Fałszywa ustawa, fałszywe dekrety, fałszywy Sejm. Rzecz o posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej w 15 sierpnia 1944 r.

• Authors: Marcin Zaborski

Title variants

EN

The First Actual Meeting of the State National Council on August 15, 1944, and the Minutes from that Meeting

Abstracts

EN

This material is about the meeting of the State National Council on August 15, 1944, in Lublin. It consists of two parts: the monographic paper and the source document (minutes from the meeting). The issue was not examined from a historical and legal perspectives after 1990, even though it refers to crucial problems of the Polish legal system between 1944 and 1989. An analysis of the above-mentioned protocol demonstrates the scale of rule of law violations, which were at the roots of the People’s Poland (1944-1952) and the Polish People’s Republic (1952). A quasi-parliament (the State National Council) confirmed on August 15, 1944, the decrees which were enacted by an organ not only without powers to do so, but also non-existing in legal terms (the Polish Committee of National Liberation). In this issue of “The Voice of Law”, the first part – the monographic paper – is published.

PL

Poniżej publikowany materiał dotyczy posiedzenia Krajowej Rady Narodowej odbytego w dniu 15 sierpnia 1944 r. w Lublinie. Składa się ono z dwóch części: artykułu monograficznego oraz opracowanego dokumentu źródłowego (protokołu tego posiedzenia). Zagadnienie to nie było badane historyczno-prawnie po 1990 r., mimo że dotyczy zagadnień kluczowych dla ustroju Polski w latach 1944-1989. Analiza ww. protokołu unaocznia ogrom naruszeń praworządności, które legły u podstaw tzw. Polski Ludowej (lata 1944-1952) i PRL (1952). Niby-sejm (KRN) zatwierdził 15 sierpnia 1944 r. dekrety, które wydał organ nie tylko nie posiadający uprawnień do ich wydawania, ale nadto nieistniejący prawnie (PKWN). W niniejszym numerze „Głosu Prawa” zamieszczamy pierwszą część: opracowanie monograficzne.

Keywords

PL

Krajowa Rada Narodowa; Polski Komitet Wyzwolenia Narodowej; sejm; parlament; praworządność; dekret; ustawa; komunizm; władza ludowa; ustawa o pełnomocnictwach; Polska Ludowa; Polska Rzeczpospolita Ludowa; Polska Lubelska

EN

the State National Council; the Polish Committee of National Liberation; Sejm; parliament; the rule of law; decree; statute; communism; the communist authority; the People’s Poland; the Polish People’s Republic; Polska Lubelska

• Publisher: Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
• Journal: Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
• Year: 2022
• Volume: 5
• Issue: 1 (9)
• Pages: 188-213

