Relacje sąsiedzkie i wsparcie społeczne osób starszych w środowisku zamieszkania

• Authors: Marek Niezabitowski

Title variants

EN

Neighborly relations and social support in residential environment. Sociological reflections after the research carried out within POLSENIOR project 2007–2010

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest pokazanie jak osoby starsze spostrzegają wsparcie społeczne, którego doświadczają w swoim najbliższym środowisku zamieszkania i w rodzinie. Subiektywne spojrzenie seniorów na tę kwestię uzyskano w wyniku przeprowadzonych z nimi wywiadów pogłębionych i ankiet w kilku wybranych osiedlach mieszkaniowych na Śląsku. Opisywane przez autora badania w ramach projektu Polsenior pokazały, że zgodnie z eksponowanymi w literaturze socjologicznej intuicjami, kręgi społeczne będące dla ludzi starszych źródłami różnych rodzajów wsparcia wykazują koncentryczność z wyraźnym umiejscowieniem rodziny w centrum sieci relacji społecznych, jakimi dysponują poszczególne osoby. Jest to najważniejsza dla respondentów tych badań grupa odniesienia, od której oczekują oni większości istotnych form wsparcia i pomocy, w szczególności zaś tej, która stanie się niezbędna na wypadek całkowitej utraty sprawności i samodzielności w życiu codziennym. Mimo centralnej pozycji rodziny w indywidualnych sieciach wsparcia opisywanych przez respondentów, bardzo ważną rolę w ich życiu codziennym pełnią również relacje sąsiedzkie, w szczególności zaś te, które mieszczą się w typach: świadczeniowym i towarzysko-przyjacielskim, zgodnie z typologią eksponowaną przez Piotra Kryczkę w badaniach życia społecznego na osiedlach mieszkaniowych w latach 80. Zważywszy na silną dezaprobatę respondentów wobec ewentualności przeniesienia się w przyszłości do Domu Pomocy Społecznej, a także ze względu na stwierdzone w badaniach duże znaczenie sąsiedztwa dla efektywności wsparcia seniorów w trudach życia na starość, autor zwraca uwagę na potrzebę dyskutowania i próbowania w polityce społecznej rozwiązań, które w razie utraty sprawności i samodzielności zapewniłyby osobom starszym optymalny dostęp do cenionych przez nich sieci wsparcia w ich środowisku zamieszkania.

EN

The aim of the article is to show how elderly people perceive the social support they experience in their residential environment and within their families. The seniors’ subjective view on this issue bases on in-depth interviews and enquires carried out in several chosen settlements in Silesia. The research which are being described by the author have shown that according to some well-known sociological intuitions, the family is exactly in the middle of elderly people’s social networks. This is the most important reference group for the respondents of the research described, from which they expect the most of support and help needed, especially those, which is necessary in case of total loss of efficiency and autonomy in every-day life. Despite the central position of family in social networks of the respondents, the neighbors also play a very important role in their lives, especially when they help in need or become real friends. As the respondents of the research described in the article strongly disapprove of living in a nursing home in the future and moreover the neighborhood can be the source of effective support, the author emphasizes the need for the discussion among social policy makers on the new solutions and practices, which could provide the elderly with appreciated social networks and support in their residential environment in case of the loss of their efficiency and autonomy in late life.

Keywords

PL

starość; wsparcie społeczne; kapitał społeczny; więzi sąsiedzkie; wsparcie rodzinne

EN

late life; social support; social capital; neighborly ties; family support

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Przegląd Socjologiczny
• Year: 2010
• Volume: 59
• Issue: 4
• Pages: 61-82

