Niesamowite jako źródło niepokoju i wiedzy

• Authors: Zbigniew Kossowski

Abstracts

EN

The author of this article looks at the phenomenon of the uncanny in the context of Freud’s 1919 essay and Hoffmann’s short story discussed by Freud, as well as from the perspective of his work published almost at the same time, Beyond the Pleasure Principle (1920), in which the founder of psychoanalysis discussed the repetition compulsion, trauma, and introduced the notion of the death drive. The other psychoanalytic works cited by the author – including Victor Tausk, Melanie Klein, Wilfred Bion, Jean Laplanche, and Gregorio Kohon – expand the possibilities for understanding and interpreting what the uncanny is or can be. In the article, the relationship between the animate and the inanimate and between psychic reality and material reality constitutes an important subject of psychoanalytic reflection. The author also addresses the uncanny in social life and, referring to Kohon’s work, the important role the uncanny plays in our aesthetic experience.

PL

Autor artykułu przygląda się zjawisku niesamowitego w kontekście rozprawy Freuda z 1919 roku i przywołanego w niej opowiadania Hoffmanna Piaskun, a także z perspektywy wydanej niemal w tym samym czasie pracy Poza zasadą przyjemności (1920), w której twórca psychoanalizy zajął się przymusem powtarzania, traumą i stworzył koncepcję popędu śmierci. Przywołane przez autora inne prace psychoanalityczne – w tym Victora Tauska, Melanie Klein, Wilfreda Biona, Jeana Laplanche’a i Gregorio Kohona – rozszerzają możliwości rozumienia i interpretacji tego, czym jest lub może być niesamowite. W artykule istotnym przedmiotem psychoanalitycznej refleksji jest relacja między żywym i nieożywionym oraz między rzeczywistością psychiczną i rzeczywistością materialną. Autor zajmuje się też niesamowitym w życiu społecznym, a także, odwołując się do pracy Kohona, wpływową rolą, jaką odgrywa niesamowite w naszym doświadczeniu estetycznym.

Keywords

PL

niesamowite; identyfikacja projekcyjna; nieświadomość; rzeczywistość psychiczna; scena pierwotna; trauma; przymus powtarzania; popęd śmierci; teoria uwiedzenia; tożsamość; doświadczenie estetyczne; pandemia; obiekty bizarne

EN

uncanny; projective identification; unconscious; psychic reality; primal scene; trauma; repetition compulsion; death drive; seduction theory; identity; aesthetic experience; pandemic; bizarre objects

• Publisher: Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
• Journal: wunderBlock. Psychoanaliza i Filozofia
• Year: 2022
• Issue: 1
• Pages: 69-84

Dates

published

2022

Contributors

author

Zbigniew Kossowski

• Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne

References

• A. Barnaby, „After the Event”: Freud’s Uncanny and the Anxiety of Origins. „Psychoanalytic Quarterly”, 84(4), 2015, s. 975-1006.
• W.R. Bion, Rozwój myśli schizofrenicznej, w: tegoż, Po namyśle, przeł. D. Golec, Oficyna Ingenium, Warszawa 2014.
• W.R. Bion, Różnicowanie osobowości psychotycznej i niepsychotycznej, w: tegoż, Po namyśle. przeł. D. Golec, Oficyna Ingenium, Warszawa 2014.
• W.R. Bion, Uwaga i interpretacja, przeł. D. Golec, Oficyna Ingenium, Warszawa 2010.
• C. Bronstein, „Something fateful and inescapable…”, w: Catalina Bronstein i Christian Seulin (red.), On Freud’s “The Uncanny”, Routledge, London and New York 2020.
• S. Freud, Objaśnianie marzeń sennych, przeł. R. Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996.
• S. Freud, Niesamowite, w: Pisma psychologiczne, przeł. R. Reszke. Wydawnictwo KR, Warszawa 1997.
• S. Freud, Poza zasadą przyjemności w: tegoż, Poza zasadą przyjemności, przeł. J. Prokopiuk, PWN, Warszawa 1976.
• S. Freud, Findings, Ideas, Problems, w: tegoż, The Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud, Volume XXIII (1937-1939): Moses and Monotheism, An Outline of Psycho-Analysis and Other Works.
• Y. Gampel i A. Mazor, Intimacy and Family Links of Adults Who Were Children During the Shoah, „Free Associations”, 11(4), 2004, s. 546-568.
• Y. Gampel, The Pain of the Social, „International Journal of Psychoanalysis” 101 (6), 2020, s. 1219–1235.
• E.T.A. Hoffmann, Piaskun, w: tegoż, Złoty garnek, przeł. Eliza Pieciul-Karmińska, Media Rodzina, Poznań 2015.
• E. Jentsch, On the psychology of the uncanny, przeł. R. Sellars, „Angelaki”, 2, 1996, s. 7-16.
• M. Klein, Uwagi na temat niektórych mechanizmów schizoidalnych, przeł. A. Czownicka, w: tejże, Zawiść i wdzięczność (Pisma, t.III.), GWP, Gdańsk 2007.
• G. Kohon, Reflections on the Aesthetic Experience: Psychoanalysis and the Uncanny, Routledge, London and New York 2016.
• F. Ladame, Adolescence and the Repetition Compulsion, „International Journal of Psycho-Analalysis”, 72,1991, s. 253-273.
• J. Laplanche, J.-B. Pontalis, Słownik psychoanalizy. przeł. E. Modzelewska i E. Wojciechowska, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1996.
• J. Laplanche, Seduction, Persecution, Revelation, „International Journal of Psycho-Analysis”, 76, 1995, s. 663-682.
• J. Laplanche, The Theory Of Seduction And The Problem Of The Other, „International Journal of PsychoAnalysis”, 78, 1997, s. 653-666.
• R.J. Perelberg, The Uncanny and the Beginnings of Time, w: Catalina Bronstein i Christian Seulin (red.), On Freud’s „The Uncanny”, Routledge, London and New York 2020.
• O. Rank, Der Doppelgänger, „Imago”, 3(2), 1914, s. 97-164.
• V. Tausk, On the Origin of the „Influencing Machine” in Schizophrenia, „Psychoanalytic Quarterly”, 2, 1933, s. 519-556.

Identifiers

Biblioteka Nauki

60705846