TY ISTNIEJESZ, PONIEWAŻ MAAT ISTNIEJE; MAAT ISTNIEJE, PONIEWAŻ TY ISTNIEJESZ

• Authors: Rozmus Dariusz

Title variants

EN

YOU EXIST BECAUSE MAAT EXISTS; MAAT EXISTS BECAUSE YOU EXIST

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

W ciągu swojej wielotysięcznej historii starożytni Egipcjanie dopracowali się bardzo złożonej koncepcji kosmicznego porządku reprezentowanego przez pojęcie maat i personifikowane przez boginię Maat. Obejmowało ono wiele opisanych przez późniejszych filozofów praw kardynalnych, takich jak m.in. Prawda, Prawo, Sprawiedliwość. Można uznać, że zasada kosmicznej równowagi obejmująca zarówno siły natury (fizykę), jak i porządek moralny jest najstarszym przykładem działania wszechogarniającej zasady prawa naturalnego (Ty istniejesz, ponieważ Maat istnieje; Maat istnieje, ponieważ ty istniejesz). Zasada maat, której gwarantem jest król, działa nieustannie (Maat zaś obejmuje cię dniem i nocą). Sprawiedliwy człowiek może liczyć na jej ochronę zarówno za życia, jak i podczas sądu zmarłych. Reguły formułującego się dopiero w Egipcie prawa materialnego (określanego słowem hp, hepu) działają zgodnie z prawem Maat. Niestety, ta wyszukana holistyczna koncepcja prawa naturalnego jest bardzo słabo znana i mało wykorzystywana w rozważaniach nad początkami myśli ludzkiej.

EN

In the course of a few thousands of years of their history, the ancient Egyptians developed a very complex concept of cosmic order represented by the notion of maat and personified by the goddess Maat. It involved many of the cardinal laws described by subsequent philosophers, such as the Truth, the Law and Justice. One may claim that the principle of cosmic balance which involved both the forces of nature (physics) and the moral order is the earliest example of the activity of an all-embracing principle of natural law (You exist because Maat exists. Maat exists because you exist). The principle of maat which is ensured by the king operates permanently (for Maat embraces you day and night). A righteous man may rely on its protection both during his lifetime as well as during the judgment of the dead. The rules of the material law (referred to with the word hp, hepu), which were merely at the stage of development in Egypt, operate according to the law of Maat. Unfortunately, this refined holistic concept of natural law is underexplored and it was rarely referred to in the considerations about the beginnings of human thinking.

Keywords

PL

Starożytny Egipt,; zasada maat/Maat,; prawo naturalne

EN

Ancient Egypt,; the principle of maat/Maat,; natural law

• Publisher: Wyższa Szkoła Humanitas
• Journal: Roczniki Administracji i Prawa
• Year: 2018
• Volume: 1
• Issue: XVIII
• Pages: 151-169

