieckich adwokatów, adwokatów przynależnych do narodu niemieckiego i polskich adwokatów według stanu z dn. 1 czerwca 1943 r., Warszawa 1943.
• Wolski Stefan, XXV lat adwokatury lubelskiej, „Palestra” 1973, nr 6.
• Wróbel J., Słojewski M., Zbrodnie sądowe z oskarżenia o kolaborację z nazistami. Procesy kierownictwa PKB, „Startu” i Okręgowego KWP przed Sądem Wojewódzkim w Warszawie, [w:] Przestępstwa sędziów i prokuratorów w Polsce lat 1944-1956, red. W. Kulesza i A. Rzepliński, wyd. II, Warszawa 2001.
• W imię przyszłości Partii. Procesy o łamanie tzw. praworządności socjalistycznej 1956-1957. Dokumenty, red. M. Zaborski, Warszawa 2019.
• Zaborski Marcin, Edward Grabowski, czyli od członka WKP(b) do Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, „Palestra” 2007, nr 11-12.
• Zaborski Marcin, Fałszywy autorytet adwokatury polskiej. Rzecz o adwokacie Jerzym Nowakowskim (1912-1996), „Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda” 2019, nr 3.
• Zaborski Marcin, Nadzór pozamerytoryczny nad sądami wojskowymi w Polsce w latach 1944-1956. Zarys problematyki, [w:] Ius et usus. Współczesne problemy wymiaru sprawiedliwości w Polsce i na Ukrainie, red. O. Juchymiuk i R. Pelewicz, Tarnobrzeg 2010.
• Zaborski Marcin, Niezawisłość sędziów sądów wojskowych w Polsce w latach 1944-1956, [w:] Wzmocnienie niezawisłości sędziowskiej w Polsce i na Ukrainie w dobie przemian, red. M. J. Gondek, A. Kosyło, R. Pelewicz, Łuck 2008.
• Zaborski Marcin, Płk Marian Bartoń – karzące ramię sprawiedliwości ludowej, „Palestra” 1996, nr 1-2.
• Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1956, Kraków 2006.
• Zebranie otwarte Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR przy Warszawskiej Izbie Adwokackiej, „Palestra” 1972, nr 1.
• Zmiany we władzach adwokatury, „Biuletyn Naczelnej Rady Adwokackiej” 1956, nr 2.
• Zwoliński Stefan, Skazania na śmierć przez sądy WP w latach 1944-1945. Wyroki, których być nie powinno, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1992, nr 1.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2159160