Dates

published

2022

Contributors

author

Marcin Zaborski

• https://orcid.org/0000000249491803

References

• Boguszewska Helena, Nigdy nie zapomnę, Warszawa 1948.
• Burda Andrzej, Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego i Manifest Lipcowy [w:] Krajowa Rada Narodowa, red. A. Burda, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.
• Caban Ireneusz, Lublin, lipiec ’44, Lublin 1984.
• Chabros Tadeusz, Kronika wydarzeń w Lublinie 21 VII 1944–1 II 1945, Lublin 1974.
• Chajn Leon, Kiedy Lublin był Warszawą, Warszawa 1964.
• Chmielewska Lucyna, Wincenty Rzymowski. Biografia publicysty i polityka, Toruń 2007.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o częściowej mobilizacji i rejestracji ludności do służby wojskowej, Dz.U. 1944, nr 2, poz. 5.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o organizacji wojewódzkich i powiatowych urzędów ziemskich, Dz.U. 1944, nr 2, poz. 4.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o rozwiązaniu policji państwowej (tzw. granatowej policji), Dz.U. 1944, nr 2, poz. 6.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 r. o wprowadzeniu Sądów Przysięgłych, Dz.U. 1944, nr 2, poz. 7.
• Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 7 października 1944 r. o Milicji Obywatelskiej, Dz.U. 1944, nr 7, poz. 33.
• Dymek Benon, Stan badań nad historią KRN i rad narodowych, [w:] Czterdziestolecie Krajowej Rady Narodowej i Armii Ludowej. Materiały konferencji naukowej (27-28 XII 1983), red. naukowa K. Sobczak i W. Ważniewski, Warszawa 1985.
• Działocha Kazimierz, Trzciński Janusz, Zagadnienie obowiązywania Konstytucji Marcowej w Polsce Ludowej 1944-1952, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977.
• Gomułka Władysław, List do Redakcji „Archiwum Ruchu Robotniczego” w sprawie „Protokołu pierwszego posiedzenia Krajowej Rady Narodowej” i „Dyskusji w PPR w sprawie zjednoczenia sił demokratycznych (notatki protokolarne z posiedzeń KC PPR maj-czerwiec 1944 r.)”, „Archiwum Ruchu Robotniczego”, t. IV, red. F. Tych, Warszawa 1977.
• Gomułka Władysław, Pamiętniki, red. naukowa A. Werblan, Warszawa 1994.
• Gomułka Władysław, Polemika z „Archiwum Ruchu Robotniczego”, „Zeszyty Historyczne”, z. 39, Paryż 1977.
• Góra Władysław, Polska Ludowa 1944-1984, Lublin 1986.
• Góra Władysław, Polska Rzeczpospolita Ludowa 1944-1974, Warszawa 1976.
• Gwiżdż Andrzej, Krajowa Rada Narodowa. Informator, Warszawa 1983.
• Jarosz Zdzisław, Zakrzewska Janina, Krajowa Rada Narodowa. Z dziejów kształtowania się ludowego parlamentu, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1964, z. 1.
• Karolak Adrian, Sprawy ruchu oporu w okupowanej Polsce w audycjach rozgłośni im. T. Kościuszki, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2013 (91).
• Kersten Krystyna, Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego 22 VII–31 XII 1944. Lublin 1965.
• Kołomejczyk Norbert, Przygoński Antoni, Gomułka Władysław, [w:] Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 2, Warszawa 1987.
• Komunikat Prezydium KRN, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” 1944, nr 128 z 12 grudnia 1944 r., s. 2.
• Malinowski Marian, Pawłowicz Jerzy, Poterański Wacław, Przygoński Antoni, Wilusz Maria, Polski ruch robotniczy w okresie wojny i okupacji hitlerowskiej wrzesień 1939-styczeń 1945. Zarys historii, praca zbiorowa pod red. A. Przygońskiego, Warszawa 1964.
• Mioduchowski Henryk, Działalność pełnomocnika KRN na wyzwolonych terenach Lubelszczyzny w okresie od 16 lipca do przyjazdu przedstawicieli KRN i PKWN do Lublina, [w:] Czterdziestolecie Krajowej Rady Narodowej i Armii Ludowej. Materiały konferencji naukowej (27-28 XII 1983), red. naukowa K. Sobczak i W. Ważniewski, Warszawa 1985.