Contributors

author

Rozmus Dariusz

• Wyższa Szkoła Humanitas, Wydział Administracji i Zarządzania

References

• A History of Ancient Near Eastern Law, ed. R. Westbrook editorial board: Gary Beckman, Richard Jasnow, Baruch Levine, Martha Roth vol. one BRILL LEIDEN, Boston 2003.
• Banaszkiewicz J., Podanie o Piaście i Popielu. Studium porównawcze nad średniowiecznymi tradycjami dynastycznymi, Warszawa 1986.
• Barwik M., Księga wychodzenia za dnia. Tajemnice egipskiej księgi zmarłych, Warszawa 2009.
• Bator W., Myśl starożytnego Egiptu, Kraków 1993.
• Betru M.C., Heilige Zeichen. 580 Ägyptische Hieroglyphen. Das Land der Pharaonen im Spiegelseiner Schrift, Gustav Lübbe Verlag GmbH, Bergish Gladbach 1996.
• Brihouse M., Sprawiedliwość, Warszawa 2007.
• Brożek B., Normatywność prawa, Warszawa 2012.
• Budzyński P., Hetycko-egipski traktat pokojowy – tło historyczne i analiza, „Vade Nobiscum”2015, vol. XV.
• Wallis Budge E.A., Ozyrys, symbolika przejścia na druga stronę, Poznań 1994.
• Butrymowicz M., Śmierć według prawa w starożytnym Egipcie i w prawie żydowskim, https://www.academia.edu/22617100/%C5%9Amier%C4%87_wed%C5%82ug_prawa_staro-%C5%BCytnych_Egipcie_I_w_prawie_%C5%BBydowskim_1 [dostęp: 25.03.2018].
• Castillos J., Some Thougts on the Concept of Maat in Ancient Egypt, “i-Medjat” 2017, 14.
• Chmiel B., Tradycjonalistyczna inspiracja teologii religii, „Człowiek w Kulturze” 2016, nr 26.
• Ćwiek A., Religia Egiptu, [w:] Religie starożytnego Bliskiego Wschodu, red. K. Pilarczyk i J. Drabina,Kraków 2008.
• Dyrda A., Ogólny zarys problematyki sprawiedliwości, [w:] A. Dyrda, N. Ghazal, R. Nowak,O. Pogorzelski, A. Samonek, Teoria i filozofia prawa, Warszawa 2017.
• Faraone Ch.A., Teeter E., Egyptian Maat and Hesiodic Metis, “Mnemosyne”, Fourth Series,Vol. 57, Fasc. 2 (2004) Brill NV Leiden.
• Ferguson R.J., The Ancient Egyptian Concept of Maat: Reflections on Social Justice and NaturalOrder, “Research Paper” No. 15. Faculty of Society and Design, Bond University, QLD,Australia, 4229, February 2016
• Finnis J., Prawo naturalne i uprawnienia naturalne, Warszawa 2001.
• Gardiner A., Egyptian Grammar. Being an Introduction to the study of Hieroglyphs, Oxford atthe Clarendon Press 1927.
• Graves R., Mity greckie, Kraków 2009.
• Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław 1997.
• Grimal N., Dzieje starożytnego Egiptu, Warszawa 2006.
• Hamilton C.R., Aspects of the Judiciary in the Egyptian Old Kingdom, [in:] Ancient Culturesat Monash University. Proceedings of a Conference held between 18–20 October 2013 on Approaches to Studying the Ancient Past, ed. J. Cox, C R. Hamilton, K.R.L. McLardy, A.J. Pettmanp, D. Stewart, BAR International Series 2764, 2015.
• Hannig R., Die Sprache der Pharaonen. Großes Handwörterbuch Ägyptisch – Deutsch (2800– 950 v. Chr.), Philipp von Zabern. Mainz, von Zabern 1995.
• Heller M., Filozofia kosmologii, Kraków 2016.
• Hervada J., Historia prawa naturalnego, Kraków 2013.
• Hezjod, Edycja komputerowa :www.zrodla.historyczne.prv.pl.
• Ikram S., Śmierć i pogrzeb w starożytnym Egipcie, Warszawa 2004.
• Jakimowicz A., Sztuka Indii, Warszawa 1967.
• Jakimowicz-Shah M., Jakimowicz A., Mitologia indyjska, Warszawa 1982.
• Jedynak S., Z nauk społecznych starożytnego Egiptu, „Etyka” 1971, nr 8.
• Karr D., Approaching the Kabbalah of Maat. Foreword by Colin Low. Published by Black Jackal Press, 2013.
• Kieniewicz J., Historia Indii, Ossolineum 1985.
• Kronika Thietmara, tłumaczenie (z tekstu łacińskiego) wstęp i przypisy A.Z. Jedlicki, Kraków 2002.
• Lipińska J., Marciniak M., Mitologia starożytnego Egiptu, Warszawa 1986.
