Polityka gospodarcza księcia Bolesława V Wstydliwego wobec biskupstwa i katedry krakowskiej

• Authors: Gryguć Piotr

Title variants

EN

The Economic Politics of Prince Boleslaw V the Chaste in Relation to Bishopric and the Krakow Cathedral

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Niniejszy artykuł jest próbą ukazania przemian, jakie zaszły w Małopolsce w drugiej połowie XIII wieku. Był to okres bardzo dynamicznych przemian zarówno gospodarczych, jak też społecznych. Książę krakowsko-sandomierski Bolesław Wstydliwy zdawał sobie sprawę zarówno z konieczności zmian, jak też z możliwości, jakie ze sobą niosły. Znamienny był tu przykład płynący z krajów ościennych – szczególnie z księstw śląskich, Czech i Węgier, gdzie motorem owych przemian była kolonizacja na prawie niemieckim. Władca Krakowa, zdając sobie sprawę z potęgi gospodarczej biskupa i kapituły krakowskiej, starał się wciągnąć obie te instytucje w rytm przemian. Dzięki wsparciu Kościoła krakowskiego udało mu się zmodernizować i przyspieszyć przemiany zachodzące w księstwie krakowsko-sandomierskim. Współpraca pozwoliła wzmocnić się zarówno biskupowi i kapitule – poprzez uzyskanie rozległych przywilejów i rozwój gospodarczy swoich majątków, jak też wdrożyć nowe wzorce zagospodarowywania dóbr. Dzięki wzorowej współpracy na linii Kościół krakowski–monarcha udało się także uniknąć długich i często bardzo kosztownych sporów, jakie można było zaobserwować w księstwach ościennych. Niewątpliwie rządy wewnętrzne księcia Bolesława Wstydliwego i jego polityka oparta na porozumieniu z Kościołem krakowskim oraz wciągnięciu go w mechanizmy przemian gospodarczych pozwoliły na szybki rozwój jego władztwa – zarówno na płaszczyźnie handlowej, gospodarczej, jak i urbanizacyjnej oraz społecznej.

This article is an attempt to demonstrate the transformations which took place in Lesser Poland in the late 13th century. The Krakow–Sandomierz Prince Boleslaw the Chaste knew very well that changes were both necessary and instrumental in creating new opportunities. The Prince tried to get the Krakow bishopric and the Krakow capitule involved in the rhythm of these transformations. Thanks to the support of the Krakow Church, he managed to modernise and accelerate changes in all of the Krakow-Sandomierz Principality. Mutual collaboration allowed the strengthening of both the bishopric and the capitule through via the acquisition of extensive privileges and the economic development of their estates. It also enabled the application of new models of goods distribution. Thanks to the model collaboration between the Krakow Church and the monarch, long-term and oftentimes costly conflicts, similar to ones observed in neighboring principalities, could be avoided.

Keywords

PL

Bolesław Wstydliwy; immunitet gospodarczy i ekonomiczny; Małopolska w XIII wieku; kolonizacja na prawie niemieckim; Kościół krakowski w XIII wieku; przemiany gospodarcze w XIII wieku

EN

Prince Boleslaw V the Chaste; economic immunity; Lesser Poland; Krakow Church in the 13th c.; economic transformation in the 13th c.

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2014
• Volume: 20
• Pages: 7-33