Dates

published

2010

Contributors

author

Marek Niezabitowski

• Politechnika Śląska

References

• Czekanowski P. (2003), Rodzina w życiu osób starszych i osoby starsze w rodzinie, [w:] B. Synak, red., Polska starość. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Dyczewski L. (2002), Więź między pokoleniami w rodzinie. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Frykowski M., Starosta P. (2008), Kapitał społeczny i jego użytkownicy. „Przegląd Socjologiczny”, nr 1, s. 31–62.
• Gans H. (1962), The urban villagers. The Free Press, New York.
• George L.K. (2006), Perceived quality of life, [in:] R.H. Binstock, L.K. George, eds, Handbook of aging and the social sciences. Elsevier, San Diego.
• Grotowska-Leder J. (2008), Wsparcie społeczne w perspektywie teorii socjologicznych – kontekst więzi, sieci społecznych, sieci wymiany społecznej, [w:] L. Grotowska-Leder, red., Sieci wsparcia społecznego jako przejaw integracji i dezintegracji społecznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 9–27.
• Halicka M., Halicki J. (2003), Praca zawodowa i jej znaczenie w życiu człowieka starego, [w:] B. Synak, red., Polska starość. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, s. 173–188.
• Hochschild A. R. (1978), The unexpected community: portrait of an old age subculture. University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London.
• Jacobs J. (1961), The death and life of great American cities. Vintage Books, New York.
• Jałowiecki B., Szczepański M. S., Gorzelak G. (2007), Rozwój lokalny i regionalny w perspektywie socjologicznej. Śląskie Wydawnictwa Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach, Tychy.
• Kabisch S. (2007), Shrinking cities in Europe. Reshaping living conditions in post-communist countries – experiences form Eastern Germany, [in:] B. Komar, B. Kucharczyk-Brus, eds., Housing and environmental conditions in post-communist countries. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, p. 175–192.
• Kryczka P. (1981), Społeczność osiedla mieszkaniowego w wielkim mieście. Ideologie i rzeczywistość. PWN, Warszawa.
• Miller J. S., (1965), The social dylemma of the aging leisure participant, [in:] A.M. Rose, W.A. Peterson, eds, Older people and their social world. F.A. Davis, Philadelphia, p. 77–92.
• Niezabitowski M. (2008), Sieci wsparcia i więzi społeczne ludzi starszych. Stan teorii i badań socjologicznych a potrzeby praktyki, [w:] J. Grotowska-Leder, red., Sieci wsparcia społecznego jako przejaw integracji i dezintegracji społecznej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 144–170.
• Niezabitowski M. (2007), Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego. Śląsk, Katowice.
• Parsons T. (1972), Szkice z teorii socjologicznej. PWN, Warszawa.
• Pinquart M., Soerensen S. (2001), Gender differences in self-concept and psychological well-being in old age: a meta-analysis. “Journal of Gerontology: Psychological Sciences”, 56B, p. 195–213.
• Putnam R. D. (2000), Bowling alone. The collapse and survival of American community. Touchstone, New York.
• Putnam R.D. (2008), Samotna gra w kręgle: upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych, przekład [z ang.] Przemysław Sadura i Sebastian Szymański. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
• Rose A. M. (1965), The subculture of the aging: a framework for research in social gerontology. [in:] A. M. Rose, W.A. Peterson, eds, Older people and their social world. Philadelphia: F.A. Davis, p. 3–16.
• Susułowska M. (1975), Problematyka i osiągnięcia psychologii gerontologicznej, [w:] J. Piotrowski, red., Starzenie się i starość w badaniach gerontologicznych w Polsce. Polskie Towarzystwo Gerontologiczne, Warszawa–Wrocław, s. 36–51.
• Turowski J. (1994), Społeczności lokalne, [w:] J. Turowski, Socjologia. Wielkie struktury społeczne. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin, s. 211–237.
• Waligórska M., Burstman A., Kostrzewa Z., Rutkowska L. (2009), Prognoza ludności na lata 2008–2035. Warszawa: GUS. Departament Badań Demograficznych. [pdf], 09.02.2009, [dostęp 28.05.2009], dostępny w internecie:
• <http:// www.stat.gov.pl/gus/5840_5744_PKL_HTML.htm>.
• Worach-Kardas H.(1983), Wiek a pełnienie ról społecznych. PWN, Warszawa–Łódź.
• Wódz K. (1998), Praca socjalna w środowisku zamieszkania. Śląsk, Katowice.
• Znamirowska-Soczawa B. (2002), Osiedle pod jednym dachem. „Przegląd” nr 12, s. 25–27.

Identifiers

ISSN

0033-2356