• Lippert S., Law (Definition and Codification), [in:] UCLA Encyclopedia of Egyptology, ed. W. Wendrich, J. Dieleman, E. Frood, J. Baines. 8019 Version 1, April 2012 http://digital2.library.ucla.edu/viewItem.do?ark=21198/zz002bzzgj [dostęp: 19.12. 2017].
• Loon van A.J., Law and Order in Ancient Egypt. The Development of Criminal Justice fromPharaonic New Kingdom until Roman Dominate, Leiden University 2014.
• Ławniczak A., Geneza konstytucji, Wrocław 2015.
• Mancini A., Ma‛at revealed: Philosophy of justice in ancient Egypt. [America], Buenos Books 2004.
• Mannig J.G., The Representation of Justice in Ancient Egypt, “Yale Journal of Law & the Humanities”vol. 24, Issue 1 article 4. 5- 8-2003.
• Niwiński A., Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa 1993.
• Niwiński A., Mity i symbole starożytnego Egiptu, Warszawa 2001.
• Oniszczuk J., Filozofia teorii prawa, Warszawa 2008.
• Patterson R.D., The Widow, Orphan, and the Poor in the Old Testament and Extra – Biblical Literature, Bibliotheca Sacra (July 1973).
• Peust C., Hieroglyphisch. Wort für Wort, Kauderwelch Band 115, Reise Know – How Verlag Peter Rump Gmbh 1997.
• Rachet G., Słownik cywilizacji egipskiej, Wydawnictwo „Książnica” 1994.
• Shupak N., A New Source for the Study of the Judiciary and Law of Ancient Egypt: “The Tale ofthe Eloquent Peasant”, “Journal of Near Eastern Studies” 1992, Vol. 51, No. 1.
• Sobański R., Prawo – nieodłączny towarzysz człowieka, „Z Dziejów Prawa”, t. 4 (12), Katowice2011, Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego nr 2868.
• Sylwestrzak A., Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 2013.
• Śliwa J., Zapomniana piramida w Piotrowicach koło Kątów Wrocławskich, „Modus. Prace z historii sztuki X – XI” 2011.
• Śliwa J., Egyptian Pyramids in an East European Landscape, [in:] Art and Society Ancient and Modern Contexts of Egyptian Art, ed. K.A. Kothay, Budapest 2012.
• Śliwa J., Kornel Ujejski, „Pogrzeb pańszczyzny i egipska piramida w Pawłowie”, „Nowy Filomata” 2012, XVI.
• Śliwa J., Faraon tryumfujący nad pokonanymi wrogami. Emblemat zwycięstwa nad siłami chaosu, [w:] W. Kaczanowicz, A. Kluczek, N. Rogosz, A. Bartnik (red.), W kręgu ikon władzy,ludzi oraz idei świata starożytnego, Katowice 2014.
• Śliwa J., Cesarzowa Maria Teresa i „egipski obelisk” oraz „rzymska ruina” w parku pałacowym Schönbrunn, „Nowy Filomata” 2016, XX.
• Śliwa J., Ramzes III w Nawojowej Górze. Motyw z egipskiego grobowca w podkrakowskiej rezydencji,[w:] Florilegium. Studia ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Krawczukowi z okazji dziewięćdziesiątej piątej rocznicy urodzin, red. E. Dąbrowa, T. Grabowski, M. Piegdoń Kraków 2017.
• Szyszkowska M., U źródeł współczesnej filozofii prawa i filozofii człowieka, PAX 1972.
• Szyszkowska M., Zarys dziejów filozofii prawa, Białystok 1994.
• Traunecker C., Bogowie Egiptu, Warszawa 2007.
• West M.L., Wschodnie oblicze Helikonu. Pierwiastki zachodnioazjatyckie w greckiej poezji i micie, Kraków 2008.
• Wójtowicz R., Filozofia prawa – przedmiot, funkcje znaczenie społeczno-kulturowe, „Człowiek i Społeczeństwo” 2015, t. XXXIX.
• Vinson S., Necrobibliomania: (Mis)appropriations of Book of Dead, [in:] Book of Dead. Becoming Good in Ancient Egypt, ed. E. Scalf Oriental Institute Museum Publications 39. The Oriental Institute of Chicago 2017.
• Ziemiński I., Problem śmierci i nieśmiertelności w tetralogii Józef jego bracia Tomasza Manna.„Filo-Sofija” 2016, nr 34.
• Zalewski W., Prawo kontra prawo, [w:] Fascynujące ścieżki filozofii prawa, red. J. Zajadło, Warszawa 2008.
• Zwoliński A., Religia masońska, Kraków 2014.
• Filipowicz S., Historia myśli polityczno-prawnej, Gdańsk 2003.

Identifiers

DOI

10.5604/01.3001.0012.5992