Dates

published

2014-12-31

Contributors

author

Gryguć Piotr

• Uniwersytet Jagielloński

References

• Castellaniae ecclesiae Plocensis. Wyd. W. Kętrzyński. W: Monumenta Poloniae Historica. T. 5. Lwów 1888, s. 419–443.
• Codex diplomaticus et commemorationem Masoviae Generalis. Wyd. J. K. Kochanowski. T. 1. Warszawa 1919.
• Jan Długosz, Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. T. 1–3. Wyd. A. Przeździecki. Kraków 1863–1864.
• Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego. Księga VII–VIII. Przeł. J. Mrukówna. Warszawa 1974.
• Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława. T. 1. Wyd. F. Piekosiński. Kraków 1874.
• Kodeks dyplomatyczny Małopolski. T. 1–2. Wyd. F. Piekosiński. Kraków 1876–1886.
• Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. T. 1. Wyd. I. Zakrzewski, F. Piekosiński. Poznań 1881.
• Monografia opactwa cystersów w Mogile. Cz. 2: Zbiór dyplomów klasztoru mogilskiego. Wyd. E. Janota. Kraków 1867.
• Rocznik kapituły krakowskiej. Wyd. Z. Kozłowska-Budkowa. W: Monumenta Poloniae Historica series nova. T. 5. Warszawa 1978.
• Rocznik Traski. Wyd. A. Bielowski. W: Monumenta Poloniae Historica. T. 2. Lwów 1878, s. 826–861.
• Schlesisches Urkundenbuch. T. 1. Bearbeitet von H. Appelt. Wien–Köln–Graz 1963/1971.
• Arnold S., Władztwo biskupie na grodzie wolborskim w w. XIII. W: tegoż, Z dziejów średniowiecza. Wybór pism. Warszawa 1968, s. 5–147.
• Baran-Kozłowski W., Arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz (1199–1219). Działalność kościelna i polityczna. Poznań 2005.
• Buczek K., Stróże. Studium z ustroju społecznego Polski wczesnofeudalnej. W: tegoż, Studia z dziejów ustroju społeczno-gospodarczego Polski piastowskiej. T. 1. Kraków 2006, s. 169–196.
• Friedberg M., Klientela świecka biskupa krakowskiego w w. XII–XIV. Ze studiów nad organizacją społeczeństwa w Polsce średniowiecznej. W: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby. T. 2. Kraków 1938, s. 165–216.
• Gawlas S., O kształt zjednoczonego królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społeczno-ustrojowa odrębności Polski. Warszawa 2000.
• Grodecki R., Polska piastowska. Warszawa 1969.
• Gryguć P., Najazd Tatarów w roku 1241 i jego reperkusje dla tronu małopolskiego. W: Wojna a religia w średniowieczu. VIII Ogólnopolska Studencka Sesja Mediewistyczna w Krakowie 1–4 grudnia 2009. Pod red. M. Zapióra. Kraków 2010, s. 71–78.
• Hadamik C., Pierwszy wiek Kielc. Kasztelania kielecka od przełomu XI i XII do połowy XIV stulecia. Kielce 2007.
• Hadamik C., Zarys dziejów Łagowa. Od czasów najdawniejszych do lokacji miasta. Kielce 2008.
• Hadamik C., Kasztelania tarska. Warszawa 2011.
• Inglot S., Stan i rozmieszczenie uposażenia biskupstwa krakowskiego w połowie XV wieku. Lwów 1925.
• Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich. Kraków 2007.
• Jasiński K., Rodowód Piastów małopolskich. Kraków 2009.
• Kaczmarczyk Z., Immunitet sądowy i jurysdykcja poimmunitetowa w dobrach Kościoła w Polsce do końca XIV wieku. Poznań 1936.
• Kiryk F., Miasto średniowieczne. W: Dzieje Sławkowa. Pod red. F. Kiryka. Kraków 2001, s. 79–106.
• Kowalski M. D., Uposażenie krakowskiej kapituły katedralnej w średniowieczu. Kraków 2000.
• Kumor B. S., Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795. T. 1–4. Kraków 1998–2002.
• Labuda G., Zaginiona kronika z pierwszej połowy XIII wieku w Rocznikach Jana Długosza. Próba rekonstrukcji. Poznań 1983.
• Luciński J., Lokacje wsi i miast monarszych w Małopolsce do 1385 roku. „Czasopismo Prawno-Historyczne” T. 27: 1965, s. 93–123.
• Mandziuk J., Historia Kościoła katolickiego na Śląsku. T. 1, cz. 1. Warszawa 2003.
• Matuszewski J., Immunitet ekonomiczny w dobrach Kościoła w Polsce do 1381 roku. Poznań 1936.
• Modzelewski K., Między prawem książęcym a władztwem gruntowym I. Z zagadnień początków poddaństwa w Polsce. „Przegląd Historyczny” T. 71: 1980, z. 1, s. 209–234.
• Modzelewski K., Między prawem książęcym a władztwem gruntowym II. Instytucja kasztelanii majątkowych Kościoła w Polsce XII–XIII w. „Przegląd Historyczny” T. 71: 1980, z. 2, s. 449–476.
• Molenda D., Polski ołów na rynkach Europy Środkowej w XIII–XVII wieku. Warszawa 2001.
• Ożóg K., Środowisko katedralne krakowskie w dobie kanonizacji św. Stanisława. W: Święty Stanisław w życiu Kościoła w Polsce. Kraków 2003, s. 61–80.
• Pelczar S., Władysław Odonic. Książę wielkopolski, wygnaniec i protektor Kościoła. Kraków 2013.
• Piec B., Prałaci kapituły katedralnej krakowskiej do początków XIV wieku. „Roczniki Humanistyczne” T. 42: 1994, z. 2, s. 53–98.
• Przybyszewski B., Święty Stanisław biskup męczennik. Sprawa świętego Stanisława, biografia, legenda, kult, ikonografia, polemika z Gerardem Labudą. Pod red. I. Platowskiej-Sapetowej. Łańcut 2005.
• Samsonowicz H., Konrad Mazowiecki (1187/88 – 31 VIII 1247). Kraków 2008.
• Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu. Część 1, z. 1. Wrocław 1980.
• Tomkowicz S., Ulice i place Krakowa w ciągu wieków. Ich nazwy i zmiany postaci. Kraków 1926.
• Włodarski B., Polityczna rola biskupów krakowskich w XIII w. „Nasza Przeszłość” T. 27: 1967, s. 29–62.
• Wyrozumski J., Pierścień Kingi. Warszawa 1999.
• Zientara B., Z dziejów organizacji rynku w średniowieczu. Ekonomiczne podłoże „weichbildów” w arcybiskupstwie magdeburskim i na Śląsku w XII–XIII wieku. „Przegląd Historyczny” T. 64: 1973, z. 4, s. 681–695.
• Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy. Warszawa 2006.

Identifiers

ISSN

0867-8294

DOI

10.15633/fhc.648

URI

http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/648/571