• Modzelewski – Werblan. Polska Ludowa. Rozmawia Robert Walenciak, Warszawa 2017.
• Osóbka-Morawski Edward, głos w dyskusji podczas konferencji w czterdziestą rocznicę powstania KRN i AL, [w:] Czterdziestolecie Krajowej Rady Narodowej i Armii Ludowej. Materiały konferencji naukowej (27-28 XII 1983), red. K. Sobczak i W. Ważniewski, Warszawa 1985.
• Osóbka-Morawski Edward, Trudna droga. Od Piłsudskiego do Stalina. Fragmenty wspomnień, Warszawa 1992.
• Pawłowicz Jerzy, Z dziejów konspiracyjnej KRN 1943-1944, Warszawa 1961.
• Pełny tekst uchwały przyjętej przez aklamację przed porządkiem dziennym na pierwszym posiedzeniu Krajowej Rady Narodowej w Lublinie dnia 15 sierpnia 1944 roku, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” 1944, nr 17 z 19 sierpnia 1944 r.
• Pierwsze dokumenty Odrodzonej Polski, bmw [Lublin], bdw [1944].
• Pierwsze Posiedzenie Krajowej Rady Narodowej, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego”, 1944, nr 14 z 16 sierpnia 1944 r.
• Pierwsze posiedzenie KRN, „Wolna Polska. Organ Związku Patriotów Polskich”, nr 31, Moskwa, 26 sierpnia 1944 r.
• Plenarne posiedzenie Krajowej Rady Narodowej, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” 1944, nr 90 z 1 listopada 1944 r.
• Plenarne posiedzenie Krajowej Rady Narodowej, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” 1944, nr 98 z 9 listopada 1944 r.
• Plenarne posiedzenie Krajowej Rady Narodowej, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” 1944, nr 103 z 15 listopada 1944 r.
• Polska Partia Robotnicza. Kronika I 1942 – V 1945, pod red. M. Malinowskiego, Warszawa 1967.
• Posiedzenie KRN, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” 1944, nr 118 z 1 grudnia 1944 r.
• Posiedzenie KRN i PKWN, „Wolna Polska. Organ Związku Patriotów Polskich”, nr 30, Moskwa, 18 sierpnia 1944 r.
• Prażmowska Anita, Władysław Gomułka, wyd. drugie, Warszawa 2016.
• Protokół z 1. Posiedzenia Krajowej Rady Narodowej w dniach 31 grudnia 1943 r. i 1 stycznia 1944 r., nakładem Kancelarii Sejmu PRL, Warszawa 1983.
• Protokół Nr 1 posiedzenia Prezydium Krajowej Rady Narodowej odbytego w Lublinie w dniu 30 sierpnia 1944 r., [w:] Protokoły posiedzeń Prezydium Krajowej Rady Narodowej 1944-1947, wybór, wstęp i opracowania J. Kochanowski, Warszawa 1995.
• Protokół nr 2 z drugiego plenarnego posiedzenia Krajowej Rady Narodowej odbytego w czasie od 20 do 23 stycznia 1944 r. w Warszawie, Biblioteka Sejmowa.
• Protokół pierwszego plenarnego posiedzenia Krajowej Rady Narodowej, Warszawa 31 XII 1943 r./1 I 1944 r., bmw [Warszawa], bdw [1947], wydawca: Biuro Prezydialne Krajowej Rady Narodowej.
• Protokół pierwszego posiedzenia Krajowej Rady Narodowej (31 XII 1943-1 I 1944), wybór, wstęp i oprac. I. Skarlińska, „Archiwum Ruchu Robotniczego”, t. II, red. F. Tych, Warszawa 1975.
• Protokół nr [35] 30 posiedzenia rozszerzonego Prezydium Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich w ZSRR odbytego w Moskwie w dniu 25 lipca 1944 r., [w:] Protokoły Prezydium Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich w ZSRR (czerwiec 1943-lipiec 1944), oprac. M. Wilusz, „Archiwum Ruchu Robotniczego”, t. II, Warszawa 1975.
• Protokół z 74 posiedzenia Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 4 lutego 1947 r., [w:] Protokoły posiedzeń Prezydium Krajowej Rady Narodowej 1944-1947, wybór, wstęp i opracowanie J. Kochanowski, Warszawa 1995.
• Przygoński Antoni, Z zagadnień strategii frontu narodowego PPR 1942-1945, Warszawa 1976.
• Ryszka Franciszek, Powstanie władzy ludowej [w:] Polska Ludowa 1944–1950. Przemiany społeczne, pod red. F. Ryszki, Wrocław-Warszawa–Kraków–Gdańsk 1974.
• Skrzydło Wiesław, Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, wyd. I Lublin 1979, wyd. II Lublin 1984.
• Sobór-Świderska Anna, Jakub Berman. Biografia komunisty, Warszawa 2009.
• Sprawozdania z obrad Krajowej Rady Narodowej (styczeń – wrzesień 1944 r.), oprac. F. Tych, „Archiwum Ruchu Robotniczego”, t. X, 1986.
• Sprawozdanie Stenograficzne z 1 posiedzenia Sejmu Ustawodawczego w dniu 4 lutego 1947 r., Warszawa 1947.
• Sprawozdanie Stenograficzne z posiedzeń Krajowej Rady Narodowej w dn. 20, 21, 22 i 23 września 1946 r., Warszawa 1946.
• Sprawozdanie Stenograficzne z posiedzeń Krajowej Rady Narodowej w dn. 31 grudnia 1944 r. oraz 2 i 3 stycznia 1945 r., Warszawa 1946.
• Spychalski Marian, Początek walki, Warszawa 1983.
• Strzelecki Michał, Działalność opozycji parlamentarnej w Krajowej Radzie Narodowej i Sejmie Ustawodawczym (VII 1945-X 1947), Toruń 1996.
• Święto chwały i tryumfu oręża polskiego 15 sierpnia w Lublinie, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego”, 1944, nr 14 z 16 sierpnia 1944 r.
• Tomaszewska Alicja, Spis posłów i wykaz komisji Krajowej Rady Narodowej 1943-1947, Warszawa 1978, mps powiel., wydanie wewnętrzne Biblioteki Sejmowej. Tomaszewska Alicja, Spis posłów do Krajowej Rady Narodowej 1943-1947, Warszawa 1983, mps powiel., wydanie wewnętrzne Biblioteki Sejmowej.
• Tomaszewska Alicja, Spis posłów do Krajowej Rady Narodowej 1943-1947, [w:] W czterdziestą rocznicę powstania Krajowej Rady Narodowej. Materiały i dokumenty, nakładem Kancelarii Sejmu PRL, mps powielony i oprawiony, Warszawa 1984.
• Ustawa Krajowej Rady Narodowej z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, Dz.U. 1944, nr 5, poz. 22.
• Ustawa Krajowej Rady Narodowej z dnia 22 lipca 1945 r. o ustanowieniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski, Dz.U. 1945, nr 32, poz. 194.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości, Dz.U. 1937, nr 33, poz. 255.
• Ważniewski Władysław, Krajowa Rada Narodowa – tymczasowy parlament Polski Ludowej (1944-1947), „Z Pola Walki” 1974, nr 2.
• Wende Jan Karol, Ta ziemia od innych droższa, Warszawa 1981.
• Werblan Andrzej, Władysław Gomułka – sekretarz generalny PPR, Warszawa 1988.
• Wiącek Marcin, Znaczenie stosowania Konstytucji Marcowej w Polsce Ludowej dla orzecznictwa i Trybunału Konstytucyjnego III RP, Warszawa 2012.
• Witos Andrzej, Wszystko, co niosło życie. Wspomnienia, oprac. C . Brzoza, Wojnicz 1998.
• Wspólne cele. Polityczne podstawy współdziałania międzypartyjnego w latach 1944-1978. Wybór dokumentów i materiałów, słowo wstępne W. Góra, Warszawa 1980.
• Zaborski Marcin, Fundamenty tzw. demokracji ludowej w Polsce na tle demokracji parlamentarnej: podobieństwa, różnice, zafałszowania, [w:] Sprzeczne narracje… Z historii powojennej Polski 1944-1989, red. R. Spałek, Warszawa 2020.
• Zakrzewska Janina, Funkcje i zadania Krajowej Rady Narodowej jako parlamentu oraz sposób ich realizacji, [w:] Krajowa Rad Narodowa, pod redakcją A. Burdy, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.
• Zakrzewska Janina, Z dziejów Krajowej Rady Narodowej, [w:] Wybrane problemy prawa konstytucyjnego, red. pod przewodnictwem W. Skrzydły, Lublin 1985.
• Zwierzchowski Eugeniusz, Polityczny proces kształtowania ustroju Polski Ludowej 1944-1952, Katowice 1981.
• Z Krajowej Rady Narodowej, „Rzeczpospolita. Organ Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego” 1944, nr 104 z 17 listopada 1944 r.

Identifiers

Biblioteka Nauki

2232226